Nadciśnienie płucne – przyczyny, objawy, leczenie
Nadciśnienie płucne to ciężka i śmiertelna choroba, w przebiegu której dochodzi do wzrostu ciśnienia krwi w tętnicach płucnych, co z kolei prowadzi do niewydolności prawej komory serca. Jakie są przyczyny nadciśnienia płucnego? Jak wygląda proces leczenia i jakie są rokowania?
Nadciśnienie płucne – charakterystyka
Nadciśnienie płucne (łac. hypertensio pulmonalis, PH) jest chorobą wynikającą bezpośrednio z podwyższonego ciśnienia krwi w naczyniach krwionośnych zaopatrujących płuca w krew, czyli w tzw. krążeniu płucnym (obiegu krwi pomiędzy prawą komorą a lewym przedsionkiem serca). W wyniku tego zaburzenia dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi przez tętnice, które stają się grubsze i mniej elastyczne, przez co serce zostaje zmuszone do cięższej pracy, aby pompować krew do płuc wbrew oporowi ciśnienia. Dochodzi wówczas do osłabienia mięśnia sercowego, co z kolei może doprowadzić do niewydolności serca i śmierci.
Ciśnienie krwi w płucach jest dużo niższe niż ciśnienie ogólnoustrojowe – prawidłowe ciśnienie w tętnicy płucnej podczas spoczynku wynosi 8-20 mmHg. Jeśli ciśnienie jest wyższe niż 25 mmHg w spoczynku lub 30 mmHg podczas wysiłku fizycznego (mierzone przez cewnikowanie „prawego serca”), nazywa się je nadciśnieniem płucnym.
Wyróżnia się kilka grup nadciśnienia tętniczego ze względu na przyczynę jego powstania:
- tętnicze nadciśnienie płucne,
- nadciśnienie płucne w przebiegu chorób lewej komory serca,
- nadciśnienie płucne w przebiegu chorób płuc i/lub hipoksji,
- przewlekłe zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne,
- nadciśnienie płucne spowodowane nieznaną przyczyną (idiopatyczne tętnicze nadciśnienie płucne).
W Polsce na nadciśnienie płucne zapada rocznie od 38 do 70 osób, częściej są to kobiety. Stwierdza się je u ok. 60–70% chorych z niewydolnością serca z zachowaną frakcją wyrzutową oraz u ok. 50–80% osób z niewydolnością serca ze zmniejszoną frakcją wyrzutową.
Nadciśnienie płucne – przyczyny
Wśród przyczyn nadciśnienia płucnego najczęściej wymienia się:
- wady wrodzone serca,
- nadciśnienie wrotne,
- przewlekłą niedokrwistością hemolityczną,
- choroby autoimmunologiczne uszkadzające płuca, takie jak twardzina skóry i reumatoidalne zapalenie stawów,
- przewlekłe nadciśnienie płucne zakrzepowo-zatorowe,
- zatorowość płucną,
- choroby zastawek serca,
- zakażenie wirusem HIV,
- choroby płuc, takie jak: POChP, zwłóknienie płuc, choroba śródmiąższowa płuc, obturacyjny bezdech senny,
- leki i toksyny,
- choroby metaboliczne, takie jak: choroba spichrzania glikogenu, choroby tarczycy.
Nadciśnienie płucne – objawy
Objawy nadciśnienia płucnego można podzielić na symptomy wczesne oraz późne. W pierwsze grupie znajdują się:
- duszność, nawet podczas rutynowej aktywności,
- przewlekłe zmęczenie,
- ból i ucisk w klatce piersiowej,
- przyspieszone bicie serca,
- ból nadbrzusza,
- powiększony obwód brzucha,
- zmniejszony apetyt.
Objawy zaawansowanego nadciśnienia płucnego to:
- obrzęk kostek lub nóg,
- niebieskawe usta lub skóra,
- omdlenia,
- suchy kaszel,
- chrypka.
Warto wiedzieć, że nadciśnienie płucne to rzadka choroba, jednak na tyle groźna dla zdrowia i życia, że wymaga obserwacji i kontroli ze strony lekarza. PH może dotyczyć osób w każdym wieku, nawet dzieci, jednak najczęściej występuje u młodych kobiet. Niestety często schorzenie zostaje zdiagnozowane późno (ze względu na nieswoistość objawów), gdy choroba jest w wysokim stadium zaawansowania.
Nadciśnienie płucne – diagnostyka
Nadciśnienie płucne może rozwijać się powoli, bez wczesnych oznak. Gdy objawy się pojawią, zazwyczaj przypisuje się je astmie lub innym chorobom płuc czy serca.
W diagnostyce PH przeprowadza się następujące badania:
- RTG klatki piersiowej,
- echokardiografię (echo serca),
- EKG (elektrokardiogram),
- scyntygrafię perfuzyjną płuc (podanie przez żyłę obwodową znakowanych izotopem naturalnych białek krwi),
- arteriogram płucny (wprowadzenie pod kontrolą rentgenowską przez żyłę szyjną lub udową cewnika naczyniowego),
- spirometria,
- cewnikowanie „prawego serca” z testem reaktywności naczyń płucnych,
- ocena wydolności wysiłkowej (tzw. 6-minutowy test marszu),
- USG jamy brzusznej,
- badania krwi, m.in. gazometria, poziom NT-proBNP lub BNP, przeciwciała przeciw wirusowi HIV.
Badaniem najważniejszym i rozstrzygającym co do zdiagnozowania nadciśnienia płucnego jest wspomniane wyżej cewnikowanie prawej komory serca, które umożliwia bezpośredni pomiar ciśnienia płucnego. Badanie wykonywane jest w specjalistycznych ośrodkach posiadających pracownię hemodynamiki. Polega ono na nakłuciu jednej z żył: szyjnej, podobojczykowej lub udowej i wprowadzeniu cewnika (Swana-Ganza), który dociera do tętnicy płucnej przez prawy przedsionek i prawą komorę serca.
Nadciśnienie płucne – leczenie
Nie ma skutecznej metody leczenia nadciśnienia płuc, wszystkie dostępne terapie są jest wyłącznie objawowe. Jeszcze do niedawna chory przeżywał od momentu postawienia diagnozy zaledwie 3 lata. Obecnie dzięki lekom nowej generacji, czas ten wydłużył się do ok. 5 lat.
Leczenie przy pomocy farmakologii ma na celu łagodzenie objawów niewydolności prawej komory serca oraz zatrzymanie postępu choroby związanej z przebudową naczyń płucnych. Stosuję się w nim m.in.:
- leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty),
- leki moczopędne (diuretyki),
- digoksynę,
- prostanoidy,
- antagonistów wapnia,
- antagonistów receptora dla endoteliny,
- treprostinil sodu,
- tlenoterapię.
Pacjenci, u których leczenie nie jest skuteczne, poddawani są leczeniu zabiegowemu, tj. septostomii przedsionkowej (wykonanie małego otworu na poziomie przegrody międzyprzedsionkowej), a także przeszczepowi płuc bądź płuc i serca.
Następny artykuł
