Refluks – przyczyny, objawy, leczenie
Refluks jest jedną z najczęstszych chorób układu pokarmowego, a jej objawy należą do wyjątkowo nieprzyjemnych. Chorzy często zmagają się z piekącą zgagą i odbijaniem. Cofająca się do przełyku kwaśna treść żołądkowa podrażnia błony śluzowe i powoduje stany zapalne.
Czym jest i jak objawia się refluks?
Refluks żołądkowo-przełykowy to choroba polegająca na cofaniu się treści żołądkowej do przełyku, co prowadzi do występowania uciążliwych objawów, takich jak:
• zgaga,
• kwaśne odbijanie,
• ból w klatce piersiowej, a nawet
• przewlekły kaszel lub chrypka.
Niektórzy pacjenci odczuwają także pieczenie w gardle, nudności lub wrażenie guli w przełyku. Objawy te mogą nasilać się po posiłkach, w pozycji leżącej oraz podczas pochylania się.
Choć większość osób odczuwa refluks sporadycznie, choroba jest diagnozowana, gdy objawy są przewlekłe, częste i wpływają negatywnie na jakość życia. Istnieją różne postacie choroby: refluks nadżerkowy, nienadżerkowy i postać powikłana – przełyk Barretta (stan przedrakowy).
Przyczyny refluksu
Refluks wynika z wielu nakładających się czynników. Kluczowe znaczenie ma niewydolność dolnego zwieracza przełyku, który w normalnych warunkach zapobiega cofaniu się treści żołądkowej. Jego osłabienie może być wynikiem rozluźnień niezwiązanych z połykaniem, przepukliny rozworu przełykowego, otyłości, ciąży czy nadmiernego rozciągnięcia żołądka po posiłkach.
Ryzyko refluksu zwiększają też zaburzenia opróżniania żołądka (gastropareza) oraz tzw. kieszonki kwasowe, czyli obszary zgromadzonego kwaśnego soku żołądkowego po posiłkach w górnej części żołądka, które szczególnie łatwo przedostają się do przełyku. U osób otyłych ryzyko refluksu zwiększa się niemal trzykrotnie; wyższe jest również ryzyko wystąpienia powikłań, takich jak przełyk Barretta. Przeczytaj też: Niepokojące sygnały raka przełyku. 10 objawów, które trzeba znać
Diagnostyka w podejrzeniu refluksu
Podstawą diagnozy jest dokładny wywiad i ocena objawów. W przypadku podejrzenia powikłań stosuje się endoskopię górnego odcinka przewodu pokarmowego (gastroskopię). Możliwe jest także wykonanie 24-godzinnej pH-metrii przełyku oraz impedancji przełykowej, która pozwala na wykrycie również refluksu niekwaśnego.
Warto podkreślić, że nie u każdego chorego ze zgagą w badaniu endoskopowym stwierdza się zmiany – właśnie u takich osób rozpoznaje się nienadżerkową postać refluksu. W diagnostyce pomocna może być też ocena motoryki przełyku i dolnego zwieracza, szczególnie przed planowanym leczeniem chirurgicznym.
Przeczytaj też: Gastroskopia - kiedy ją zrobić i jak przygotować się do badania?
Leczenie refluksu przełykowego
Leczenie refluksu opiera się na trzech filarach: zmianie stylu życia, farmakoterapii oraz – w cięższych przypadkach – leczeniu operacyjnym.
Pacjentom zaleca się unikanie obfitych i tłustych posiłków, kolacji tuż przed snem oraz leżenia po jedzeniu. Korzystne może być także unikanie alkoholu, kofeiny, czekolady i cytrusów.
Leki pierwszego wyboru to inhibitory pompy protonowej (np. omeprazol), które zmniejszają wydzielanie kwasu solnego. W niektórych przypadkach stosuje się też leki poprawiające opróżnianie żołądka (np. itopryd) oraz alginiany osłaniające błonę śluzową.
W przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego i obecności zmian anatomicznych, takich jak duża przepuklina rozworu przełykowego, rozważa się leczenie chirurgiczne.
Źródło:
Argüero J, Sifrim D. Pathophysiology of gastro-oesophageal reflux disease: implications for diagnosis and management. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2024 Apr;21(4):282-293. doi: 10.1038/s41575-023-00883-z. Epub 2024 Jan 4. PMID: 38177402.
