Program "Profilaktyka 40 Plus" - Bezpłatne badania dla Polaków. Dlaczego warto skorzystać? Ekspert tłumaczy
Program "Profilaktyka 40 Plus" daje osobom powyżej 40 roku życia możliwość jednorazowego dostępu do pakietu badań diagnostycznych finansowego przez NFZ. Jaki jest cel Programu „Profilaktyka 40 Plus”? Jakie świadczenia obejmuje Program? Jak można przystąpić do Programu i zapisać się na badania? Dlaczego warto wziąć udział w Programie? Na te i inne pytania odpowiada dr Agnieszka Graczyk-Szuster, Doktor Od Serca, kardiolog i specjalista chorób wewnętrznych, która wspiera profilaktykę i edukację zdrowotną. Jaki jest cel Programu „Profilaktyka 40 Plus”?
Program „Profilaktyka 40 Plus” pojawił się w Polsce 1 czerwca ubiegłego roku. Był odpowiedzią Ministerstwa Zdrowia na pandemię, w której niestety mieliśmy ograniczony dostęp do lekarzy i badań. Myśleliśmy też bardziej o tym, żeby nie zachorować na Covid-19 i badania profilaktyczne zeszły na dalszy plan. Celem Programu „Profilaktyka 40 Plus” jest profilaktyczna diagnostyka w zakresie najczęściej występujących problemów zdrowotnych po 40 roku życia. Dzięki badaniom profilaktycznym można wykryć chorobę we wczesnym stadium, co zwiększa szansę na jej wyleczenie.
Do kiedy trwa Program „Profilaktyka 40 Plus” ?
Program trwa już przeszło rok i został wstępnie zaplanowany do czerwca 2022. Niestety w związku z tym, że zgłosiło się bardzo mało osób, został przedłużony do końca tego roku, do 31 grudnia 2022. W tej chwili mamy listopad i wciąż z Programu skorzystało niewielu Polaków. Z tego co wiem Ministerstwo Zdrowia przedłużyło więc możliwość wykonywania badań w pakiecie 40+ o kolejny rok do końca grudnia 2023 roku. Z danych, które śledzę na stronie Ministerstwa Zdrowia wynika, że 700 tysięcy Polaków wykonało badania profilaktyczne w ramach Programu, a uprawnionych jest 20 milionów. Wynika z tego, że w Programie wzięło udział zaledwie 5% Polaków. Pewnie część osób przebadała się prywatnie, w pakietach firmowych. Nie posiadamy danych z prywatnych lecznic, gdyż raportowane są tylko te wykonane w ramach NFZ.
Kto może skorzystać z Programu „Profilaktyka 40 Plus” ? Czy badania są bezpłatne?
Żeby móc przystąpić do Programu, trzeba spełnić kryterium wieku, czyli mieć 40 lat lub więcej oraz być ubezpieczonym w Narodowym Funduszu Zdrowia. Są to badania, które oczywiście możemy wykonać w prywatnych placówkach odpłatnie, natomiast świadczenia objęte Programem są w pełni bezpłatne.
Jakie badania obejmuje Program „Profilaktyka 40 Plus” ?
Są to badania krwi i moczu, a także pomiary obwodu brzucha, wagi ciała i ciśnienia tętniczego. Pamiętajmy, że badanie moczu jest również ważne, tak jak badanie krwi. Około 4 500 000 Polaków cierpi na przewlekłą chorobę nerek, która może zostać rozpoznana m.in. na podstawie badania ogólnego moczu i obecności w nim białka. Nie zapominajmy też o pomiarze ciśnienia. Około 10 milionów Polaków choruje na nadciśnienie tętnicze a około 30% z nich nie wie, że ma nadciśnienie tętnicze. Przy okazji badań profilaktycznych warto więc sprawdzić wartości ciśnienia. Dobrze jest znać wagę ciała i wartość obwodu w pasie. Muszę powiedzieć, że wielu moich pacjentów podaje wagę sprzed 10 lat, bo tyle czasu upłynęło od ostatniego pomiaru masy ciała. Nagle wchodzą na wagę i okazuje się, że jest 15 kg więcej. Według wytycznych dla Europejczyków, prawidłowy obwód w talii powinien wynosić u kobiet poniżej 80 cm, a u mężczyzn poniżej 94 cm. Badanie krwi w ramach Programu obejmuje podstawową morfologię (liczba krwinek czerwonych, krwinek białych i płytek krwi), profil lipidowy (stężenie cholesterolu całkowitego i pozostałych frakcji cholesterolowych). Dla nas, kardiologów cholesterol całkowity w tej chwili jest mniej istotny. Najbardziej istotny jest LDL cholesterol , tzw zły cholesterol i na obniżaniu jego stężenia we krwi bardzo się skupiamy. Ten LDL cholesterol zwiększa ryzyko miażdżycy w naszych tętnicach. Podczas wizyty badamy też glukozę na czczo oraz poziom kreatyniny istotnej w ocenie funkcji nerek. Mamy też badanie poziomu kwasu moczowego, które jest ważne w diagnostyce dny moczanowej. Pakiet obejmuje również cały panel wątrobowy, czyli aminotransferazy. Niestety sporo Polaków choruje na niealkoholowe stłuszczenie wątroby, więc warto zbadać się także pod tym kątem. U mężczyzn dodatkowo badamy marker nowotworowy przydatny w rozpoznaniu raku stercza - PSA. W ramach Programu możemy także wykonać badanie kału na krew utajoną, który może być wykorzystany w diagnostyce nowotworów układu pokarmowego.. Oczywiście nie zastąpi to kolonoskopii czy gastroskopii, natomiast dodatni wynik badania, czyli obecność krwi w stolcu oznacza, że trzeba rozszerzyć diagnostykę i wykonać badania endoskopowe przewodu pokarmowego i USG jamy brzusznej.
Jak przystąpić do Programu „Profilaktyka 40 Plus” ? Jak zapisać się na badania? Do badania można zgłosić na kilka sposobów. Myślę, że najprościej zrobić to poprzez internetowe konto pacjenta (www.pacjent.gov.pl). Z tego co wiem 3/4 populacji polskiej, czyli spora liczba Polaków posiada już to konto. Po wejściu na stronę internetowego konta pacjenta należy wejść w zakładkę „pakiet 40 plus”. Następnie musimy wypełnić krótką ankietę, dotyczącą stanu naszego zdrowia. Kwestionariusz jest naprawdę krótki, więc nie należy się zniechęcać. Na zakończenie ankiety otrzymujemy kod, z którym należy udać się do wybranego przez nas laboratorium. Oznacza to, że omijamy lekarza rodzinnego i nie potrzebujemy już od niego skierowania na badania. Możemy absolutnie samodzielnie uzyskać skierowanie na pakiet badań. Na stronie Ministerstwa Zdrowia jest wyszczególniona sieć laboratoriów, które mają umowę z NFZ, gdzie możemy się zgłosić do pobrania krwi, moczu i pomiaru pozostałych parametrów. Jeśli nie posiadamy internetowego konta pacjenta, możemy zadzwonić na infolinię domowej opieki medycznej (22 735 39 53, czynna 8:00 18:00). Po krótkiej rozmowie z konsultantem, uzyskamy skierowanie na badania. Możemy więc w szybki i prosty sposób przystąpić do Programu.
Jaki jest czas oczekiwania na badania?
To się dzieje natychmiast. Wypełniamy ankietę i właściwie natychmiast otrzymujemy kod. W związku z niskim zainteresowaniem społeczeństwa, tak naprawdę możemy „od ręki” wykonać badania w laboratorium. Wielu moich pacjentów, których skierowałam na badania, wypełniło ankietę i w zasadzie tego samego dnia (jeśli oczywiście byli na czczo) wykonało badanie. Droga do badania jest więc szybka i prosta.
Dlaczego warto wziąć udział w Programie „Profilaktyka 40 Plus”?
Badania profilaktyczne są niezwykle cenne, ponieważ możemy dowiedzieć się o chorobach, które absolutnie nie bolą, nie dają żadnych objawów a zwiększają ryzyko zachorowania na przedwczesny udar mózgu czy zawał serca. Dzięki badaniom możemy wykryć wcześniej nierozpoznane i nieleczone przypadłości, takie jak m.in. nadciśnienie tętnicze czy hipercholesterolemia. Choroby układu sercowo - naczyniowego, takie jak zawał serca, udar mózgu, miażdżyca tętnic kończyn dolnych są na pierwszym miejscu, jeśli chodzi o główne przyczyny zgonów w Polsce. Drugie miejsce zajmują nowotworowy. W 2021 roku, 35% zgonów w Polsce stanowiły choroby układu sercowo – naczyniowego. Nadciśnienie tętnicze i zwiększone stężenie cholesterolu zwiększają ryzyko zachorowania na te choroby. Zachęcam więc wszystkich, żeby się badać. Badajmy się i motywujmy się wzajemnie do profilaktyki!
Z Joanną Kamińską rozmawiała dr Agnieszka Graczyk-Szuster, Doktor Od Serca, kardiolog i specjalista chorób wewnętrznych, która wspiera profilaktykę i edukację zdrowotną. Jest absolwentką Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Ponadto ukończyła studia podyplomowe "Badania Kliniczne - organizacja i zarządzanie" na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a także studia podyplomowe "Zarządzanie w opiece zdrowotnej" na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Zajmuje się leczeniem pacjentów z chorobami serca (niewydolność serca, choroba wieńcowa, po zawale serca, nadciśnienie tętnicze, kardiomiopatia, wady zastawkowe). Jest gorącym zwolennikiem edukacji kardiologicznej pacjentów, gdyż uważa, że jest ona konieczna do uzyskania dobrych rezultatów leczenia. Specjalizuje się w badaniach obrazowych (echokardiografia, rezonans magnetyczny serca), a także kontroluje stymulatory serca. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego i Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz zarządu Sekcji Rezonansu Magnetycznego i Tomografii Komputerowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
