Autyzm – objawy, diagnoza, terapia

Czym jest autyzm?

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) to szerokie pojęcie określające grupę zaburzeń neurorozwojowych, charakteryzujących się problemami z komunikacją i interakcjami społecznymi. Osoby ze spektrum autyzmu często wykazują ograniczone, powtarzalne zainteresowania lub wzorce zachowań. Zaburzenia ze spektrum autyzmu pojawiają się u ludzi na całym świecie, bez względu na pochodzenie etniczne lub czynniki ekonomiczne. Co ciekawa autyzm diagnozowany jest cztery razy częściej u chłopców niż u dziewcząt.

Obecnie obserwuje się wzrost zdiagnozowanych przypadków autyzmu, jednak badacze wskazują, że może to wynikać z lepszej diagnostyki tego zaburzenia.

Rodzaje autyzmu

Obecnie wyróżnia się 5 różnych podtypów zaburzeń ze spektrum autyzmu. Należą do nich:

• zaburzenia autystyczne z towarzyszącą niepełnosprawnością intelektualną,

• zaburzenia autystyczne z towarzyszącymi zaburzeniami językowymi,

• zaburzenia autystyczne związane ze znanym stanem medycznym lub genetycznym, lub czynnikiem środowiskowym,

• zaburzenia autystyczne związane z innymi zaburzeniami neurorozwojowymi, umysłowymi lub  zburzeniami zachowania,

• zaburzenia autystyczne z katatonią.

Możliwe jest zdiagnozowanie jednego lub większej ilości zaburzeń autystycznych u jednej osoby. Poprzedni podział zaburzeń ze spektrum autyzmu uwzględniał: autyzm, syndrom Aspergera, całościowe zaburzenie rozwoju niezdiagnozowane inaczej oraz zespół Hellera (dziecięce zaburzenie dezintegracyjne).

Objawy zaburzeń ze spektrum autyzmu

Objawy autystyczne zazwyczaj uwidaczniają się we wczesnym dzieciństwie, między 12. a 24. miesiącem życia, jednak nie wyklucza to ich późniejszego pojawienia się. Wczesne objawy zaburzeń mogą uwidaczniać się jako znaczne opóźnienie w rozwoju językowym lub społecznym.

Obecnie objawy zaburzeń ze spektrum autyzmu dzieli się na dwie grupy: problemy z komunikacją i interakcją społeczną oraz ograniczone lub powtarzające się wzorce zachowań i czynności.

Do tej pierwszej grupy objawów zaliczają się następujące symptomy:

• problemy z komunikacją, np. problemy z okazywaniem emocji, dzieleniem zainteresowań, trudności z utrzymywaniem konwersacji,

• problemy z komunikacją niewerbalną, np. trudności z utrzymywaniem kontaktu wzrokowego i odczytywaniem języka ciała,

• trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji.

Do objawów z grupy powtarzających się wzorców zachowań i czynności należą:

• powtarzalne ruchy lub wzorce mowy,

• kurczowe trzymanie się specyficznych rytuałów i grup zachowań,

• wzmożona lub obniżona wrażliwość na dane bodźce pochodzące z otoczenia, np. negatywna reakcja na określony dźwięk,

• wybiórczy i ograniczony zakres zainteresowań graniczący z obsesją.

Do przykładowych objawów z powyżej wymienionych grup można zaliczyć:

• unikanie kontaktów z rówieśnikami i rodziną,

• powtarzające się zachowania, np. machanie rękoma i kręcenie się w kółko,

• nadmierne przywiązywanie się do niektórych przedmiotów; okazywanie lęku, gdy dostęp do nich zostanie ograniczony,

• nietolerowanie zmian w codziennym rozkładzie czynności,

• nadpobudliwość i agresja,

• trudności w mówieniu lub używanie nielogicznych w danym kontekście słów,

• nawiązywanie rozmowy na jeden temat.

Powyższe objawy to tylko przykłady z całego spektrum zachowań osób autystycznych, dlatego do postawienia diagnozy potrzebna jest współpraca zespołu ekspertów.

Diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu

Na diagnozę zaburzeń ze spektrum autyzmu składa się wiele czynników. Przede wszystkim, należy wykluczyć inne zaburzenia, np. problemy ze słuchem lub inne choroby przypominające autyzm. Diagnozę stawiają zazwyczaj wspólnie pediatra, neurolog, psychiatra, psycholog oraz logopeda. Przeprowadza się obserwację dziecka, wywiad z rodzicami oraz odpowiednie testy. Zaburzenia ze spektrum autyzmu trwają całe życie, ale odpowiednia terapia można usprawnić funkcjonowanie osoby chorej w społeczeństwie.