Codzienny nawyk pod lupą lekarzy. Kawa może wpływać na procesy starzenia
Codzienne rytuały często niosą ze sobą nieoczywiste konsekwencje dla zdrowia, wykraczające poza chwilowe pobudzenie czy walory smakowe. W kręgu zainteresowań naukowców coraz częściej pojawia się wpływ diety na mechanizmy komórkowe, w tym na tempo starzenia się organizmu. Szczególną uwagę poświęca się ostatnio związkom między spożyciem popularnych napojów a kondycją biologiczną osób zmagających się z trudnościami natury psychicznej.
- Umiarkowane spożycie kawy a tempo starzenia biologicznego
- Telomery jako wskaźnik starzenia komórkowego
- Specyfika telomerów w zaburzeniach psychicznych
Umiarkowane spożycie kawy a tempo starzenia biologicznego
Najnowsze doniesienia opublikowane na łamach czasopisma "BMJ Mental Health" sugerują istnienie interesującej zależności między piciem kawy a procesami starzenia. Badacze wskazują, że regularne przyjmowanie umiarkowanych ilości tego napoju, zdefiniowanych jako 3–4 filiżanki dziennie, może wiązać się z wolniejszym starzeniem biologicznym u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami psychicznymi. Naukowcy z King's College London podjęli próbę ustalenia, czy ten popularny nawyk, biorąc pod uwagę jego potencjalne korzyści zdrowotne, wpływa na tempo skracania telomerów w tej specyficznej grupie pacjentów.
- W analizie wzięło udział łącznie 436 osób, z których 259 chorowało na schizofrenię.
- Pozostałą część grupy badawczej stanowiły osoby cierpiące na zaburzenia afektywne, w tym chorobę dwubiegunową oraz depresję psychotyczną.
- Uczestników podzielono na cztery kategorie w zależności od ilości spożywanego napoju: od całkowitej abstynencji, przez 1–2 filiżanki, grupę pijącą 3–4 filiżanki, aż po osoby przekraczające pięć porcji dziennie.
- Dla pełnego obrazu sytuacji zebrano również informacje o paleniu tytoniu, a kluczowy pomiar długości telomerów przeprowadzono na leukocytach wyizolowanych z krwi badanych.
Analiza wyników wykazała, że osoby sięgające po 3–4 filiżanki kawy każdego dnia miały dłuższe telomery niż ci, którzy kawy nie pili wcale. Co ciekawe, po uwzględnieniu szeregu zmiennych, takich jak wiek, płeć, pochodzenie etniczne, palenie czy rodzaj leczenia, okazało się, że u osób pijących cztery filiżanki telomery odpowiadały wiekowi biologicznemu niższemu o około pięć lat. Należy jednak zaznaczyć, że nie odnotowano korzystnego wpływu u osób przekraczających ten umiarkowany pułap spożycia. Mimo że badanie miało charakter obserwacyjny i nie przesądza o przyczynowości, a autorzy nie analizowali typu kawy czy pory jej picia, uznają oni zaobserwowaną zależność za wyraźną.
Telomery jako wskaźnik starzenia komórkowego
Zrozumienie mechanizmu starzenia wymaga przyjrzenia się telomerom, czyli strukturom zabezpieczającym zakończenia chromosomów. Często porównuje się je obrazowo do plastikowych skuwek na końcach sznurowadeł, które chronią materiał przed strzępieniem. Każdy podział komórki wiąże się ze skracaniem tych struktur, co jest naturalnym procesem biologicznym. Wcześniejsze analizy dowiodły jednak, że kondycja telomerów nie jest zależna wyłącznie od metryki. Wiadomo bowiem, że są one wrażliwe na różnorodne czynniki środowiskowe, co czyni je dynamicznym elementem fizjologii człowieka.
Specyfika telomerów w zaburzeniach psychicznych
Długość telomerów jest powszechnie uznawana za jeden z kluczowych wskaźników starzenia komórkowego, przy czym generalna zasada mówi, że im starszy organizm, tym krótsze są te struktury. W przypadku populacji osób zmagających się z poważnymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa czy psychozy, proces ten przebiega szybciej niż u ogółu społeczeństwa. Istotnym czynnikiem modyfikującym ten stan rzeczy może być sposób żywienia, na który telomery wykazują wrażliwość. W tym kontekście obiecujące są obserwacje wskazujące, że u osób z ciężkimi zaburzeniami psychicznymi spożywanie kawy wiąże się z występowaniem dłuższych telomerów.
Mechanizmy ochronne i granice bezpieczeństwa
Umiarkowane picie kawy, na poziomie 3–4 filiżanek dziennie, może sprzyjać odmładzaniu organizmu, co potwierdzają obserwacje dłuższych telomerów u osób stosujących taką dietę. Autorzy badania są zdania, że mechanizmy stojące za tą zależnością są stosunkowo łatwe do wyjaśnienia. Kluczową rolę odgrywają tu prawdopodobnie silne związki przeciwutleniające i przeciwzapalne zawarte w kawie, ponieważ telomery są wyjątkowo wrażliwe na stres oksydacyjny oraz stan zapalny.
- Należy jednak zachować umiar, gdyż nadmierne spożycie kawy może prowadzić do powstawania reaktywnych form tlenu i paradoksalnie przyspieszać skracanie telomerów.
- Naukowcy przywołują w tym kontekście wytyczne międzynarodowych instytucji, takich jak brytyjski National Health Service czy amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA).
- Maksymalna bezpieczna dawka kofeiny została ustalona na poziomie 400 mg dziennie, co w praktyce przekłada się na około cztery filiżanki kawy.
