Nadciśnienie płucne – przyczyny, objawy, leczenie

Nadciśnienie płucne – charakterystyka

Nadciśnienie płucne (łac. hypertensio pulmonalis, PH) jest chorobą wynikającą bezpośrednio z podwyższonego ciśnienia krwi w naczyniach krwionośnych zaopatrujących płuca w krew, czyli w tzw. krążeniu płucnym (obiegu krwi pomiędzy prawą komorą a lewym przedsionkiem serca). W wyniku tego zaburzenia dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi przez tętnice, które stają się grubsze i mniej elastyczne, przez co serce zostaje zmuszone do cięższej pracy, aby pompować krew do płuc wbrew oporowi ciśnienia. Dochodzi wówczas do osłabienia mięśnia sercowego, co z kolei może doprowadzić do niewydolności serca i śmierci.

Ciśnienie krwi w płucach jest dużo niższe niż ciśnienie ogólnoustrojowe – prawidłowe ciśnienie w tętnicy płucnej podczas spoczynku wynosi 8-20 mmHg. Jeśli ciśnienie jest wyższe niż 25 mmHg w spoczynku lub 30 mmHg podczas wysiłku fizycznego (mierzone przez cewnikowanie „prawego serca”), nazywa się je nadciśnieniem płucnym.

Wyróżnia się kilka grup nadciśnienia tętniczego ze względu na przyczynę jego powstania:

• tętnicze nadciśnienie płucne,

• nadciśnienie płucne w przebiegu chorób lewej komory serca,

• nadciśnienie płucne w przebiegu chorób płuc i/lub hipoksji,

• przewlekłe zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne,

• nadciśnienie płucne spowodowane nieznaną przyczyną (idiopatyczne tętnicze nadciśnienie płucne).

W Polsce na nadciśnienie płucne zapada rocznie od 38 do 70 osób, częściej są to kobiety. Stwierdza się je u ok. 60–70% chorych z niewydolnością serca z zachowaną frakcją wyrzutową oraz u ok. 50–80% osób z niewydolnością serca ze zmniejszoną frakcją wyrzutową.

Nadciśnienie płucne – przyczyny

Wśród przyczyn nadciśnienia płucnego najczęściej wymienia się:

• wady wrodzone serca,

• nadciśnienie wrotne,

• przewlekłą niedokrwistością hemolityczną,

• choroby autoimmunologiczne uszkadzające płuca, takie jak twardzina skóry i reumatoidalne zapalenie stawów,

• przewlekłe nadciśnienie płucne zakrzepowo-zatorowe,

• zatorowość płucną,

• choroby zastawek serca,

• zakażenie wirusem HIV,

• choroby płuc, takie jak: POChP, zwłóknienie płuc, choroba śródmiąższowa płuc, obturacyjny bezdech senny,

• leki i toksyny,

• choroby metaboliczne, takie jak: choroba spichrzania glikogenu, choroby tarczycy.

Nadciśnienie płucne – objawy

Objawy nadciśnienia płucnego można podzielić na symptomy wczesne oraz późne. W pierwsze grupie znajdują się:

• duszność, nawet podczas rutynowej aktywności,

• przewlekłe zmęczenie,

• ból i ucisk w klatce piersiowej,

• przyspieszone bicie serca,

• ból nadbrzusza,

• powiększony obwód brzucha,

• zmniejszony apetyt.

Objawy zaawansowanego nadciśnienia płucnego to:

• obrzęk kostek lub nóg,

• niebieskawe usta lub skóra,

• omdlenia,

• suchy kaszel,

• chrypka.

Warto wiedzieć, że nadciśnienie płucne to rzadka choroba, jednak na tyle groźna dla zdrowia i życia, że wymaga obserwacji i kontroli ze strony lekarza. PH może dotyczyć osób w każdym wieku, nawet dzieci, jednak najczęściej występuje u młodych kobiet. Niestety często schorzenie zostaje zdiagnozowane późno (ze względu na nieswoistość objawów), gdy choroba jest w wysokim stadium zaawansowania.

Nadciśnienie płucne – diagnostyka

Nadciśnienie płucne może rozwijać się powoli, bez wczesnych oznak. Gdy objawy się pojawią, zazwyczaj przypisuje się je astmie lub innym chorobom płuc czy serca.

W diagnostyce PH przeprowadza się następujące badania:

• RTG klatki piersiowej,

• echokardiografię (echo serca),

• EKG (elektrokardiogram),

• scyntygrafię perfuzyjną płuc (podanie przez żyłę obwodową znakowanych izotopem naturalnych białek krwi),

• arteriogram płucny (wprowadzenie pod kontrolą rentgenowską przez żyłę szyjną lub udową cewnika naczyniowego),

• spirometria,

• cewnikowanie „prawego serca” z testem reaktywności naczyń płucnych,

• ocena wydolności wysiłkowej (tzw. 6-minutowy test marszu),

• USG jamy brzusznej,

• badania krwi, m.in. gazometria, poziom NT-proBNP lub BNP, przeciwciała przeciw wirusowi HIV.

Badaniem najważniejszym i rozstrzygającym co do zdiagnozowania nadciśnienia płucnego jest wspomniane wyżej cewnikowanie prawej komory serca, które umożliwia bezpośredni pomiar ciśnienia płucnego. Badanie wykonywane jest w specjalistycznych ośrodkach posiadających pracownię hemodynamiki. Polega ono na nakłuciu jednej z żył: szyjnej, podobojczykowej lub udowej i wprowadzeniu cewnika (Swana-Ganza), który dociera do tętnicy płucnej przez prawy przedsionek i prawą komorę serca.

Nadciśnienie płucne – leczenie

Nie ma skutecznej metody leczenia nadciśnienia płuc, wszystkie dostępne terapie są jest wyłącznie objawowe. Jeszcze do niedawna chory przeżywał od momentu postawienia diagnozy zaledwie 3 lata. Obecnie dzięki lekom nowej generacji, czas ten wydłużył się do ok. 5 lat.

Leczenie przy pomocy farmakologii ma na celu łagodzenie objawów niewydolności prawej komory serca oraz zatrzymanie postępu choroby związanej z przebudową naczyń płucnych. Stosuję się w nim m.in.:

• leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty),

• leki moczopędne (diuretyki),

• digoksynę,

• prostanoidy,

• antagonistów wapnia,

• antagonistów receptora dla endoteliny,

• treprostinil sodu,

• tlenoterapię.

Pacjenci, u których leczenie nie jest skuteczne, poddawani są leczeniu zabiegowemu, tj. septostomii przedsionkowej (wykonanie małego otworu na poziomie przegrody międzyprzedsionkowej), a także przeszczepowi płuc bądź płuc i serca.