Czym jest dna moczanowa i jak jej zapobiegać? Lekarz odpowiada na najczęstsze pytania

Co to jest dna moczanowa?

Dna moczanowa to przewlekła choroba stawów wywołana krystalizacją i fagocytozą moczanu sodu. Jest to stan związany ze zwiększonym stężeniem kwasu moczowego w organizmie, co w konsekwencji prowadzi do odkładania się kryształków moczanu sodu w stawach i narządach. Groźnym poziomem stężenia kwasu moczowego, które prowadzi do odkładania się wspomnianych złogów, jest stężenie powyżej 7 mg/dl . Najczęściej na dnę moczanową chorują mężczyźni oraz kobiety po menopauzie.

Reumatoidalne zapalenie stawów - objawy, leczenie, czynniki ryzyka. Wywiad z ekspertem Czytaj dalej Ta choroba długo przebiega bezobjawowo - mówi Agata Skwarek-Szewczyk, specjalistka reumatologii Czytaj dalej

Jakie są przyczyny dny moczanowej?

Dna moczanowa jest chorobą wieloczynnikową. Istnieją czynniki genetyczne, na które nie mamy wpływu oraz czynniki egzogenne, związane z naszym stylem życia. Do czynników egzogennych zaliczamy m.in. nieprawidłową dietę, otyłość czy przyjmowanie niektórych leków. Należy wspomnieć również o pokarmach, które zwiększają stężenie kwasu moczowego w organizmie, a także o chorobach prowadzących do upośledzenia jego wydalania.

Jakie leki mogą powodować zwiększenie stężenia kwasu moczowego w organizmie?

Są to m.in. leki stosowane w nadciśnieniu tętniczym, takie jak diuretyki tiazydowe lub pętlowe. Pacjenci po przeszczepie narządów także przyjmują preparaty, które mogą zwiększać stężenie kwasu moczowego. Grupą szczególnie narażoną są także pacjenci z chorobą nowotworową. Sam nowotwór może również prowadzić do zwiększenia stężenia kwasu moczowego w organizmie.

Jakie produkty spożywcze zwiększają stężenie kwasu moczowego? Czego unikać w diecie przy dnie moczanowej?

Dawniej dna moczanowa nazywana była chorobą królów, ponieważ reprezentanci wyższych sfer mieli większy dostęp do tłustego jedzenia, szczególnie do mięs. Przez lata nic się nie zmieniło i wciąż dnę moczanowa powoduje głównie mięso, szczególnie czerwone, podroby, tatar oraz alkohol. Nawiązując do tego ostatniego, przede wszystkim powinniśmy unikać piwa i mocnych alkoholi. W diecie przy dnie moczanowej niewskazane są także zupy na wywarach mięsnych i owoce morza. Mamy też produkty o średniej zawartości kwasu moczowego, które także nie są pożądane. Należą do nich m.in. szpinak, szparagi, kalafior.

Co jeść przy dnie moczanowej?

Przy dnie moczanowej możemy spożywać produkty zbożowe, ryż, większość warzyw i owoców. Badania wykazały, że wiśnie mają właściwości obniżające stężenie kwasu moczowego w organizmie. Jeśli chodzi o źródła białka, powinny przeważać produkty pochodzenia roślinnego a nie zwierzęcego. Jeżeli chcemy spożywać mleko, wybieramy to nisko tłuszczowe. 

Jakie są objawy dny moczanowej? 

Typowym objawem dny moczanowej jest ból i obrzęk stawów. Najczęściej na początku dotyczy pierwszego stawu śródstopno – paliczkowego, czyli wielkiego palucha u stopy, czego objawami są: zaczerwienienie, zapalenie, bolesność, obrzęk, trudności w zginaniu. Jeżeli widzą Państwo u siebie takie objawy, trzeba jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Kryształki mogą się odkładać nie tylko w stawach palucha, ale także m.in. w stawach skokowych, kolanowych, rzadziej w stawach kończyn górnych. 

Jak złagodzić ból dny moczanowej? 

W pierwszej kolejności powinniśmy udać się do lekarza. W oczekiwaniu na wizytę możemy schłodzić bolący staw. Pamiętajmy, nie rozgrzewamy stawu tylko chłodzimy! Możemy przyjąć leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, ale mimo wszystko należy zgłosić się do specjalisty, który zaplanuje leczenie celowane. Mamy leki, które przerywają atak dny moczanowej oraz takie, których zadaniem jest obniżenie stężenia kwasu moczowego w surowicy.

Jak leczyć dnę moczanową? Czy dna moczanowa jest uleczalna? 

Dna moczanowa jest chorobą uleczalną. Ważne, abyśmy udali się do reumatologa bądź internisty, który przepisze nam na stałe leki obniżające stężenie kwasu moczowego. Należy także zastosować się do zaleceń dietetycznych. Jeżeli nastąpił pierwszy atak dny moczanowej i nie została zastosowana prawidłowa farmakoterapia, wówczas z dużym prawdopodobieństwem w ciągu pół roku może dojść do kolejnego napadu. Bez wdrożonego leczenia choroba postępuje, zajmuje kolejne stawy i może doprowadzić do niewydolności wielonarządowej.

Jak wykryć dnę moczanową? Jakie badania wykonać? 

Przede wszystkim obserwujemy objawy choroby. Jeżeli mamy zapalenie stawu, badamy stężenie kwasu moczowego w surowicy. Możemy również nakłuć taki staw pobierając płyn stawowy i następnie sprawdzić w nim obecność kryształków moczanu sodu. Metoda ta stanowi złoty standard w rozpoznaniu choroby. Możemy też wspomóc się badaniami obrazowym, takimi jak rentgen, USG czy tomografia komputerowa.

Czy istnieją skuteczne zioła na dnę moczanową?

Nie znam skutecznych ziół w przebiegu leczenia dny moczanowej. Jeżeli mamy się czymś wspomagać w terapii domowej, zadbajmy przede wszystkim o prawidłową dietę, zdrowy tryb życia, a przede wszystkim o redukcję masy ciała. Pamiętajmy, że pacjenci otyli mogą mieć podwyższone stężenie kwasu moczowego i większą skłonność do rozwoju dny moczanowej. Należy także leczyć choroby współistniejące i sprawdzić, czy nasze leki są dobrze dobrane i nie zwiększają stężenia kwasu moczowego. Unikajmy alkoholu i białka pochodzenia zwierzęcego. Jeśli zastosujemy się do powyższych zaleceń to myślę, że żadne zioła nie będą nam potrzebne.

Z Joanną Kamińską rozmawiała dr Agata Skwarek-Szewczyk, specjalista reumatolog i specjalista chorób wewnętrznych, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Pełni funkcję starszego asystenta w Klinice Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii Centralnego Szpitala Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, a także przyjmuje pacjentów w Mokotowskim Centrum Osteoporozy w Warszawie. Specjalizację odbywała w Klinice Wczesnego Zapalenia Stawów Narodowego Instytutu Reumatologii i Geriatrii w Warszawie. Jest współautorem wielu publikacji w zakresie zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. https://agataskwarek.pl/