Tak pachnie nowotwór. Nie wolno bagatelizować tego zapachu

Gdy zapach nie jest kwestią higieny, lecz sygnałem choroby

Choć brzydki zapach najczęściej tłumaczymy dość przyziemnymi przyczynami, organizm może w ten sposób wysyłać także sygnał ostrzegawczy. Komórki objęte procesem chorobowym funkcjonują inaczej niż zdrowe, a produkty ich metabolizmu mają odmienny zapach. To właśnie lotne związki wydalane przez organizm mogą nadawać ciału specyficzną woń, uzależnioną od rodzaju choroby, która się rozwija.

Na wczesnym etapie choroba nowotworowa zwykle nie powoduje objawów zapachowych wyczuwalnych dla ludzkiego nosa. Gdy jednak pozostaje nieleczona i postępuje, dochodzi do zmian w tkankach, które mogą skutkować pojawieniem się intensywnego, nieprzyjemnego zapachu.

Martwica, zakażenia i leczenie onkologiczne jako źródło woni

W zaawansowanym stadium nowotworu często dochodzi do martwicy tkanek, a także do nadkażeń bakteryjnych. To właśnie te procesy są jednym z głównych źródeł nieprzyjemnej woni. Zwracają na to uwagę autorzy pracy naukowej „What about odor in terminal cancer?”, opublikowanej w czasopiśmie Palliative Care.

Badanie zostało przygotowane przez zespół amerykańskich naukowców: dr. M. J. Jacoba, C. Marksteina, M. M. Liesse oraz C. Deckersa. Autorzy piszą wprost:

„Bez względu na przyczynę pierwotnego nowotworu, mogą istnieć lub współistnieć trzy źródła nieprzyjemnego zapachu: martwica, nadkażenie oraz pocenie się i/lub upławy”.

Zwracają też uwagę na możliwości leczenia objawu zapachu, podkreślając:

„Leczenie wewnętrzne składa się głównie z antybiotyków i często obejmuje łączone stosowanie dwóch leków. Leczenie miejscowe stosuje się ‘à la carte’ zgodnie z pochodzeniem zapachów. Rany, wymioty, biegunka itp. można leczyć za pomocą konkretnych metod”.

Nieprzyjemna woń może być również następstwem samego leczenia nowotworowego. Chemioterapia często powoduje suchość jamy ustnej, podrażnienie dziąseł i języka oraz wtórne infekcje, co sprzyja przykremu zapachowi z ust.

Zapach z ust, ran i moczu, który wymaga diagnostyki

Szczególną uwagę należy zwrócić na zmiany zapachu z ust. Mogą one wynikać z refluksu, przewlekłych infekcji zatok, chorób jamy ustnej czy działań niepożądanych leków, ale w niektórych przypadkach są związane z nowotworami jamy ustnej. Co istotne, w przebiegu białaczki bywa obserwowany przerost dziąseł — dlatego to stomatolog bywa pierwszym lekarzem, który podejrzewa chorobę ogólnoustrojową.

Problemy zapachowe mogą pojawić się także po radioterapii w obrębie jamy ustnej, gdy dochodzi do stanów zapalnych i owrzodzeń. Specjaliści z Fundacji Hospicjum Onkologiczne podkreślają, że w takich sytuacjach ważne jest leczenie wspomagające:

„W postępowaniu ważne są czynności wspomagające podstawowe leczenie, jakim jest antybiotykoterapia. Jamę ustną należy płukać 1-procentowym roztworem wody utlenionej, roztworem nadmanganianu potasu, płukankami ziołowymi, roztworem preparatów dezynfekcyjnych przeznaczonych do stosowania na błonach śluzowych”.

Niepokojący zapach może dotyczyć również moczu — najczęściej w przebiegu infekcji bakteryjnych — oraz ran i skaleczeń, gdzie cuchnąca woń może świadczyć o zakażeniu. Warto pamiętać, że charakterystyczne zapachy towarzyszą także innym chorobom, takim jak cukrzyca (zapach acetonu) czy dur brzuszny, opisywany jako woń świeżego chleba. Każda utrzymująca się, nietypowa zmiana zapachu ciała powinna być sygnałem do konsultacji lekarskiej.

Źródła:
What about odor in terminal cancer?, M. J. Jacob, C. Markstein, M. M. Liesse, C. Deckers
Real-Time Detection of a Virus Using Detection Dogs, Frontiers in Veterinary Science, 2016
Colorectal cancer screening with odour material by canine scent detection, dr Hideto Sonoda, Kyushu University
Pielęgnacja Pacjenta w chorobie nowotworowej