Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – co to jest?
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa jest przewlekłą chorobą tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym. Choroba ta przebiega z okresami zaostrzenia i remisji, rozpoczyna się zwykle między 16. a 30. rokiem życia. Schorzenie to występuje ok. 3 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet, u mężczyzn ma też cięższy przebieg.
Objawy zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
Objawy zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa pojawiają się stopniowo. Do początkowych symptomów należą przewlekły tępy ból w okolicy lędźwiowej oraz pośladków połączony z zesztywnieniem dolnej części pleców. Ból i sztywność często wybudzają chorych ze snu we wczesnych godzinach porannych oraz nie mijają w trakcie spoczynku, a wraz z „rozruszaniem”, to znaczy pod wpływem aktywności fizycznej i ćwiczeń. Wraz z postępem choroby zwiększa się sztywność kręgosłupa, powodując utratę mobilności. Objawy zaczynają obejmować także wyższe partie kręgosłupa – zajęcie kręgosłupa piersiowego powoduje trudności w nabieraniu powietrza (zmniejszenie rozszerzalności klatki piersiowej), a zajęcie kręgosłupa szyjnego objawia się trudnościami w obracaniu głowy do tyłu. Może występować ból klatki piersiowej przy kichaniu bądź kaszleniu. Ze względu na obecność przewlekłego stanu zapalnego w organizmie, chorzy skarżą się na zmęczenie i problemy ze snem. Możliwe jest puchnięcie stawów kończyn dolnych, np. kolan czy kostek (postać obwodowa zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa).
W zaawansowanym stadium choroby dochodzi do całkowitej utraty ruchomości kręgosłupa, prowadzącego do ciężkiej niepełnosprawności. Sylwetka chorego w zaawansowanej postaci zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa jest pochylona do przodu, a pozostałe stawy mogą być zniekształcone i przykurczone.
Kręgosłup chorego na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa jest wrażliwy na podwichnięcia i złamania kręgów, co wynika z utraty elastyczności.
Rozpoznanie zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa jest diagnozowane na podstawie występowania jednego lub kilku objawów choroby oraz obrazu radiologicznego. W badaniu radiologicznym chorych stwierdza się obustronne zmiany zapalne w stawach krzyżowo-biodrowych. Jeżeli stwierdzono zmiany w badaniu RTG, chorobę potwierdza występowanie jednego z trzech objawów:
bólu w okolicy krzyżowo-lędźwiowej utrzymującego się dłużej niż 3 miesiące i zmniejszającego się po ćwiczeniach, natomiast nieustępującego w spoczynku;
ograniczenia ruchomości w odcinku lędźwiowym kręgosłupa;
zmniejszenia ruchomości klatki piersiowej.
Leczenie zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
Chorzy na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa muszą pozostawać pod stałą opieką reumatologa. Im szybciej wprowadzone zostanie leczenie, tym większa szansa na uniknięcie poważnych deformacji kręgosłupa i niepełnosprawności. Terapia polega na połączeniu leczenia farmakologicznego i rehabilitacji.
W farmakoterapii stosowane są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), leki biologiczne, inne leki przeciwbólowe (paracetamol, opioidy), miejscowe steroidy i leki cytostatyczne. NLPZ mają za zadanie zmiejszać ból i sztywność kręgosłupa, muszą być jednak stosowane w regularnych odstępach i w dawce konsultowanej z lekarzem. Gdy NLPZ nie działają, stosowane są inne leki przeciwbólowe, np. paracetamol czy opioidy, gdy ból jest bardzo silny. Stosunkowo nową grupą leków są leki biologiczne, np. adalimumab, mające dużą skuteczność w łagodzeniu bólu. U chorych z zesztywniającym zapaleniem stawów istotne jest przeciwdziałanie osteoporozie, która występuje szybciej w przebiegu tej choroby - w tym celu najczęściej stosowane są bifosfoniany. Jeśli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa przechodzi w formę ogólnoustrojową, do leczenia wprowadzane są leki cytostatyczne, np. metotreksat lub sulfasalazyna. Dostawowo mogą być stosowane steroidy, wstrzykiwane w miejsce występowania stanu zapalnego.
Jeżeli ból i zesztywnienie stawów występują pomimo leczenia zachowawczego, możliwe jest przeprowadzenie operacji. W takich wypadkach stosuje się endoprotezy lub wykonywane są operacje poprawiające oś kręgosłupa.
