ZUS zmienia zasady wystawiania zwolnień i orzekania. Rewolucja od 2026 r.
System orzekania w ZUS przechodzi największą od lat przebudowę. Sejm przyjął nowelizację, która od 1 stycznia 2026 r. zmieni zasady wydawania orzeczeń, kontroli zwolnień lekarskich i warunki pracy lekarzy-orzeczników. Na znaczeniu zyskają także fizjoterapeuci oraz pielęgniarki i pielęgniarze, którzy w określonych sprawach będą mogli wydawać własne decyzje.
• W określonych sprawach orzeczenia będą wydawać także fizjoterapeuci oraz pielęgniarki i pielęgniarze
• ZUS zyska nowe narzędzia kontroli wykorzystywania zwolnień lekarskich
• Lekarze orzecznicy otrzymają wyższe wynagrodzenia i elastyczniejsze formy zatrudnienia
• Reforma ma obowiązywać od 1 stycznia 2026 r.
Nowy system orzekania – więcej niż kosmetyczna zmiana
Dotychczasowy model orzecznictwa ZUS od lat zmagał się z brakami kadrowymi, długimi kolejkami i dużym obciążeniem lekarzy. Reforma ma te problemy rozwiązać. W oddziałach ZUS powstaną centra orzecznicze, a zadania związane z oceną niezdolności do pracy czy prawem do świadczeń zostaną skonsolidowane. W praktyce oznacza to jeden, bardziej jednolity system i szybsze wydawanie decyzji.
Największą zmianą jest jednak rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do orzekania. W sprawach związanych np. z rehabilitacją, oceną funkcjonowania czy samodzielnej egzystencji decyzję będzie mógł wydać fizjoterapeuta lub pielęgniarka. Ma to odciążyć lekarzy i skrócić czas oczekiwania.
Przeczytaj też: Ratownicy medyczni chcą być koronerami. Czy to podniesie jakość orzekania o śmierci?
L4 nadal tylko od lekarza – ale zasady się zaostrzają
Choć reforma rozszerza kompetencje innych zawodów medycznych, zwolnienia lekarskie (L4) pozostaną w wyłącznej gestii lekarzy. Tu jednak także pojawiają się zmiany. Nowe przepisy precyzują, kiedy pacjent może stracić prawo do zasiłku. Praca zarobkowa podczas L4 – poza drobnymi czynnościami życia codziennego – czy działania opóźniające powrót do zdrowia mogą skutkować odebraniem świadczenia.
Nowością jest też możliwość sytuacji, w której pracownik ma L4 u jednego pracodawcy, a pracuje u drugiego – jeśli charakter tej drugiej pracy nie wpływa negatywnie na proces leczenia. To rozwiązanie już teraz budzi dyskusje, ale ustawodawca podkreśla, że ma ono lepiej odzwierciedlać rzeczywistość osób pracujących na kilku etatach.
Przeczytaj też: L4 na ból pleców. To musisz wiedzieć, zanim weźmiesz zwolnienie lekarskie
Większe uprawnienia kontrolne ZUS
Reforma wzmacnia także narzędzia kontrolne. ZUS będzie mógł zażądać od placówki medycznej udostępnienia dokumentacji dotyczącej chorego, jeśli pojawią się wątpliwości co do zasadności zwolnienia.
Kontrole będą dotyczyć nie tylko samego wykonywania pracy w czasie choroby, ale również tego, czy w przypadku zasiłku opiekuńczego w gospodarstwie domowym nie ma innych osób mogących zapewnić opiekę.
Lekarze orzecznicy na nowych zasadach
Ważną częścią reformy są zmiany kadrowe i płacowe. Lekarze orzecznicy będą mogli wybrać formę zatrudnienia – etat lub umowę cywilnoprawną – a ich wynagrodzenia mają wzrosnąć o około 25 procent. Ma to zachęcić młodszych lekarzy do wchodzenia do systemu i przeciwdziałać brakowi kadry, z którym ZUS mierzy się od lat.
Jednocześnie niektóre kluczowe stanowiska, m.in. naczelny lekarz ZUS czy lekarze inspektorzy nadzoru, pozostaną zatrudnione wyłącznie na umowach o pracę.
Źródła: gov.pl, infor.pl
