Mykobakterioza – przyczyny, objawy, leczenie

Mykobakterioza – charakterystyka

Mykobakterioza jest schorzeniem wywołanym przez kwasooporne prątki niegruźlicze (NTM), lub inne niż prątki gatunku Mycobacterium tuberculosis complex i Mycobacterium leprae. Są one saprofitami, a więc żywią się martwymi szczątkami organicznymi, rozkładając je do związków prostych. Powszechnie wystęują w naszym środowisku, występują w glebie, otwartych zbiornikach wodnych, w niewielkich stężeniach również w wodzie wodociągowej. Dzięki osobliwej budowie ściany komórkowej zawierającej woski i kwasy mykolowe są mało wrażliwe na działanie środków dezynfekujących i wysokiej temperatury.

NTM mogą powodować choroby płuc, skóry, tkanek miękkich oraz układu kostno-stawowego. Leczenie zakażenia jest długie i trudne, a skuteczność leczenia jest niższa niż w przypadku gruźlicy.

Mykobakterioza – przyczyny

Mykobakterioza nie jest chorobą zakaźną. Do zakażenia układu oddechowego może dojść poprzez usta i nos, ponieważ prątki niegruźlicze gromadzą się w osadach kranowych i na słuchawkach prysznicowych, tworząc tzw. biofilm. Zakażenie może również mieć miejsce w saunie lub podczas inhalacji wraz z wodą wodociągową. Co istotne, mykobakteriozą nie można zakazić się od drugiego człowieka ani od zwierzęcia. Do grupy najbardziej narażonej na infekcję należą osoby cierpiące na przewlekłe choroby układu oddechowego, takie jak POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc), mukowiscydoza, pylica.

Zakażeniu sprzyja również osłabienie układu odpornościowego, dlatego szczególnie narażone są też osoby będące nosicielami wirusa HIV, pacjenci po przeszczepach narządów i cierpiących na choroby nowotworowe, a także chorzy na choroby przewlekłe (np. cukrzycę, niewydolność nerek).

Mykobakterioza – objawy

Obecność prątków niegruźliczych w organizmie może nie dawać żadnych symptomów zakażenia, zwłaszcza jeśli zakażony nie cierpi na żadną chorobę płuc i układu oddechowego. Jeśli jednak objawy kliniczne wystąpią, zazwyczaj są niecharakterystyczne i obejmują ogólne osłabienie, zwiększoną męczliwość, suchy kaszel.

Gdy rozwój choroby postępuje, zazwyczaj pojawiają się objawy, takie jak:

• uporczywy, suchy kaszel, któremu periodycznie towarzyszy odpluwanie ropnej wydzieliny,

• nocne poty,

• utrata masy ciała,

• gorączka lub stan podgorączkowy,

• uczucie duszności,

• dolegliwości bólowe w klatce piersiowej.

Mykobakterioza – diagnostyka i leczenie

Rozpoznania dokonuje się, uwzględniając kryteria opracowane przez Amerykańskie Towarzystwo Chorób Klatki Piersiowej (American Thoracic Society – ATS) i Amerykańskie Towarzystwo Chorób Zakaźnych (Infectious Diseases Society of America – IDSA).

Do postawienia trafnej diagnozy niezbędne jest wykonanie badania RTG klatki piersiowej. Na obrazie widoczne są zmiany guzkowe i/lub jamiste oraz zmiany naciekowe. Kryteriami mikrobiologicznymi diagnozy są dodatnie wyniki posiewów plwociny, dodatni wynik hodowli popłuczyn oskrzelowych i dodatni wynik badania histologicznego preparatu z biopsji płuca.

Leczenie mykobakteriozy zależy od gatunku prątka i od postaci choroby. Klasyczne leki przeciwprątkowe często okazują się niewystarczające podczas leczenia, co wymaga włączenia do kuracji antybiotyków makrolidowych. Leczenie jest długotrwałe (trwa kilka miesięcy), a w przypadku pacjentów znajdujących się w grupie ryzyka stosuje się profilaktyczne leczenie nawet do końca życia. Po zakończeniu leczenia zaleca się systematyczne kontrole, polegające m.in. na corocznym wykonywaniu RTG klatki piersiowej.