Jak leczyć zespół jelita drażliwego (IBS)? Terapię należy dostosować indywidualnie do pacjenta
Zespół jelita drażliwego (IBS - irritable bowel syndrome) to przewlekłe schorzenie, powszechnie występujące wśród młodych dorosłych. Mimo iż nie stanowi poważniejszego zagrożenia zdrowotnego, w znaczący sposób pogarsza jakość życia pacjentów. Przyczyna tej choroby jest złożona i nie do końca poznana, a jej leczenie to duże wyzwanie dla specjalistów. Artykuł powstał na podstawie rozmowy z gastroenterologiem, lek. med. Jackiem Kowerzanow.
Jakie są przyczyny zespołu jelita drażliwego?
Mechanizmy powstawania choroby wciąż nie zostały dokładnie poznane. Przypuszcza się, że zespół jelita drażliwego jest efektem zaburzeń interakcji osi mózg–jelito–mikrobiota, a za główne przyczyny uważa się czynniki psychologiczne oraz zaburzenia flory bakteryjnej jelit po przebytych infekcjach.
„Przyczyny psychologiczne, przede wszystkim czynniki stresogenne mogą doprowadzić do zaburzeń motoryki jelita, bądź tak zwanej nadwrażliwości. W trakcie badań okazało się także, że w zespole jelita drażliwego dochodzi do zaburzeń, dysbiozy jelitowej w szczególności po infekcji, czyli kiedy pacjent przejdzie zakażenie przewodu pokarmowego (bakteryjne, pasożytnicze lub wirusowe).” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow.
Jak leczyć zespół jelita drażliwego?
Zespół jelita drażliwego ze względu na swój przewlekły charakter jest wyzwaniem dla specjalistów. W zależności od postaci i objawów stosowane są leki różnego typu, m.in. leki spazmolityczne i rozkurczowe, przeczyszczające, zapierające czy antybiotyki.
„Na dolegliwości bólowe stosujemy leki spazmolityczne i rozkurczowe, czyli te, które działają na mięśniówkę gładką przewodu pokarmowego. W postaci z dominującym zaparciem podajemy leki przeczyszczające bądź też leki z tzw. grupy makrogoli, które zmieniają konsystencję i objętość stolca. W postaci z dominującą biegunką stosujemy leki zapierające, a także antybiotyk, którym leczymy zespół Sibo. Na wzdęcia podajemy simetikon.” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow.
Z racji tego, że w większości przypadków zespół jelita drażliwego ma podłoże psychogenne, istotną rolę w leczeniu odgrywa psychoterapia behawioralna oraz terapia relaksacyjna. W ostatnich latach stosuje się także leki antydepresyjne, które działają na ośrodkowy układ nerwowy i wykazują wysoką skuteczność w łagodzeniu objawów choroby, przede wszystkim w zmniejszeniu dolegliwości bólowych.
„W każdej grupie powinniśmy rozważyć także leczenie z zakresu psychiatrii. Mówimy tu głównie o lekach z grupy trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych bądź inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny.” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow.
Warto podkreślić, że bardzo ważnym elementem terapii zespołu jelita drażliwego jest nasz styl życia. Należy zadbać o zdrową dietę i aktywność fizyczną, a także w miarę możliwości starać się unikać stresu.
„Jest to choroba przewlekła, z okresami zaostrzenia i remisji, więc bardzo ważne jest to, aby lekarz przeanalizował styl życia swojego pacjenta, czy jest on narażony na czynniki stresogenne, czy dobrze się odżywia i czy regularnie ćwiczy. Okazało się, że wysiłek fizyczny obniża dolegliwości choroby.” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow.
Dieta powinna być zbilansowana, a także dostosowana do postaci zespołu jelita drażliwego z jaką mamy do czynienia. W postaci z dominującymi zaparciami należy zwiększyć podaż płynów i błonnika rozpuszczalnego w wodzie. Błonnik rozpuszczalny pobudza perystaltykę jelit, zwiększa objętość stolca i ułatwia wypróżnianie. Warto podkreślić, że aby mógł spełniać swoje funkcje, potrzebuje odpowiedniej ilości wody. Znajdziemy go między innymi w produktach pełnoziarnistych, otrębach, płatkach owsianych, warzywach, owocach, orzechach czy pestkach. W postaci z dominującymi biegunkami należy stosować dietę niskotłuszczową i łatwostrawną z ograniczoną ilością błonnika. W tym przypadku błonnik nierozpuszczalny nie będzie tak pożądany, jak w przypadku postaci IBS z dominującymi zaparciami.
W leczeniu zespołu jelita drażliwego na szczególną uwagę zasługuje dieta low FODMAP, czyli uboga w oligo-di i monosacharydy i poliole, które mają właściwości wzdymające. U wielu pacjentów jest skutecznym sposobem zmniejszenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Jakie są objawy fizyczne i psychiczne zespołu jelita drażliwego?
Zaburzeniom w zespole jelita drażliwego bardzo często towarzyszą objawy psychiczne. Dolegliwości fizyczne nakręcają objawy psychiczne i na odwrót.
Objawy fizyczne zespołu jelita drażliwego:
- przewlekłe, nawracające bóle brzucha, które często zmniejszają się lub ustępują po wypróżnieniu
- zaburzenia rytmu wypróżnienia (przewlekłe zaparcia, przewlekłe biegunki lub naprzemiennie występujące zaparcia i biegunki)
- wzdęcia
- uczucie pełności po posiłku i pustego odbijania
- mdłości
- uczucie przelewania się w jamie brzusznej
Objawy psychiczne zespołu jelita drażliwego:
- nerwica lękowa
- przewlekły stres
- zaburzenia nastroju
- depresja
