Przyczyny Refluksu

Refluks to cofanie się treści żołądkowej do przełyku (mówiąc o refluksie przełykowym). Jest zjawiskiem fizjologicznym, występującym u większości osób po posiłkach. Kiedy mówimy o chorobie refluksowej? Jakie są objawy refluksu? Czy zgaga to refluks? Czym charakteryzuje się refluks krtaniowo – gardłowy? Czy refluks powoduje przykry zapach z ust? Jak leczyć refluks? Ocet jabłkowy pomaga, czy szkodzi? Na te i inne pytania odpowiada gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. Co to jest refluks?Refluksem nazywamy cofanie się treści żołądkowej do przełyku (jeśli mówimy o refluksie przełykowym). Jest to zjawisko fizjologiczne, występujące u większości osób po posiłkach. Natomiast o chorobie refluksowej mówimy wtedy, kiedy pojawiają się objawy bądź też powikłania, takie jak ubytki w błonie śluzowej przełyku. Jakie są objawy refluksu? Głównym, typowym objawem zgłaszanym przez pacjentów jest zgaga. Zgagą nazywamy uczucie pieczenia, palenia za mostkiem. Drugim, najczęstszym objawem refluksu jest regurgitacja, czyli zjawisko cofania się treści żołądkowej do jamy ustnej bądź do gardła. Należy pamiętać, że choroba refluksowa jest dość podstępna i może objawiać się także innymi dolegliwościami, takimi jak: bóle w klatce piersiowej, przewlekłe zapalenie gardła, napadowy kaszel, zapalenie krtani, ubytki szkliwa zębów. Czy silny ból w klatce piersiowej, przypominający zawał serca może być objawem refluksu? Ze stawianiem tego typu tez, byłbym bardzo ostrożny. Pamiętajmy, że ból w klatce piersiowej w pierwszej kolejności musi zostać zdiagnozowany i oceniony przez specjalistę z zakresu chorób układu krążenia czyli kardiologa. Jeżeli kardiolog nie stwierdzi przyczyny bólu, pacjent zazwyczaj jest kierowany do specjalisty z zakresu gastroenterologii. Refluks może objawiać się bólem w klatce piersiowej, aczkolwiek jest to nietypowa dolegliwość. Czy refluks i zgaga są tym samym schorzeniem? Zgaga jest objawem i następstwem choroby refluksowej, więc nie jest to synonim. Czy refluks powoduje przykry zapach z ust? Jest to pytanie często zadawane przez pacjentów. Cofanie się treści pokarmowej do jamy ustnej daje nieprzyjemny, gorzki lub kwaśny posmak w jamie ustnej. Wydzielany zapach z ust pacjenta rzeczywiście może być nieprzyjemny dla otaczającego go środowiska. Czym charakteryzuje się refluks krtaniowo – gardłowy? Jest to częsty problem diagnostyczny. W 2006 roku w Montrealu odbyła się konferencja, która usystematyzowała definicje choroby refluksowej, uwzględniając dolegliwości i powikłania. Wyłoniono dwie główne grupy powikłań czyli zespoły przełykowe i pozaprzełykowe. Potocznie nazywany przez pacjentów refluks krtaniowo – gardłowy zaliczamy do zespołów poza przełykowych. Może on objawiać się m.in. przewlekłym zapaleniem gardła, kaszlem, przewlekłym zapaleniem krtani, czy też nadżerkami zębowymi. Pacjenci bardzo często skarżą się na chrypkę, utratę głosu oraz na uczucie tak zwanej „kluski” w gardle. W większości przypadków w pierwszej kolejności trafiają do gabinetów laryngologicznych. Jeżeli specjalista z zakresu laryngologii nie stwierdzi cech niepokojących i zauważy objawy choroby refluksowej, kieruje pacjenta do gastroenterologa. Jakie są przyczyny refluksu? Choroba refluksowa jest zaliczana do chorób wieloczynnikowych. Oznacza to, że nie mamy jednej stałej przyczyny, która ją wywołuje. Wymieniamy trzy główne grupy czynników powodujących rozwój choroby refluksowej. Pierwsze z nich to czynniki anatomiczne, do których zaliczamy m.in. przepuklinę wślizgową rozworu przełykowego przepony. Do drugiej grupy tzw. czynnościowej zaliczamy głównie dysfunkcje dolnego zwieracza przełyku. Jest to mięsień w dolnym odcinku przełyku, który tworzy swoistą zastawkę oddzielającą żołądek od przełyku. Trzecią grupę, na którą mamy największy wpływ jako pacjenci, tworzą zaburzenia środowiskowe, m.in. nadwaga, otyłość, palenie wyrobów tytoniowych, nadużywanie alkoholu, a także przyjmowanie niektórych leków. Jak leczyć refluks? Czy jest to choroba przewlekła? Tak, jest to choroba przewlekła. Głównym celem leczenia jest uśmierzanie dolegliwości i kontrola, aby nie dochodziło do groźnych powikłań. Podstawę leczenia stanowi modyfikacja stylu życia. Przy otyłości, bądź nadwadze musimy tę wagę zredukować. Powinniśmy zmienić nasze przyzwyczajenia dietetyczne, unikać palenia papierosów i nadużywania alkoholu. Drugą formą leczenia jest farmakoterapia, w której wykorzystuje się dwie podstawowe grupy leków. Pierwsza z nich to leki, które osłabiają, bądź hamują wydzielanie kwasu solnego do żołądka. Zaliczamy do nich inhibitory pompy protonowej oraz H2 blokery. Drugą grupę stanowią leki, które minimalizują drażniące działanie treści żołądkowej na błonę śluzową przełyku. Należą do nich preparaty zawierające alginiany, a także dostępny na rynku i uwielbiany przez kobiety kwas hialuronowy. Czy leki na refluks są dostępne bez recepty? Bardzo duża część leków jest już dostępna bez recepty. Zaznaczę jednak, że choroba, refluksowa zawsze powinna być prowadzona pod opieką specjalisty. Jak powinna wyglądać dieta osób z chorobą refluksową? Czego należy unikać? Jakie owoce i warzywa można jeść przy refluksie? Dieta w chorobie refluksowej jest kwestią bardzo indywidualną, tak jak sama choroba. Oznacza to, że niektóre produkty spożywcze mogą u jednego pacjenta zaostrzać, bądź powodować dolegliwości, a u innego już nie. Ogólne zalecenia dietetyczne, które warto zastosować u każdego pacjenta to spożywanie pokarmów częściej, a w mniejszej ilości. Posiłki powinny być lekkostrawne, pozbawione tłustych i mocno przyprawionych produktów, które zalegają w żołądku. Należy także zrezygnować z gazowanych napoi. Jeżeli chodzi o owoce, w większości przypadków pacjenci zgłaszają, że cytrusy nasilają u nich objawy. Podczas konsultacji zalecam pacjentom, aby podchodzili do diety indywidualnie i żeby obserwowali, swoją reakcję na poszczególne produkty. Produkt wywołujący reakcje należy ograniczyć, bądź też całkowicie wyeliminować z jadłospisu. W jakiej pozycji należy spać przy chorobie refluksowej? Przede wszystkim powinniśmy spać wygodnie ;) Starajmy się, aby głowa oraz górna część tułowia znajdywały się wyżej. Powinny być one podwyższone o około 30%. Grubsza poduszka powinna wystarczyć ;) Czy ocet jabłkowy pomaga w refluksie, czy szkodzi? Często zdarza się, że pacjenci, zanim trafią do specjalisty, szukają pomocy w Internecie. Rzeczywiście, ocet jabłkowy pojawia się na różnych portalach z poradami zdrowotnymi. Do tej pory nie wykazano jednak w żadnym rzetelnym badaniu medycznym, żeby pomagał w chorobie refluksowej. Osobiście odradzam moim pacjentom taką terapię. Czy siemię lniane może być pomocne w łagodzeniu objawów choroby refluksowej? Siemię lniane ma naprawdę dobry wpływ na cały układ pokarmowy. Wydaje mi się, że wywar z siemienia lnianego ma większe zastosowanie w zapaleniu śluzówki żołądka niż przełyku, jednak część pacjentów go stosuje i w ten sposób zmniejsza swoje dolegliwości. Jak należy prawidłowo przygotować wywar z siemienia lnianego? Tak naprawdę chodzi głównie o to, żeby nasiona siemienia lnianego wytworzyły zawiesinę w postaci śluzu, która działa protekcyjnie na śluzówkę przewodu pokarmowego. Sposób przygotowania nie ma znaczenia. Jaka jest przyczyna refluksu w ciąży? Bardzo dobre pytanie. Jest to jeden z częstszych powodów wizyt kobiet ciężarnych w gabinetach gastroenterologicznych. Główne przyczyny refluksu w ciąży to m.in. wzrost masy ciała, powiększenie macicy, powodujące wzrost ciśnienia wewnątrzbrzusznego, a także burza hormonalna. Część hormonów prowadzi do wzmożonej relaksacji dolnego zwieracza przełyku. Jak rozpoznać refluks u dzieci i niemowląt? Nie jestem specjalistą z zakresu pediatrii i gastroenterologii dziecięcej, więc wydaje mi się, że nie posiadam odpowiednich kompetencji, aby rzetelnie wypowiedzieć się na dany temat. Jeżeli podejrzewamy chorobę refluksową u dzieci lub u niemowląt, w pierwszej kolejności, bezwzględnie powinniśmy udać się do specjalisty z zakresu gastroenterologii dziecięcej. Z moich obserwacji wynika, że u starszych dzieci refluks może objawiać się identycznymi dolegliwościami jak u osób dorosłych. U niemowląt głównymi objawami są m.in. przedłużające się wymioty, cofanie się treści pokarmowej, ulewanie, regurgitacja, bądź też ruminacja, czyli cofanie się treści pokarmowej i ponowne jej przełykanie. Jak zdiagnozować refluks? Jakie badania należy wykonać? Choroba refluksowa wydaje się być bardzo prostą chorobą, jednak jest bardzo podstępna. Podstawą diagnostyki jest rzetelnie zebrany wywiad i badanie fizykalne. Musimy bardzo szczegółowo porozmawiać z pacjentem na temat występujących objawów i czasu ich trwania oraz rozpoznać, czy nie mamy już do czynienia z powikłaniami choroby. W pierwszej diagnozie to nam wystarcza. Jeśli jednak mamy do czynienia z objawami alarmowymi, które budzą nasz niepokój (np. onkologiczny), pacjent powinien zostać skierowany do pracowni endoskopowej w celu przeprowadzenia endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli gastroskopii. W diagnostyce wykorzystujemy także 24-godzinny pomiar wewnątrz przełykowego pH, czyli tzw. 24-godzinna pH-metria. Badanie to polega na wprowadzeniu przez jamę nosową do przełyku specjalnej sondy, która przez całą dobę wysyła impulsy do czytnika noszonego przez pacjenta. Po 24 godzinach, pacjent wraca do gabinetu i oceniamy, czy występuje u niego refluks i jaki ma charakter: kwaśny, zasadowy, czy mieszany.Z Joanną Kamińską rozmawiał gastroenterolog lek. med. Jacek Kowerzanow, wykształcony i doświadczony specjalista chorób wewnętrznych oraz gastroenterologii. Specjalizuje się w samodzielnym wykonywaniu badań diagnostycznych i zabiegowych z zakresu endoskopii. Swoje kwalifikacje podnosił podczas wieloletniej praktyki zarówno w szpitalach, jak i poradniach prywatnych (Medicover, Luxmed). Był uczestnikiem licznych kongresów międzynarodowych i krajowych z zakresu gastroenterologii i chorób wewnętrznych. Posiada Certyfikat ukończenia kursu z Zaawansowanych Technik Badań i Zabiegów Endoskopowych oraz Certyfikat w Dziedzinie Ochrony Radiologicznej Pacjenta. Ukończył kurs ECPW w Brukseli, a także podstawowy kurs USG jamy brzusznej Roztoczańskiej Szkoły Ultrasonografii. Ponadto odbył staż z Medycyny Tropikalnej w Madonna University w Nigerii.