Ostre zapalenie trzustki. Jakie objawy daje chory narząd?

Trzustka – jaką role pełni w organizmie?

Trzustka jest bardzo ważnym narządem, ponieważ zależy od niej utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi i skutecznego trawienia pokarmów. Zaburzenia w jej pracy mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, a nawet zagrażających życiu. W naszym organizmie trzustka pełni dwie zasadnicze funkcje:

• funkcja zewnątrzwydzielnicza (trawienna) – trzustka produkuje enzymy trawienne, które pomagają w rozkładaniu białek, tłuszczów i węglowodanów na prostsze składniki, łatwiejsze do wchłonięcia przez organizm. Enzymy te, takie jak amylaza, lipaza i trypsyna, są transportowane do jelita cienkiego przez przewody trzustkowe, gdzie wspomagają proces trawienia,
  
• funkcja wewnątrzwydzielnicza (endokrynna) – trzustka wytwarza też hormony, takie jak insulina i glukagon, które regulują poziom cukru we krwi. Insulina obniża stężenie glukozy we krwi, ułatwiając jej przenikanie do komórek, gdzie jest wykorzystywana jako energia. Glukagon działa przeciwnie – podwyższa poziom glukozy, mobilizując zapasy w wątrobie. Zachowanie równowagi między tymi hormonami jest podstawą prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Jak choruje trzustka?

Trzustkę, z wielu powodów, dotykają czasem różne choroby, które sprawiają, że funkcje tego narządu zostają upośledzone, a co za tym idzie, chwieje się zdrowie całego organizmu. Choroby trzustki to np.:

• ostre zapalenie trzustki – rozwija się, gdy zaburzona zostanie równowaga mechanizmów hamujących bądź stabilizujących aktywność enzymów w komórkach pęcherzykowych trzustki. Doprowadza to do stanu, w którym aktywacja enzymów następuje już w obrębie tego narządu, a więc dochodzi do samotrawienia się trzustki i okolicznych tkanek;
  
• przewlekłe zapalenie trzustki – to choroba, która rozwija się przez dłuższy czas i często jest wynikiem nadużywania alkoholu lub kamicy żółciowej. Objawia się bólem brzucha, utratą masy ciała oraz biegunką tłuszczową;
  
• rak trzustki – jeden z najgroźniejszych nowotworów, charakteryzujący się późnym wykrywaniem. Pierwszymi objawami tej choroby mogą być żółtaczka, ból w nadbrzuszu, spadek wagi i osłabienie;
  
• cukrzyca – wynika z zaburzeń produkcji insuliny przez trzustkę. Typowe, pierwsze, objawy to wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, utrata masy ciała i zmęczenie;
  
• torbiele trzustki – mogą być wrodzone lub nabyte, a ich objawy zależą od wielkości i lokalizacji. Czasami powodują ból brzucha lub uczucie pełności w nadbrzuszu.

Ostre zapalenie trzustki – co to za choroba?

Ostre zapalenie trzustki (OZT) to nagły stan zapalny trzustki, który może prowadzić do poważnych komplikacji. Choroba powstaje, gdy enzymy trawienne zaczynają uszkadzać tkanki trzustki, zamiast działać w jelitach. Do takiej sytuacji dochodzi zwykle w wyniku:

• kamicy żółciowej – kamienie mogą blokować przewody żółciowe,
• nadużywania alkoholu.

Kamica i spożywanie nadmiernej ilości alkoholu stanowią przyczyny aż 80 proc. przypadków OZT. Pozostałe to:

• stosowania niektórych leków, infekcji, urazów brzucha,
• hiperlipidemia,
• dziedziczone mutacje genów (PRSS1, SPINK1 i CFTR), które sprzyjają wewnątrzkomórkowej aktywacji enzymów trzustkowych,
• wrodzone wady rozwojowe trzustki.

Samotrawienie trzustki jest bardzo niebezpiecznym stanem, który może doprowadzić do nieodwracalnych zniszczeń w obrębie narządu . Kiedy aktywne enzymy trawią ściany naczyń krwionośnych i sąsiadujące z trzustką ściany przewodu pokarmowego, może dojść do krwotoku wewnętrznego oraz perforacji. Samotrawienie może także wyzwolić miejscowa lub uogólnioną reakcję zapalną. Czasem jest ona tak silna, że prowadzi do niewydolności wielonarządowej, która obrazem klinicznym może przypominać sepsę. W ok. 10 proc. przypadków ciężka postać OZT kończy się śmiercią (mp.pl).

Szacuje się, że ostre zapalenie trzustki występuje z częstotliwością 20-30 przypadków na 100 tys. populacji. W ostatnich latach notujemy wzrost częstości zachorowań – są to dane z Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej.

Ostre zapalenie trzustki – objawy

OZT objawia się nagłym, silnym i uporczywym bólem w nadbrzuszu, często promieniującym do pleców. Towarzyszą mu przeważnie:

• nudności i wymioty,
• gorączka,
• wzdęcia i tkliwość brzucha,
• szybkie pogorszenie stanu ogólnego, w cięższych przypadkach dochodzi do spadku ciśnienia krwi i objawów wstrząsu.

W przypadku podejrzenia OZT należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem lub udać się na SOR. Choroba może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niewydolność wielonarządowa czy martwica trzustki, dlatego kluczowe jest szybkie rozpoznanie i leczenie. Samodzielne próby łagodzenia objawów mogą pogorszyć stan zdrowia.

Ostre zapalenie trzustki – diagnoza i leczenie

Lekarz stawia diagnozę na podstawie dokładnego wywiadu, badania fizykalnego oraz wyników badań laboratoryjnych, np. poziomu amylazy (co najmniej trzykrotny wzrost) i lipazy we krwi i obrazowych (USG, tomografia komputerowa).

Leczenie OZT zazwyczaj wymaga hospitalizacji. Podstawą terapii, w łagodniejszych przypadkach, jest:

• odpoczynek dla przewodu pokarmowego (wstrzymanie jedzenia i picia na ok. 3-4 dni),
• dożylne nawodnienie,
• podawanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.

W cięższych przypadkach konieczne może być leczenie chirurgiczne, np. usunięcie martwiczych tkanek. Nieleczone ostre zapalenie trzustki może prowadzić do powikłań, takich jak zakażenia, ropnie, niewydolność nerek czy trwałe uszkodzenie trzustki.

OZT jest poważnym schorzeniem, które wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Warto pamiętać, że unikanie czynników ryzyka, takich jak nadmierne spożycie alkoholu czy zaniedbywanie zdrowia, w tym lekceważenie kamicy żółciowej , może znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia tej choroby.

Źródła: mp.pl, ncez.pzh.gov.pl

Zobacz także:

Tak choruje trzustka. Pierwsze objawy widać na twarzy

Usunęli guza trzustki przez usta. Nowa metoda leczenia bez nacięcia skóry

Ten zespół poznasz po oczach. To ważny objaw, nie bagatelizuj go