Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające kolana

Czym są zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające kolana?

Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające kolana to, oprócz zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i  biodra, najczęściej występująca choroba narządu ruchu u osób po 40. roku życia. Choroba ta powoduje niszczenie chrząstki stawowej i miękkich tkanek okołostawowych, upośledzając czynność ruchową stawu kolanowego.

W zależności od przyczyny powstania zmian, wyróżnia się dwie ich grupy: gonartrozy pierwotne i wtórne. Zmiany wtórne powstają w wyniku urazów, przebytych stanów zapalnych i innych chorób stawów, natomiast w przypadku zmian pierwotnych nie można wskazać jednoznacznie przyczyny ich wystąpienia.

Ryzyko wystąpienia zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających zwiększają: nadwaga, choroby metaboliczne, nadmierne przeciążenie stawów (np. przy wykonywaniu określonych ruchów w pracy), wady postawy, brak aktywności fizycznej, przebyte urazy. Zmiany zwyrodnieniowe dotykają częściej kobiet.

Objawy zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających kolana

Początkowo powstawanie zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających powoduje ograniczenie ruchomości stawu kolanowego, co prowadzi do utrudnienia codziennej aktywności fizycznej, np. wchodzenia po schodach. Nogi stają się osłabione, choremu towarzyszy uczucie zmęczenia. Wraz z postępowaniem uszkodzenia chrząstki stawowej pojawia się ból nasilający się rano zaraz po wstaniu z łóżka oraz po dłuższym wysiłku fizycznym. Na późnych etapach rozwoju choroby ból występuje stale, także w nocy. Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające kolano mogą całkowicie uniemożliwić choremu aktywność fizyczną, prowadząc do kalectwa.

Zmiany zwyrodnieniowe powodują ścieńczenie i pękanie chrząstki stawowej, zwężenie szpary stawowej i powstawanie wyrośli kostnych, co utrudnia poruszanie się kości w stawie. Przez zmniejszenie zakresu ruchu i jego utrudnienie, dochodzi do stopniowego zaniku mięśni okalających zajęty staw.

Rozpoznanie i leczenie zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających kolana

Diagnoza stawiana jest na podstawie dokładnego wywiadu lekarskiego z pacjentem. Badaniem obrazowym z wyboru jest zdjęcie RTG .

Na początkowym etapie choroby stosowane jest leczenie zachowawcze. Polega ono na podawaniu środków farmakologicznych zmniejszających dolegliwości bólowe, fizjoterapii mającej na celu utrzymanie ruchomości zajętego stawu oraz jego odciążenie. Gdy uszkodzenia nie są duże, chorym zaleca się stosowanie kul łokciowych – początkowo jednej, po przeciwnej stronie do zniszczonego stawu, w dalszych stadiach choroby dwóch. Jeżeli chory ma nadwagę, istotnym elementem leczenia jest zrzucenie zbędnych kilogramów, ponieważ wpływają one negatywnie na obciążenie chorego stawu. Oprócz leków przeciwbólowych możliwe jest stosowanie leków podawanych dostawowo, mających na celu spowolnienie degradacji chrząstki stawowej.

Narastające dolegliwości bólowe oraz zmniejszający się zakres ruchu są sygnałami do przeprowadzenia operacji chirurgicznej. W przypadku zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających kolano wszczepiana jest endoproteza tego stawu. Chory staw kolanowy jest usuwany, a w jego miejsce wszczepiany jest sztuczny. Istnieje wiele typów endoprotez kolanowych, np. endoprotezy kolana z tylną stabilizacją lub endoprotezy kolana z zachowanym więzadłem krzyżowym.

Po wykonaniu operacji konieczna jest długa rehabilitacja przywracająca pacjentowi normalne zdolności motoryczne.

Zapobieganie wystąpieniu zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających kolano

Nie na wszystkie czynniki powodujące zwyrodnienie stawów mamy wpływ, jednak można prowadzić taki tryb życia, który zminimalizuje ryzyko wystąpienia choroby. W zapobieganiu zmianom zwyrodnieniowym kolan ważne jest utrzymywanie prawidłowej wagi ciała, ponieważ dodatkowe kilogramy wyjątkowo obciążają te stawy. Nie mniej ważna jest stała aktywność fizyczna – dla stawów najlepsze są sporty ich nieobciążające, jak pływanie, jazda na rowerze czy joga pod okiem doświadczonego instruktora. Jeśli obserwujemy u siebie wady postawy, warto zadbać także o ich skorygowanie, ponieważ mogą one nadmiernie obciążać stawy, prowadząc do ich zniekształceń.