Mocznica – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest mocznica?

Pod pojęciem mocznicy rozumiemy przewlekłą chorobę nerek spowodowaną niewydolnością tego organu w wysokim stadium zaawansowania. Na skutek niewydolności nerki nie są w stanie usuwać z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii, czego konsekwencją jest wzrost stężenia mocznika w organizmie, a to z kolei może prowadzić do powstawania szeregu powikłań.

Mocznik powstaje na skutek przemian metabolicznych białek. Na podstawie jego stężenia we krwi (rzadko w moczu) określa się sprawność nerek – kiedy stężenie mocznika we krwi rośnie, świadczy to zazwyczaj o pogorszeniu czynności nerek. Wzrost zwykle powoduje dieta o nadmiernej ilości białka, zwłaszcza pochodzenie zwierzęcego.

Mocznica – przyczyny

Powstawanie mocznicy związane jest z szeregiem chorób, które powodują zaburzenie funkcji pracy miąższu nerek. Należą do nich m.in.:

• Cukrzyca – jest ona najczęstszą przyczyną niewydolności nerek. Stale podwyższony poziom cukru we krwi zwiększa w znacznym stopniu przepływ krwi przez kłębuszki nerkowe, w wyniku czego dochodzi do ich uszkodzenia. Prowadzi to do zwłóknienia miąższu nerek i niewydolności tego narządu,  

• Kłębuszkowe zapalenie nerek – szczególnie groźne jest błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek, podczas którego dochodzi do uszkodzenia kłębuszków na skutek nieprawidłowego działania układu odpornościowego. Może ono prowadzić do schyłkowej niewydolności nerek.

• Zapalenie pęcherza moczowego – wśród powikłań nieleczonego lub leczonego niewłaściwe zakażenia pęcherza moczowego znajduje się m.in. przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek powodujące zakażenie miąższu nerki, a w konsekwencji jej przewlekłą niewydolność.

• Śródmiąższowe zapalenie nerek – to uszkodzenie struktur nerek powodujące bliznowacenie tkanki cewkowo-śródmiąższowej, rozwijające się za sprawą przyjmowania leków nefrotoksycznych.

• Choroby nowotworowe – rak nerki, stanowi on ok. 3–4% wszystkich rozpoznań guzów litych w naszym kraju.

• Nadciśnienie – wieloletnie nadciśnienie tętnicze (takie, które trwa powyżej 10 lat) uszkadza nerki i prowadzi nawet do schyłkowej niewydolności tych organów.

Mocznica – objawy

Do najczęstszych objawów spowodowanych wzrostem stężenia mocznika we krwi zalicza się:

• narastający brak łaknienia,

• pojawienie się nudności i wymiotów,

• biegunkę,

• częste bóle głowy,

• nadpobudliwość lub senność,

• uczucie rozdrażnienia,

• skurcze kończyn górnych i dolnych,

• zaburzenia świadomości, które mogą prowadzić do tzw. śpiączki mocznicowej.

Mocznica – leczenie

W przypadku wczesnego wykrycia choroby, kiedy nie jest konieczne stosowanie dializy u pacjenta, leczenie sprowadza się do ograniczenia wysiłku fizycznego, zmiany diety ukierunkowanej na zmniejszenie ilości spożywanego białka, stosowania się do zaleceń lekarza odnośnie zażywania przepisanych farmaceutyków oraz samokontroli w zakresie badań laboratoryjnych określających stężenia mocznika we krwi.

W przypadku wysokiego zaawansowania choroby leczenie polega na poddaniu pacjenta dializom (jest to tzw. leczenie nerkozastępcze), co ma na celu usunięcia nadmiaru mocznika z krwi (obniżenie jego stężenia) i wyrównanie zaburzeń elektrolitowych. Wyróżniamy dializę otrzewnową i hemodializę. Dializa otrzewnowa jest zabiegiem wykonywanym w domu. Może być realizowana w kilku sesjach w ciągu dnia lub jako kilkugodzinny proces ciągły w porze nocnej. Ten sposób dializowania pozwala pacjentowi na dopasowanie się do codziennych obowiązków.

Hemodializa jest wykonywana kilka razy w tygodniu w warunkach szpitalnych, jest to procedura kilkugodzinna. Proces ten jest mniej komfortowy dla pacjenta, wymaga dostosowania swojego życia prywatnego do przebiegu leczenia.

W skrajnych przypadkach chorzy są kwalifikowani do przeszczepu nerki i dializa jest jedynie etapem przejściowym przed wykonaniem zabiegu operacyjnego.