5 sygnałów ostrzegawczych przed zawałem i udarem – lekceważy je prawie każdy
U niemal każdej osoby, która doświadczyła zawału lub udaru, incydent sercowo-naczyniowy poprzedzało pojawienie się „czerwonych flag” w wynikach badań lub stylu życia. Najnowsza analiza obejmująca ponad 9 mln mieszkańców Korei Południowej i tysiące osób w USA pokazuje, że takie zdarzenia nie rzadko pojawiają się znikąd. Sprawdź, które sygnały ostrzegawcze można – i warto – wyłapać wcześniej.
- U 99% pacjentów przed pierwszym zawałem lub udarem stwierdzono co najmniej jeden modyfikowalny czynnik ryzyka
- Nadciśnienie tętnicze było najczęstsze: 95% przypadków w Korei i 93 % w USA
- Badacze mówią o „oknie ostrzegawczym”, w którym zmiana stylu życia może odwrócić bieg wydarzeń
Dlaczego temat jest tak pilny?
Choroby serca i naczyń krwionośnych to dziś najczęstsza przyczyna śmierci na świecie – co roku odpowiadają za prawie 20 milionów zgonów. Co gorsza, coraz częściej dotykają ludzi w wieku 30–40 lat, a nie tylko seniorów. Lekarze podkreślają, że trzeba działać na długo, zanim pojawi się ucisk w klatce piersiowej czy nagłe drętwienie ręki. To dlatego profilaktyka staje się jednym z najważniejszych wyzwań współczesnej medycyny.
5 sygnałów ostrzegawczych
Badania opublikowane w Journal of the American College of Cardiology wskazują jasno: nawet niewielkie odchylenia od wartości optymalnych potrafią znacząco zwiększać ryzyko zawału i udaru.
Pamiętaj: każdy z czynników podnosi ryzyko osobno, ale razem działają jak bomba z opóźnionym zapłonem.
- Podwyższone ciśnienie tętnicze – powyżej 120/80 mm Hg naczynia krwionośne pracują pod większym obciążeniem.
- Za wysoki cholesterol całkowity – od 200 mg/dl ryzyko zaczyna rosnąć, a powyżej 240 mg/dl to już granica wymagająca interwencji.
- Podwyższony cukier na czczo – ≥ 100 mg/dl to stan przedcukrzycowy, a ≥ 126 mg/dl oznacza cukrzycę.
- Palenie tytoniu – nie tylko aktualne, ale nawet niedawne. Każdy papieros to dawka toksyn niszczących ściany naczyń.
- Otyłość brzuszna – obwód talii > 88 cm u kobiet i > 102 cm u mężczyzn zwiększa ryzyko całego pakietu problemów: nadciśnienia, cukrzycy, miażdżycy.
Co możesz zrobić już dziś – i kiedy pędzić do lekarza
Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2021 r. podkreślają, że prewencja pierwotna zaczyna się od regularnych pomiarów ciśnienia, lipidów, glikemii i masy ciała. Jeśli choć jedna z powyższych wartości jest powyżej normy:
- umów się na wizytę u lekarza rodzinnego – to on decyduje, czy potrzebne są leki, czy wystarczą zmiany stylu życia;
- wprowadź codzienną aktywność: 150 minut umiarkowanego ruchu tygodniowo obniża ciśnienie i poprawia profil lipidowy;
- zrzuć 5–10% masy ciała – już taki spadek może zmniejszyć ryzyko zawału o 20%;
- rzuć palenie – ryzyko zawału spada o połowę po roku abstynencji, a po pięciu latach zbliża się do poziomu osoby niepalącej;
- śpij 7–9 godzin i ogranicz stres – przewlekły brak snu i napięcie psychiczne podnoszą zarówno ciśnienie, jak i glikemię.
Alarmowe objawy, przy których dzwoń po 112: nagły ból lub ucisk w klatce piersiowej, drętwienie twarzy lub kończyny po jednej stronie, trudność w mówieniu, gwałtowna duszność, zimny pot czy utrata przytomności. Nie czekaj, aż „samo przejdzie”.
Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.
Źródła:
- Greenland P. i wsp. „Suboptimal Risk Factor Levels Before First Cardiovascular Event”, Journal of the American College of Cardiology, 2025
- Bushnell C. et al. „2024 Guideline for the Primary Prevention of Stroke”, American Heart Association/American Stroke Association
- „2021 ESC Guidelines on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice”, European Society of Cardiology
- „Cardiovascular Diseases Fact Sheet”, World Health Organization, 2025
