Nowe uprawnienia pracodawców wchodzą w życie. Mogą więcej niż dotąd. Tak skontrolują pracownika

Jakie przepisy Kodeksu pracy regulują wprowadzenie kontroli trzeźwości przez pracodawców od 21 lutego

Od 21 lutego 2023 r. pracodawcy mogą wprowadzać kontrolę trzeźwości dzięki uprawnieniom nadanym ustawą nowelizującą z 1 grudnia 2022 r. Podmioty zatrudniające muszą określić w przepisach wewnętrznych czas i częstotliwość weryfikacji. Ustawodawca pozostawił decydentom swobodę wyboru w zakresie ustalania tych harmonogramów.

Zasady te regulują artykuły od 221c do 221h Kodeksu pracy, przy czym tryb prewencyjny opisuje art. 221c § 1. Pracodawca ma obowiązek wskazać w regulacjach zakładowych grupy osób objętych nadzorem oraz rodzaj używanego sprzętu. W aktach tych można ustalić, czy wszyscy wyznaczeni pracownicy będą badani codziennie.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia precyzuje warunki i metody badań na obecność alkoholu oraz środków działających podobnie do niego. Dokument ten zawiera wykaz substancji odurzających, który obejmuje opioidy, amfetaminę i jej analogi, kokainę, kannabinoidy oraz benzodiazepiny.

Jakie są dwa główne rodzaje kontroli trzeźwości i jakie zasady nimi rządzą?

Warunkiem wdrożenia kontroli jest jej niezbędność dla ochrony życia i zdrowia ludzi lub zabezpieczenia mienia. Procedurą można objąć osoby, których praca stwarza zagrożenie dla tych dóbr, w tym mienia niebędącego własnością firmy. Załoga musi zostać poinformowana o nowych zasadach co najmniej 2 tygodnie przed ich uruchomieniem.

Weryfikacja prewencyjna nie wymaga zgody zatrudnionego i ogranicza się do grup wskazanych w regulacjach wewnętrznych. Co do zasady mechanizm ten nie może obejmować pozostałych pracowników. Sposób przeprowadzania badania, a także jego czas i częstotliwość, muszą być określone w akcie wewnątrzzakładowym.

W pozostałych przypadkach kontrolę przeprowadza się przy uzasadnionym podejrzeniu spożycia alkoholu lub środków odurzających. Jeśli pracownik wyrazi zgodę, badanie odbywa się według procedur wewnętrznych, natomiast odmowa skutkuje wezwaniem policji lub straży miejskiej. Brak poddania się weryfikacji może wiązać się z sankcjami, w tym rozwiązaniem umowy.

Jakie urządzenia i metody mogą być stosowane do kontroli trzeźwości i środków odurzających?

Każde urządzenie do kontroli trzeźwości lub obecności narkotyków musi posiadać ważny dokument potwierdzający kalibrację albo wzorcowanie. Wymóg ten wynika wprost z art. 221c § 4 Kodeksu pracy. Rodzaj wykorzystywanego sprzętu oraz decyzja o jego zakupie muszą zostać uwzględnione w obowiązujących przepisach wewnętrznych zakładu.

Przy samodzielnej kontroli pracodawca może badać wyłącznie wydychane powietrze przy użyciu urządzenia elektronicznego. Procedury te muszą opierać się na wytycznych z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 16 lutego 2023 r. Dopuszczalne metody to spektrometria w podczerwieni oraz utlenianie elektrochemiczne.

Badanie na obecność środków odurzających wykonuje się metodami nielaboratoryjnymi, poprzez pobranie próbki śliny i jej analizę immunologiczną. Do materiału biologicznego nie wolno dodawać żadnych substancji poza odczynnikami z zestawu. Aby uniknąć wzywania służb w sytuacjach spornych, warto dysponować sprzętem działającym w oparciu o spektrometrię lub utlenianie elektrochemiczne.

Jakie procedury i konsekwencje obowiązują po przeprowadzeniu kontroli trzeźwości pracownika?

System kontroli można wdrożyć po spełnieniu wymogów prawnych, a samo badanie musi odbywać się w wydzielonym pomieszczeniu. Jeśli weryfikacja nie wykaże obecności substancji zakazanych, pracownik zostaje niezwłocznie dopuszczony do pracy. W takim przypadku nie sporządza się protokołu, a wynik negatywny nie jest nigdzie archiwizowany.

Wykazanie nietrzeźwości nakłada na pracodawcę bezwzględny obowiązek niedopuszczenia podwładnego do wykonywania obowiązków. Informacja o tej decyzji może być przekazana w dowolnej formie, także ustnej. Wynik pozytywny trafia do akt osobowych, zgodnie z zasadami określonymi w regulaminie pracy lub obwieszczeniu.

Pracodawca może stosować system prewencyjny po spełnieniu ustawowych warunków. Samodzielna kontrola jest dopuszczalna zarówno przy braku oznak nietrzeźwości, jak i przy ich występowaniu. W razie sporu wzywa się policję, a potwierdzenie naruszenia obowiązków może skutkować karą upomnienia, nagany lub karą pieniężną.