W 2026 roku MOPS będzie działać inaczej. Reforma pomocy społecznej łączy się z systemem opieki długoterminowej
Pracownicy socjalni od lat narzekają, że zalewają ich procedury, a seniorzy i osoby z niepełnosprawnościami wciąż trafiają do przepełnionych domów pomocy społecznej. W 2026 r. ma się to zmienić: rząd uruchamia największą od dwóch dekad przebudowę systemu wsparcia.
- Priorytetem jest deinstytucjonalizacja – więcej usług w środowisku, mniej w dużych placówkach
- MOPS-y zyskają nowe kompetencje i cyfrowe narzędzia, a praca socjalna – jednolite standardy
- Rozwój mieszkań wspomaganych i programu Opieka wytchnieniowa 2026 ma odciążyć rodziny
Reforma pomocy społecznej 2026 – cel i główne założenia
Projekt nowelizacji ustawy o pomocy społecznej (UD315) zamyka epokę, w której wsparcie kojarzyło się głównie z zasiłkiem i DPS-em. Celem jest „wyjście z murów”: usługi mają być świadczone przede wszystkim w domu lub najbliższej okolicy, a system skoncentrowany na odzyskiwaniu samodzielności. Nowe przepisy wprowadzają pojęcia deinstytucjonalizacji, streetworkingu i kręgów wsparcia oraz zobowiązują gminy do monitorowania jakości usług w czasie rzeczywistym poprzez wspólną, cyfrową platformę.
Sprawdź też: Dodatkowe 215 zł dla emerytów. Zasiłek wypłaca nie ZUS, a MOPS
MOPS po nowemu – definicje, standardy, cyfryzacja
Ośrodki pomocy społecznej staną się lokalnymi "centrami usług społecznych”. Ujednolicone zostaną:
- definicja i zakres pracy socjalnej,
- minimalne standardy awansu i superwizji pracowników,
- obowiązkowe szkolenia z bezpieczeństwa i komunikacji kryzysowej.
Przy prostych świadczeniach rodzinny wywiad środowiskowy zastąpi oświadczenie, a decyzje będą wydawane online — to skróci drogę od wniosku do świadczenia. Czytaj więcej: Zmagasz się z nadciśnieniem? Państwo może wypłacać Ci 215 zł miesięcznie
Mieszkania wspomagane i opieka wytchnieniowa – alternatywy dla DPS-ów
Reforma stawia na mieszkalnictwo wspomagane i treningowe: małe, kilkuosobowe lokale prowadzone przez samorządy lub NGO, dostępne również dla osób wymagających całodobowego wsparcia. Wojewodowie stworzą publiczny rejestr takich mieszkań, co ma zwiększyć przejrzystość oferty i ułatwić rodzinom wybór.
Komplementarną usługą jest program „Opieka wytchnieniowa 2026” — 205 mln zł na zapewnienie krótkoterminowej, bezpłatnej pomocy opiekunom osób z niepełnosprawnościami. Gmina może sfinansować do 240 godzin rocznie pobytu zastępczego w domu lub placówce, aby rodzina miała czas na odpoczynek albo załatwienie pilnych spraw.
Przeczytaj również: 2066 zł dla tej konkretnej grupy. Niewielu wie, że wystarczy jeden wniosek
Reforma pomocy społecznej 2026 – terminy i co zmieni dla obywateli
Rada Ministrów ma przyjąć ustawę w IV kw. 2025 r., a większość przepisów zacznie obowiązywać 1 lipca 2026 r.
W praktyce oznacza to:
- krótszą ścieżkę uzyskania świadczeń pieniężnych i asystenckich,
- możliwość wyboru mieszkania wspomaganego zamiast DPS-u,
- łatwiejszy dostęp do opieki wytchnieniowej i usług środowiskowych,
- lepszą koordynację między gminą, powiatem i wojewodą, co ma skrócić czas reakcji w sytuacjach kryzysowych.
Jeśli samorządy i organizacje społeczne wykorzystają nowe narzędzia, miliony Polaków mogą liczyć na wsparcie bliżej domu, szybciej i w bardziej godnych warunkach.
Zdrowie w centrum – jak reforma łączy się z systemem opieki długoterminowej
Nowe prawo ma też zbliżyć pomoc społeczną do ochrony zdrowia: gminy będą mogły zlecać “zadania z pogranicza zdrowia i pomocy społecznej” — np. pielęgniarskie wizyty domowe, telemonitoring parametrów życiowych czy wypożyczanie sprzętu rehabilitacyjnego — częściowo finansowane z tego samego budżetu, z którego pochodzi zasiłek celowy. Dzięki temu osoba leżąca nie będzie musiała czekać miesiącami na miejsce w ZOL-u: już dziś NFZ refunduje pielęgniarską opiekę długoterminową w domu (zmiana opatrunków, podawanie leków, edukacja rodziny), a reforma przewiduje wspólną e-platformę, na której pracownik socjalny i pielęgniarka będą wymieniać się planem wsparcia i wynikami skali Barthel — tak, by każdy pacjent miał jedną, spójną ścieżkę terapii i pomocy.
