Na czczo czy po posiłku? Farmaceuta radzi, jak bezpiecznie stosować popularne leki OTC
Wiele osób sięga po leki dostępne bez recepty (OTC) oraz suplementy diety, często nie zdając sobie sprawy z tego, że moment ich przyjęcia ma kluczowe znaczenie dla skuteczności i bezpieczeństwa terapii. O tym, kiedy lek powinien być przyjęty na czczo, a kiedy razem z posiłkiem, decyduje przede wszystkim jego charakter chemiczny, wrażliwość na środowisko przewodu pokarmowego oraz pora dnia, w której ma zadziałać.
Materiał powstał na podstawie rozmowy Ewy Basińskiej (Pacjenci.pl) z dr. n. farm. Markiem Malinowskim.
- Na czczo (30–45 minut przed pierwszym posiłkiem) przyjmuje się leki trudno wchłanialne z przewodu pokarmowego
- W trakcie lub po posiłku należy stosować preparaty silnie działające, które mogą podrażniać śluzówkę żołądka
- O sposobie przyjmowania leku decyduje jego odporność na soki trawienne i kwas solny oraz ryzyko podrażnienia przewodu pokarmowego
Jakie leki przyjmować na czczo?
Leki zalecane do przyjmowania na pusty żołądek to takie, których wchłanianie w obecności pokarmu jest znacznie utrudnione. Jak wyjaśnia dr n. med. Marek Malinowski, aby uzyskać ich pełną skuteczność, powinno się je stosować 30–45 minut przed posiłkiem, najczęściej przed śniadaniem.
– Jeżeli substancja jest trudno wchłanialna, musi trafić do pustego przewodu pokarmowego, aby jej absorpcja była maksymalna. Nawet niewielka ilość jedzenia może obniżyć jej skuteczność – mówi ekspert.
Do tej grupy należą m.in.:
- leki stosowane w terapii chorób tarczycy (zawierające hormony tarczycy),
- niektóre preparaty na osteoporozę,
- część leków OTC stosowanych w dolegliwościach żołądkowych, np. inhibitory pompy protonowej (IPP).
Te ostatnie warto przyjmować rano, jeśli pacjent doświadcza zgagi lub niestrawności tuż po przebudzeniu. Wczesne podanie leku pozwala zahamować wyrzut kwasu solnego i enzymów trawiennych.
Niektóre leki tylko z posiłkiem
Są też leki, które muszą być podawane wraz z pokarmem, by chronić żołądek i jelita przed uszkodzeniem. Najczęściej dotyczy to preparatów silnie działających i o drażniącym wpływie na błonę śluzową.
– Pokarm działa jak naturalna tarcza ochronna. Jeśli lek może podrażniać śluzówkę, nie powinniśmy go przyjmować na pusty żołądek – wyjaśnia dr Malinowski.
Do tej grupy należą:
- niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), np. ibuprofen,
- część leków przeciwwirusowych i przeciwgrzybiczych OTC,
- wiele antybiotyków.
Ekspert podkreśla:
– Pacjenci często zapominają, że leki przeciwzapalne to silne substancje. Ich nadużywanie lub przyjmowanie bez posiłku może prowadzić do mikrouszkodzeń, nadżerek, a nawet mikrokrwawień.
Wrażliwość leków na pH i soki trawienne
Część leków podawanych na czczo jest szczególnie wrażliwa na kwaśne środowisko żołądka. Kwas solny zaczyna być wydzielany już od rana, dlatego przyjęcie niektórych preparatów po śniadaniu znacząco zmniejszyłoby ich skuteczność.
Dr Malinowski wyjaśnia:
– Jeżeli lek jest wrażliwy na kwas solny, musi znaleźć się w żołądku wtedy, gdy jego stężenie jest jeszcze niskie. Dlatego tak ważne jest zachowanie odstępu czasowego między przyjęciem leku a posiłkiem.
Z drugiej strony, leki "trudne do zaakceptowania przez przewód pokarmowy” – jak nazywa je ekspert – wymagają obecności pokarmu.
– Są substancje o bardzo skomplikowanej budowie chemicznej, dla których jedzenie jest swoistym buforem. Bez tej warstwy ochronnej mogłyby wyrządzić szkody w przewodzie pokarmowym – mówi farmaceuta.
Większość pacjentów o tym nie wie i sobie szkodzi
Dr Malinowski zwraca uwagę, że większość pacjentów nie zdaje sobie sprawy z tego, jak duże znaczenie ma moment przyjęcia leku.
– Lek wzięty o złej porze to często lek, który nie zadziała – albo zadziała w sposób niepożądany. A wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad, by terapia była bezpieczna i skuteczna – podkreśla w rozmowie z Pacjentami.
Źródło: Pacjenci
