Obrzęk naczynioruchowy – objawy, przyczyny, leczenie

Obrzęk naczynioruchowy – czym jest?

Obrzęk naczynioruchowy to występujący napadowo obrzęk luźnej tkanki łącznej lub warstw podśluzówkowych. Powstaje w wyniku rozszerzania się, a następnie zwiększenia przepuszczalności naczyń krwionośnych. Ma charakter nawracający i obejmuje części twarzy, kończyny, drogi oddechowe lub układ pokarmowy. Najczęściej zlokalizowany jest na języku, ustach, okolicach genitaliów, ściankach jelit czy okolicach oczodołów. Bardzo często towarzyszy mu pokrzywka.

Obrzęk naczynioruchowy może być wrodzony lub nabyty. Wrodzony jest uwarunkowany genetycznie, a pierwsze jego epizody mogą pojawiać się już między 8. a 12. rokiem życia. Charakteryzuje go brak bąbli pokrzywkowych oraz powracający charakter. Nie ma on związku ze spożywanym pokarmem, zetknięciem z jakąś substancją czy np. jadem owadów. Objawy tego typu obrzęku narastają wolno, nawet w przeciągu kilku godzin i poprzedzone są świądem lub rumieniem brzeżnym. Kiedy obrzęk obejmuje układ pokarmowy, charakterystycznymi symptomami są biegunka, wymioty, bóle brzucha.

Obrzęk naczynioruchowy nabyty jest wynikiem zetknięcia z jakimś alergenem lub bodźcem, który wywołuje wydzielanie mediatorów stanu zapalnego. Do tego typu mediatorów należą m.in.: histamina, leukotrieny, prostaglandyna D2, heparyna, cytokiny czy bradykinina. W tym typie obrzęku objawy pojawiają się bardzo szybko i znikają w przeciągu 48 godzin.

Obrzęk naczynioruchowy - przyczyny

Najczęstszą przyczyną obrzęku są leki lub pokarmy. Leki mogą powodować mechanizm IgE zależny (i do nich zalicza się np. penicylina) lub mechanizm IgE niezależny. Czasem przyczyną mogą być alergeny wziewne – wówczas np. obrzękowi towarzyszą nieżyt nosa oraz astma. W przypadku mechanizmu IgE zależnego głównym mediatorem jest histamina. Jej wyrzut następuje w momencie ukąszenia przez owada, zetknięcia z sierścią zwierzęcia lub wdychania pyłków roślin, na które dany człowiek jest uczulony. Obrzęk może być też związany z defektem genetycznym lub wyrzutem bradykininy. Mogą go wywołać urazy, stres czy infekcja.

Obrzęk naczynioruchowy – objawy

Głównym objawem obrzęku naczynioruchowego jest obrzęk ciała lub tkanek podśluzowych w różnych ich rejonach. W zależności od tego, czy ma on podłoże alergiczne, czy nie, inny jest przebieg narastania obrzęku. W przypadku alergicznego nabytego obrzęku naczyniowego zależnego od histaminy obrzęk narasta bardzo szybko, towarzyszy mu świąd oraz pokrzywka, a tym, co zmniejsza objawy są leki przeciwhistaminowe czy adrenalina. Z kolei wrodzony obrzęk naczynioruchowy charakteryzuje się wolnym narastaniem objawów oraz brakiem pokrzywki. Towarzyszy mu bolesność, nie poddaje się leczeniu przez leki antyhistaminowe, glikokortykosteroidy czy adrenalinę. Dodatkowo mogą pojawiać się przy nim takie objawy jak: zmęczenie, drażliwość, osłabienie, nudności.

Obrzęk naczynioruchowy – diagnostyka

Diagnostyka obrzęku naczynioruchowego ma przede wszystkim na celu wykluczenie innych chorób jako źródła obrzęku. Obrzęki mogą pojawić się bowiem w chorobach, w których utrudniony jest przepływ żylny np. w zakrzepicy żył lub istnieje problem z przepływem chłonki np. róża. Mogą towarzyszyć stłuczeniom, urazom i powstającym w związku z nimi stanom zapalnym lub być spowodowane niewydolnością mięśnia sercowego. Także niedoczynność tarczycy, zespół nerczycowy, marskość wątroby czy niektóre leki mogą wywoływać obrzęk tkanek podobny do obrzęku naczynioruchowego.