Niedowidzenie oka – przyczyny i leczenie leniwego oka

Niedowidzenie oka – definicja

Niedowidzenie oka (łac. amblyopia), nazywane potocznie leniwym okiem, to zaburzenie rozwoju wzroku charakteryzujące się znacznym zmniejszeniem ostrości wzroku bez konkretnej, organicznej przyczyny. Oznacza to, że tego rodzaju wada wzroku nie wynika z choroby oka czy oczodołu, ale z nieprawidłowości w przenoszeniu bodźców wzrokowych z siatkówki gałki ocznej do kory wzrokowej w mózgu. Szacuje się, że na niedowidzenie cierpi ok. 2% światowej populacji.

Niedowidzenie oka zwykle zaczyna się już w okresie niemowlęcym bądź we wczesnym dzieciństwie. W znacznej większości przypadków dotyczy tylko jednego oka, choć czasami może być obuoczne. Jeśli leniwe oko zostanie wykryte odpowiednio wcześnie, można uniknąć pogorszenia widzenia, ale nieleczona wada może spowodować trwałą utratę wzroku w chorym oku – mózg nauczy się wówczas ignorować obraz pochodzący ze słabszego oka.

Niedowidzenie oka – przyczyny

Podstawowymi przyczynami niedowidzenia oka są:

• wady refrakcji, czyli sytuacja, gdy obraz ogniskowany jest przed lub za siatkówką, a szczególnie różnowzroczność, inaczej anizometropia (jedno oko ma znacznie lepszą ostrość niż drugie), nadwzroczność i astygmatyzm,

• zez jednostronny – nierównoległe ustawienie gałek ocznych objawiające się zezowaniem jednego oka,

• opadająca powieka i zaćma mogące blokować widzenie i ograniczać tym samym używanie jednego oka.

Czynniki ryzyka leniwego oka to: wcześniactwo, niska masa urodzeniowa, występowanie wad wzroku w rodzinie, niepełnosprawność rozwojowa.

Niedowidzenie oka – objawy

Ponieważ niedowidzenie oka występuje najczęściej u niemowląt, objawy mogą być trudne do zauważenia. Jeśli u dziecka pojawi się zez lub wystąpią niepokojące zachowania, takie jak płacz podczas zasłaniania jednego oka czy zaburzenia równowagi podczas przemieszczania się, należy udać się do pediatry lub okulisty. Zaleca się także przeprowadzenie profilaktycznego pierwszego badania wzroku dziecka w wieku około 6 miesięcy, aby upewnić się, że nie występują żadne wady refrakcji lub inne nieprawidłowości.

Niedowidzenie oka – rozpoznanie i leczenie

Diagnostyka niedowidzenia oka to pełne badanie okulistyczne z oceną przedniego i tylnego odcinka oka, badaniem dna oka i ostrości widzenia. Konieczne będzie podanie kropli o działaniu parasympatykolitycznym, rozszerzających źrenicę i porażających akomodację.

W niektórych przypadkach niedowidzenia, gdy przyczyną są wady refrakcji, normalne widzenie można osiągnąć poprzez korekcję wady za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych. Zwykle jednak potrzebne jest również zasłanianie (obturacja) zdrowego oka, aby zmusić mózg do zwrócenia uwagi na bodźce wzrokowe z „leniwego” oka. Leczenie zeza polega zazwyczaj na przeprowadzeniu operacji, a następnie na zastosowaniu opaski na oko zdrowe dominujące i wykonywaniu ćwiczeń pleoptycznych oraz ortoptycznych.

Do niedawna uważano, że jeśli leczenie niedowidzenia oka nie zostało rozpoczęte do maksymalnie 8. roku życia, nie jest możliwa poprawa widzenia. Obecnie starsze dzieci, a nawet dorośli, mogą uzyskać pozytywne efekty leczenia leniwego oka za pomocą programów komputerowych lub aplikacji, które stymulują zmiany neuronalne prowadzące do poprawy ostrości wzroku.