Wyszukaj w serwisie
choroby profilaktyka choroby cywilizacyjne zdrowie psychiczne żywienie zdaniem lekarza uroda i pielęgnacja
Pacjenci.pl > Żywienie > Jak powinna wyglądać dieta przy zespole jelita drażliwego? Na pewne produkty lepiej uważać
Joanna Kamińska
Joanna Kamińska 28.02.2023 13:33

Jak powinna wyglądać dieta przy zespole jelita drażliwego? Na pewne produkty lepiej uważać

dieta
canva.com

Zespół jelita drażliwego (IBS) jest przewlekłą chorobą, dotyczącą jelita cienkiego i grubego. Chorują głównie osoby młode między 20 a 30 rokiem życia. Do tej pory nie poznano dokładnie mechanizmów powstawania choroby. Za główne przyczyny uważa się czynniki psychologiczne oraz zaburzenia flory bakteryjnej jelit po przebytym zakażeniu przewodu pokarmowego (bakteryjnego, pasożytniczego lub wirusowego). Fundamentem leczenia choroby jest nasz styl życia czyli prawidłowa dieta, aktywność fizyczna i unikanie stresu. 

Jakie są objawy zespołu jelita drażliwego?

Głównym objawem zespołu jelita drażliwego jest ból brzucha, związany z zaburzeniem rytmu wypróżnienia. „Znamienne dla tego bólu jest to, że nie wybudza nas w nocy, a często jego natężenie zmniejsza się czy wręcz ustępuje po wypróżnieniu. Ból może występować w każdym sektorze jamy brzusznej. W praktyce obserwuję, że pacjenci bardzo często wskazują lewą stroną podbrzusza.” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow, specjalista gastroenterologii i chorób wewnętrznych. 

Wyróżniamy cztery postacie zespołu jelita drażliwego: z dominującym zaparciem, z dominującą biegunką, postać mieszaną, kiedy występują naprzemiennie zaparcia i biegunki oraz postać niesklasyfikowaną. Inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego to m.in. wzdęcia, uczucie pełności po posiłku i pustego odbijania czy uczucie przelewania się w jamie brzusznej. W zespole jelita drażliwego mamy także do czynienia z wieloma objawami pozajelitowymi. 

Najczęściej obserwuje się problemy na tle zdrowia psychicznego. „Około 70 - 90 procent pacjentów ma także objawy z zakresu psychologii i psychiatrii. Głównie spotykamy zespoły depresyjne bądź lękowe. Taki pacjent jest apatyczny, pozbawiony chęci do życia, ma zaburzenia snu, a jednocześnie uskarża się na dolegliwości z przewodu pokarmowego, bądź też bóle głowy, czy pleców.” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow, specjalista gastroenterologii i chorób wewnętrznych. 

pain

Zespół SIBO - co to jest? Objawy, przyczyny, leczenie. Ekspert tłumaczy Refluks - objawy, przyczyny, leczenie. Ekspert tłumaczy

Dieta powinna być dostosowana do postaci zespołu jelita drażliwego

Dieta powinna być przede wszystkim zbilansowana i dostosowana do typu zespołu jelita drażliwego, z jakim mamy do czynienia. W postaci z dominującymi zaparciami należy dostarczać dużą ilość płynów oraz zwiększyć podaż błonnika w diecie. „Muszę nadmienić, że mamy dwa rodzaje błonnika, o czym często zapominamy: błonnik rozpuszczalny w wodzie i błonnik nierozpuszczalny, który jest przez nas niepożądany, gdyż może wręcz wzmóc dolegliwości.” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow, specjalista gastroenterologii i chorób wewnętrznych. 

Błonnik rozpuszczalny pobudza perystaltykę jelit, zwiększa objętość stolca i ułatwia wypróżnianie. Możemy go znaleźć w takich produktach, jak m.in. owoce i warzywa, produkty zbożowe (pieczywo pełnoziarniste, razowe, graham, grube kasze, otręby, płatki owsiane, jaglane, jęczmienne, orkiszowe, grube kasze, otręby), suszone owoce, orzechy, pestki słonecznika i dyni. W postaci zespołu jelita drażliwego z dominującymi biegunkami należy stosować dietę niskotłuszczową i łatwostrawną o niskiej zawartości błonnika. Tutaj błonnik nierozpuszczalny nie będzie pożądany, tak jak w przypadku zaparć. 

W obu postaciach choroby warto wprowadzić dietę low FODMAP. „Przy zespole jelita drażliwego zalecana jest dieta low FODMAP, czyli uboga w oligo-di i monosacharydy i poliole, które mają właściwości wzdymające.” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow, specjalista gastroenterologii i chorób wewnętrznych. 

Zalecaną dietą jest dieta low FODMAP

FODMAP to angielski skrót od terminu Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols, czyli „fermentujące oligo- di- i monosacharydy oraz poliole”. FODMAP określa grupę fermentujących węglowodanów, których organizm nie jest w stanie rozłożyć i wchłonąć w jelicie cienkim. Produkty bogate w FODMAP zazwyczaj nie powodują dolegliwości u osób zdrowych, jednak mogą nasilać objawy chorób układu pokarmowego. 

Dieta low FODMAP polega na wyeliminowaniu z jadłospisu żywności o wysokim poziomie FODMAP. Nie stosuje się jej przewlekle, a przed okres kilku tygodniu. W tym czasie staramy się określić, które produkty są tolerowane przez nasze jelita, a które powodują zaostrzenie dolegliwości. Dzięki temu możemy lepiej poznać reakcje naszego organizmu i opracować odpowiedni dla nas jadłospis na przyszłość. 

Substancje o wysokim poziomie FODMAP to między innymi: fruktoza (znajdująca się m.in. w miodzie, owocach, sokach owocowych, syropie fruktozowym i glukozowo - fruktozowym, ketchupie), laktoza (występująca w mleku i produktach mlecznych), poliole (np. ksylitol i sorbitol), fruktany czy galaktany (występujące m.in. w pszenicy, życie, jęczmieniu, cebuli, czosnku, warzywach kapustnych, niektórych orzechach i nasionach roślin strączkowych). 

Zespół jelita drażliwego. Gastroenterolog Jacek Kowerzanow tłumaczy, jak go rozpoznać
IBS - rozmowa z doktorem Jackiem Kowerzanow
Jakie są objawy IBS i czy to prawda, że choroba ma podłoże psychiczne? Jak zdiagnozować zespół jelita drażliwego, a jak leczyć - mówi lekarz Jacek Kowerzanow, specjalista gastroenterologii i chorób wewnętrznych.Jedna na dziesięć osób ma lub będzie miała zespół jelita wrażliwego. Głównie młodzi - między 20 a 30 rokiem życia. O zespole jelita drażliwego rozmawia z portalem Pacjenc.pl lekarz Jacek Kowerzanow, specjalista gastroenterologii i chorób wewnętrznych.
Czytaj dalej
Wrzody żołądka - wywiad z ekspertem. Jak rozpoznać wrzody żołądka? Jakie są objawy? Jak leczyć wrzody? Czy jest to choroba uleczalna? Co jeść, a czego unikać?
wrzody
Wrzody żołądka - objawy, przyczyny, leczenie, dieta. Jak rozpoznać wrzody żołądka? Jakie są objawy? Jak leczyć wrzody żołądka? Czy jest to choroba uleczalna? Co jeść, a czego unikać? Jakie są objawy pęknięcia wrzodu? Na te i inne pytania odpowiada gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. Co to są wrzody żołądka? Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy jest to jedna z najczęstszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. W tej chwili uważa się, że ok. 6% - 10% populacji przynajmniej raz w życiu będzie miało rozpoznaną chorobę wrzodową żołądka bądź dwunastnicy. Wrzodem trawiennym nazywamy ubytek w błonie śluzowej żołądka lub dwunastnicy, który przekracza blaszkę mięśniową. Jak rozpoznać wrzody żołądka? Jakie są objawy wrzodów żołądka?Głównym objawem jest ból, który umiejscawia się najczęściej w nadbrzuszu. Ma on charakter piekący, bądź też gniotący, o zmiennym natężeniu. Znaczące jest to, iż pokarm może ten ból nasilać lub wręcz odwrotnie, może go niwelować. Wszystko zależy od tego, gdzie wrzód jest umiejscowiony. W chorobie wrzodowej żołądka pokarm wzmaga też dolegliwości bólowe. W przypadku choroby wrzodowej dwunastnicy pokarm będzie te bóle zmniejszał. Mówimy tu o tzw. bólach głodowych bądź nocnych.Jakie są przyczyny powstawania wrzodów żołądka?Mówiąc o chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, możemy podzielić przyczyny na dwie główne grupy. Pierwsza związana jest z infekcją Helicobacter pylori. Jest to bakteria, która odpowiada za ostry, a następnie przewlekły stan zapalny błony śluzowej. Może doprowadzić do powierzchniowych ubytków, które nazywamy nadżerkami, bądź do ubytków głębokich, czyli wrzodów. Pozostałe przyczyny, niezwiązane z infekcją Helicobacter pylori to głównie: wysokoprocentowe alkohole, palenie wyrobów tytoniowych, nadużywanie leków przeciwzapalnych oraz stres.Skąd Helicobacter pylori bierze się w naszym organizmie? Czy możemy zarazić się tego typu bakterią od innej osoby? Na szczęście w tej chwili mamy tendencję spadkową. W Polsce zakażonych jest około 66% osób dorosłych i 30% dzieci. Najczęściej zakażamy się nią w okresie dziecięcym drogą kropelkową z pokarmem bądź też poprzez kontakt z zakażoną glebą czy wodą.Czy jeśli jesteśmy już nosicielami Helicobacter pylori, będziemy na nią skazani do końca życia? Na szczęście nie. Dzięki dobrze przeprowadzonej diagnostyce oraz wdrożeniu odpowiedniego leczenia, możemy sobie z nią poradzić. Mówimy tu o szerokospektralnej antybiotykoterapii, która pozwoli nam pozbyć się bakterii.Jak wykryć wrzody żołądka?Złotym standardem w diagnostyce choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy jest wykonanie endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego. Mówimy tutaj o gastroskopii, która jest już powszechnie dostępna. Przeprowadzenie gastroskopii umożliwi nam nie tylko rozpoznanie choroby wrzodowej, ale także pozwoli określić lokalizację wrzodu. Przy podejrzeniu choroby nowotworowej, podczas gastroskopii możemy pobrać wycinki do oceny mikroskopowej. Jednocześnie możliwe jest wykonanie tzw. testu ureazowego na obecność Helicobacter pylori.Jak leczyć wrzody żołądka? Czy jest to choroba uleczalna? Czy istnieją skuteczne leki na wrzody żołądka? Jak najbardziejjest to choroba wyleczalna. Proces leczenia zależy od przyczyny, czy będzie związana z infekcją Helicobacter, czy też nie. Znamienne jest tutaj wyeliminowanie czynnika sprawczego. Jeżeli chodzi o Helicobacter pylori, stosuję szerokospektralną antybiotykoterapię. Jeśli jednak wrzody nie są związane z infekcją bakteryjną, w większości przypadków używamy leków z grupy tzw. inhibitorów pompy protonowej. Leki te silnie hamują wydzielanie kwasu solnego w żołądku i tym samym działają protekcyjnie na błonę śluzową żołądka, bądź dwunastnicy. Czy leki z grupy inhibitorów pompy protonowej są dostępne bez recepty? Część leków z tej grupy dostępna jest bez recepty. Podkreślę jednak, że choroba wrzodowa żołądka bądź dwunastnicy powinna być leczona pod kontrolą lekarza.Przede wszystkim dlatego, iż może nieść groźne dla zdrowia i życia powikłania, takie jak m.in. krwawienie z przewodu pokarmowego lub perforację. Są to sytuacje bezpośrednio zagrażające życiu. Jakie są objawy pęknięcia wrzodu? Jak wspomniałem wcześniej, musimy pamiętać, że pęknięcie wrzodu to stan bezpośredniego zagrożenia życia. Niepokojące mogą być objawy krwawienia do przewodu pokarmowego pod postacią krwistych wymiotów, bądź też wymiotów, które mają wygląd fusów do kawy. Kolejnym objawem jest smolisty, bądź krwisty stolec. Sama perforacja objawia się najczęściej ostrym, przeszywającym bólem, nazywanym bólem sztyletowym. W sytuacji pęknięcia wrzodu niezbędna jest natychmiastowa pomoc medyczna. W przypadku krwawienia, wskazany jest pilny zabieg endoskopowy, tamujący to krwawienie. Natomiast w przypadku perforacji, konieczny jest zabieg operacyjny w trybie pilnym.Czy możemy wspomagać się domowymi sposobami? Czy istnieją naturalne, domowe, sposoby na wrzody żołądka?To określenie idealnie trafia w punkt: „wspomagać się”, nie leczyć! Część pacjentów pije wywar z siemienia lnianego, który ma działanie protekcyjne na błonę śluzową. Zaznaczam, że jest to jedynie „wspomaganie” a nie leczenie. O wszelkich dodatkowych działaniach pacjenta – lekarz powinien być poinformowany.Dieta przy wrzodach żołądka - co można jeść, a czego unikać? Tu mam dość dobrą wiadomość. Nie musimy stosować bardzo restrykcyjnej diety, gdyż pokarm sam z siebie nie wywołuje wrzodów żołądka. Może jednak wzmagać dolegliwości, dlatego przy chorobie wrzodowej zalecana jest dieta lekkostrawna. Powinniśmy unikać przede wszystkim potraw tłustych, bardzo mocno przyprawionych oraz smażonych, które zalegają w żołądku. Niektórzy pacjenci skarżą się na dolegliwości bólowe po kawie, mocnej herbacie, a szczególnie po napojach wysokoprocentowych. Czy osoba z wrzodami żołądka może pozwolić sobie na kawę? Czy kawa jest całkowicie zabroniona? Raczej zalecałbym unikanie kawy do momentu wyzdrowienia. Czy mleko jest dobre na wrzody żołądka? Zdania na ten temat są podzielone. Mleko nie powinno zaszkodzić, jednak nie zwalczy problemu wrzodów żołądka czy dwunastnicy. Tak jak wcześniej wspomniałem, w chorobie wrzodowej dwunastnicy mamy do czynienia z tak zwanymi bólami nocnymi, czy głodowymi. W dawnych czasach pacjent próbując sobie pomóc i ukoić dolegliwości spał ze szklanką mleka przy łóżku. Może to być sposób uśmierzania bólu, ale nie leczenia problemu, które powinno odbywać się pod kontrolą specjalisty. Jeśli chodzi o szkodliwe działanie mleka, myślę, że dotyczy to innych chorób przewodu pokarmowego.Czy przy wrzodach żołądka można jeść ogórki kiszone? Mogą pomóc, czy zaszkodzić? Myślę, że jest to kwestia indywidualna danego pacjenta. U niektórych osób ogórki kiszone mogą nasilać dolegliwości, u innych wręcz przeciwnie, mogą pomóc uśmierzyć ból. Jest to temat dyskusyjny, na który nie przeprowadzono badań klinicznych. W mojej wieloletniej praktyce i ocenie uważam, że nie pomagają nam w tej chorobie.Z Joanną Kamińską rozmawiał gastroenterolog lek. med. Jacek Kowerzanow, wykształcony i doświadczony specjalista chorób wewnętrznych oraz gastroenterologii. Specjalizuje się w samodzielnym wykonywaniu badań diagnostycznych i zabiegowych z zakresu endoskopii. Swoje kwalifikacje podnosił podczas wieloletniej praktyki zarówno w szpitalach, jak i poradniach prywatnych (Medicover, Luxmed). Był uczestnikiem licznych kongresów międzynarodowych i krajowych z zakresu gastroenterologii i chorób wewnętrznych. Posiada Certyfikat ukończenia kursu z Zaawansowanych Technik Badań i Zabiegów Endoskopowych oraz Certyfikat w Dziedzinie Ochrony Radiologicznej Pacjenta. Ukończył kurs ECPW w Brukseli, a także podstawowy kurs USG jamy brzusznej Roztoczańskiej Szkoły Ultrasonografii. Ponadto odbył staż z Medycyny Tropikalnej w Madonna University w Nigerii.
Czytaj dalej