Moczówka prosta – przyczyny, objawy, leczenie
Moczówka prosta – co to jest?
Moczówka prosta jest rzadko spotykanym schorzeniem spowodowanym nadmiernym wytwarzaniem moczu w cyklu dobowym (powyżej trzech litrów na dobę), określanym jako poliuria. Przyczyną powstawania schorzenia jest zaburzenie wydzielania lub niedobór hormonu zwanego wazopresyną produkowanego przez podwzgórze, a wydzielanego przez tylny płat przysadki.
Wazopresyna (hormon antydiuretyczny, adiuretyna) jest odpowiedzialna za prawidłową pracę nerek – ograniczenie przesączania kłębuszkowego i zagęszczenie moczu. Dzięki niej zmniejsza się objętość wody w moczu, co prowadzi do oddawania mniejszych jego ilości. Chory na moczówkę prostą, pomimo uczucia pragnienia, stara się przyjmować mniej płynów ze względu na dużą ilość oddawanego moczu, jednak potrzeba mikcji wciąż pozostaje taka sama, a pacjent zaczyna odczuwać efekty odwodnienia organizmu.
Wyróżniamy następujące rodzaje choroby:
Moczówka prosta ośrodkowa: spowodowana przez uszkodzenie przysadki mózgowej, co jest konsekwencją nieprawidłowej produkcji wazopresyny. Przyczyną takich uszkodzeń mogą być urazy mechaniczne, choroby nowotworowe lub zabiegi chirurgiczne.
Moczówka prosta nerkowa: spowodowana nieprawidłową pracą nerek niereagujących odpowiednio na obecność hormonu, który, choć jest wydzielany, nie wywołuje spodziewanej reakcji.
Moczówka ciążowa: spowodowana (u kobiet ciężarnych) niszczeniem wazopresyny przez enzym produkowany przez łożysko.
Moczówka prosta – przyczyny
Wazopresyna, jak już wspomniano, jest hormonem i odpowiada za prawidłową gospodarkę płynów w organizmie i steruje pracą nerek. W przypadku nadmiaru wody zostaje ona wydalona przez nerki z moczem, w przypadku odczuwania przez organizm deficytu, jest zatrzymywana w kanalikach nerkowych, przez co mocz ulega zagęszczeniu. Gdy wazopresyny brakuje lub jej obecność nie powoduje żadnych skutków, dochodzi do zachwiania gospodarki wodnej i nadmiernego wydalania płynów z organizmu.
Ciekawostkę stanowi fakt, że fizjologicznie najwięcej wazopresyny wydzielane jest w nocy, podczas snu. Dzięki temu nie ma konieczności częstego wstawania w nocy w celu oddania moczu – u chorych na moczówkę prostą taka regulacja nie istnieje. Z tego powodu pacjentom często towarzyszy chroniczne zmęczenie, nie mają bowiem szans na spokojny wypoczynek nocny.
Moczówka prosta – objawy
Najczęściej występującym objawem choroby jest częste oddawanie dużych ilości rozcieńczonego moczu w cyklu dobowym (poliuria). Do tego dochodzą takie dolegliwości, jak:
duże, stałe pragnienie, tzw. polidypsja,
zaparcia,
bóle głowy,
zaburzenia widzenia,
zwiększone stężenie sodu w organizmie,
nudności,
ogólne osłabienie.
Moczówka prosta – badania i leczenie
Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego i wstępnym zbadaniu pacjenta (obejmującym podstawowe badanie neurologiczne) zleca dodatkowe badania przedmiotowe takie jak oznaczenie elektrolitów oraz poziomu glukozy we krwi, które pozwolą wyeliminować m.in. cukrzycę, badanie ogólne moczu z oceną ciężaru właściwego moczu, test odwodnieniowy oraz test wazopresynowy pozwalający w dalszym etapie rozpoznania na zróżnicowanie moczówki prostej centralnej i nerkowej.
Leczenie moczówki prostej centralnej polega na podawaniu pacjentowi syntetycznej odmiany wazopresyny – desmopresyny. Lek może być przyjmowany donosowo bądź doustnie. Dawkowanie określa się indywidualnie, kontrolując podczas przebiegu leczenia masę ciała pacjenta i wydalane ilości moczu w cyklu dobowym.
Leczenie moczówki prostej nerkowej sprowadza się natomiast do leczenia choroby podstawowej, przyjmowania odpowiedniej ilości płynów i ograniczenia ilości soli w diecie. W niektórych przypadkach stosuje się leczenie farmakologiczne przy pomocy leków z grupy tiazydów.
