Po tym poznasz mitomana. Oto kłamstwa, które tworzą jego rzeczywistość
Mitoman żyje w świecie, który wymyśla – i często robi to tak przekonująco, że nawet on sam zaczyna wierzyć w swoje historie. Wbrew pozorom nie chodzi tu o zwykłe kłamstwa, ale o sposób funkcjonowania, w którym fantazje stają się sposobem na zaspokojenie głęboko ukrytych potrzeb. Mitomana można poznać po tym, jak mówi, co opowiada i jak bardzo pragnie, by inni mu uwierzyli.
- Mitoman nie kłamie dla korzyści, lecz by zyskać uwagę, podziw lub współczucie
- Jego opowieści często są przesadzone, ale trudno mu przyznać się do nieprawdy
- Fantazje mitomana wynikają z potrzeby kontroli, lęku przed odrzuceniem lub niskiej samooceny
- Rozpoznanie mitomana wymaga uważności i dystansu emocjonalnego
„Znam ważnych ludzi, jestem kimś wyjątkowym”
To jedno z najbardziej charakterystycznych kłamstw mitomana. Osoby z tym zaburzeniem często budują swój wizerunek wokół fikcyjnych osiągnięć, znajomości czy statusu. W ich opowieściach pojawiają się sławni przyjaciele, wpływowi znajomi lub rzekome sukcesy zawodowe.
Psycholog Aldert Vrij tłumaczy samo kłamstwo jako „udaną lub nieudaną, celową próbę, bez uprzedzenia, stworzenia w innym przekonania, które komunikator uważa za nieprawdziwe”. W przypadku mitomanii ta definicja nabiera szczególnego znaczenia — kłamstwo staje się nie tyle narzędziem manipulacji, co sposobem na utrzymanie spójności wewnętrznego obrazu siebie.
Psychologowie podkreślają, że stoi za tym głęboka potrzeba uznania. Mitoman, który wewnętrznie czuje się mało wartościowy, tworzy historię człowieka sukcesu, by wzbudzić podziw i zachwyt. Każde kolejne kłamstwo to próba przekonania nie tylko innych, ale też samego siebie, że naprawdę „jest kimś”.
Przeczytaj też: Po tym poznasz, że on pije. Poważnie rozważ wiązanie się z takim mężczyzną
„Przeszedłem więcej niż ktokolwiek inny”
Mitoman często obsadza siebie w roli ofiary losu. Opowiada o tragicznych wydarzeniach, chorobach czy dramatycznych przeżyciach, które nie miały miejsca lub zostały mocno wyolbrzymione. W ten sposób budzi współczucie, troskę i uwagę innych – emocje, których bardzo potrzebuje.
Jak tłumaczy amerykański psycholog G. Stanley Hall, mitomania to „kłamstwo dla innych, a nawet samooszukiwanie się wbrew własnym motywom i interesom”. Mitoman jest w pewnym sensie ofiarą samego siebie – z czasem naprawdę wierzy w to, co mówi. Kłamstwo nie jest więc dla niego narzędziem, ale elementem tożsamości, bez którego trudno mu funkcjonować.
Za tym mechanizmem stoi głęboki głód emocjonalnego wsparcia. Mitoman nie potrafi wprost poprosić o bliskość, więc wykorzystuje cierpienie jako narzędzie przywiązania ludzi do siebie. W jego historii zawsze jest ktoś, kto go skrzywdził – i ktoś, kto może go „uratować”.
Przeczytaj też: Po tym poznasz psychopatę w związku. Lepiej trzymać się od niego z daleka
„Wszystko mi się udaje”
To kłamstwo perfekcjonisty w wersji mitomańskiej. Niektórzy mitomani kreują się nie na ofiary, lecz na ludzi sukcesu. Opowiadają o wspaniałych projektach, egzotycznych podróżach, idealnych relacjach. Ich życie brzmi jak niekończący się triumf – pełen zachwytów i uznania.
Psychologowie zwracają uwagę, że to rodzaj ucieczki przed wstydem. Mitoman boi się przeciętności i porażki, dlatego tworzy świat, w którym zawsze wygrywa. Taki obraz chroni przed konfrontacją z rzeczywistością, ale też stopniowo oddala od niej.
Jak zauważa psycholożka Aimee Daramus, PsyD:
„będziesz czuć się zdezorientowany w obecności osoby, która kłamie patologicznie, ponieważ nie wiesz, w co wierzyć”.
Ta dezorientacja dotyczy nie tylko otoczenia, ale i samego mitomana – jego życie staje się zlepkiem fikcji i półprawd, w których trudno się już odnaleźć.
Przeczytaj też: Narcyza poznasz po tych trzech zdaniach. Uważaj na taki związek
„Nie pamiętam, to musiało tak być”
Kiedy mitoman zostaje przyłapany na kłamstwie, często nie reaguje jak typowy kłamca. Nie zaprzecza agresywnie, lecz gubi się w szczegółach, zmienia wersję wydarzeń albo szczerze wierzy, że mówi prawdę. Dzieje się tak, ponieważ jego kłamstwa z czasem stają się częścią wewnętrznego świata – przestaje odróżniać fakty od własnych fantazji.
To właśnie różni mitomana od manipulatora. Nie kłamie dla zysku, lecz dlatego, że w jego umyśle zatarła się granica między rzeczywistością a iluzją. Psychoterapeuci podkreślają, że mitomania to nie złośliwość, lecz forma ucieczki – przed pustką, samotnością i brakiem akceptacji.
Źródła:
- verywellmind.com/pathological-liar-definition-and-how-to-spot-one-5199521
- mindhealth.pl/co-leczymy/zaburzenia-osobowosci/mitomania
- Aldert Vrij, Detecting Lies and Deceit: The Psychology of Lying and the Implications for Professional Practice
- G. Stanley Hall, Adolescence: Its Psychology and Its Relations to Physiology, Anthropology, Sociology, Sex, Crime, Religion, and Education
