Kleszczowe zapalenie mózgu – skuteczne szczepienie nawet w aptece

Kleszczowe zapalenie mózgu

W kontekście chorób przenoszonych przez kleszcze wiele mówi się na temat boreliozy, a temat kleszczowego zapalenia mózgu raczej jest pomijany. A jest to bardzo groźna choroba, która atakuje układ nerwowy, prowadząc do zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, a jej skutki mogą być tragiczne. A przecież, w odróżnieniu od boreliozy, przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu istnieje skuteczna szczepionka.

Warto zwrócić uwagę na to, że w ostatnich latach, gdy zimy są tak ciepłe, kleszcze atakują praktycznie przez cały rok. Tym małym pajęczakom wystarczy +5 st. C, by z powodzeniem żerować. Co więcej, wcale nie jest tak, jak zwykło się sądzić, że kleszcze są tylko w lasach. Jak wynika z najnowszych badań, aż 90 proc. zakażeń KZM pochodzi z otoczenia domowego, a więc z parków, działek, własnych ogródków. I to na terenie całego kraju.

Zakażeń KZM jest coraz więcej. Z roku na rok gwałtownie wzrasta odsetek dotkniętych tą chorobą osób: 265 przypadków w 2019 roku, 445 w 2022, 659 w 2023 roku, i aż a 793 w 2024 roku:

"To wymaga zmiany paradygmatu myślenia o tej chorobie. Zdecydowana większość naszych pacjentów deklarowała, że do kontaktu z kleszczem doszło w miejscu zamieszkania, nie podczas aktywności rekreacyjnej w lesie czy górach" – twierdzi prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, która kierowała badaniami nad epidemiologią KZM. 

Przeczytaj też: Masz tę grupę krwi? To strzeż się kleszczy, one ją kochają!

Kserostomia (suchość w gardle) – przyczyny, objawy, leczenie Czytaj dalej Sygnał, że cholesterol zatkał tętnice. Przyjrzyj się swoim stopom Czytaj dalej

Najbardziej narażeni są właściciele psów

Z badań wynika także, że najbardziej zagrożoną grupą w tej kwestii są właściciele psów. Dlaczego? Dbamy o naszych czworonożnych przyjaciół, zabezpieczamy ich za pomocą specjalnych obroży oraz chemicznych środków przeciwko kleszczom, ale o sobie zapominamy. Może być tak, że pies, czy kot, przyniesie do domu na swoim futrze kleszcza. Choć jemu on nie zagrozi – nam może. Tylko 11,8 proc. właścicieli zwierząt przyjęło szczepienie przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu.

„To paradoks – osoby, które regularnie wyciągają kleszcze z sierści swoich pupili, nadal nie myślą o własnym bezpieczeństwie. Choć są świadome zagrożeń, takich jak kleszczowe zapalenie mózgu, nie podejmują działań profilaktycznych, takich jak szczepienia. Warto pamiętać, że KZM może prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych, a jedyną skuteczną metodą zapobiegania jest szczepienie” – mówi prof. Zajkowska.

Przeczytaj też: GIS ostrzega. Już wybudziły się ze snu. Mogą przenieść groźne choroby

Szczepienie przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu – już w aptekach

Od wielu lat mamy dostęp do szczepienia przeciwko KZM. Zgodnie z zaleceniami PSO jest to szczepienie zalecane już od 1. roku życia. A od 14 lutego, kiedy to farmaceuci dostali nowe uprawnienia, nastąpiło ogromne ułatwienie, jeśli chodzi o tę profilaktykę: przeciw KZM można teraz szczepić się w aptece. Wystarczy jedna wizyta.

Szczepienia można wykonywać przez cały rok. Pełne uodpornienie wymaga podania trzech dawek w cyklu szczepienia podstawowego. Pierwsze dwie można podać już w odstępie dwóch tygodni. Trzecią dawkę, niezbędną do pełnego uodpornienia, można zaordynować nawet po kolejnych pięciu miesiącach. Następnie podaje się tzw. dawki przypominające. Pierwsza dawka przypominająca powinna być podana po trzech latach. A kolejne – co pięć lat. Po ukończeniu 65 r.ż. należy wrócić do cyklu trzyletniego. 

„Przeciwciała są dość szybko generowane. Dwie dawki dają 90 proc. efektywności szczepionki, w ciągu kilku kolejnych miesięcy efekt utrwala się trzecią dawką. Na KZM nie ma leku, dlatego szczepienie jest jedyną dostępną formą przeciwdziałania temu wirusowi i jego groźnym powikłaniom” – mówi prof. Zajkowska. 

Oto schemat szczepień:

Przeczytaj też: Kleszcze uwielbiają te kolory. Bądź ostrożny z zakładaniem ich do lasu

Kleszczowe zapalenie mózgu – przebieg choroby

Każde zachorowanie na kleszczowe zapalenie mózgu jest potencjalne niebezpieczne. Wirus to żywioł nad którym nie możemy do końca zapanować w trakcie zakażenie. Tak naprawdę możemy jedynie obserwować i łagodzić przebieg choroby. A przebieg ten może być gwałtowny:

„Po ukłuciu przez kleszcza wirusy natychmiast są przekazywane do skóry i namnażają się. Jeśli organizm sobie nie poradzi, rozwija się wiremia. Pierwszy etap choroby trwa zazwyczaj tydzień, czasem rozciąga się do 28 dni. Rozwijają się wtedy objawy: bolą mięśnie, stawy, pacjent ma objawy grypopodobne. Jeśli organizm sobie poradzi, na tym choroba się zakończy. To są przykłady niezdiagnozowane” – mówi prof. Zajkowska.

Jeśli jednak organizm okaże się słabszy, wirus dostanie się do układu nerwowego. Po chwilowej poprawie, ok. 3 dni, następuje nawrót dolegliwości i to z większą intensywnością: 

• do bólu głowy i gorączki dochodzą objawy neurologiczne: „W najłagodniejszej postaci dochodzi do zapalenia opon mózgowych, które wymaga hospitalizacji. Kleszczowe zapalenie mózgu może doprowadzić do zapalenia pnia mózgu, korzeni nerwowych, czyli różnych elementów układu nerwowego. W najgorszym, a stosunkowo częstym powikłaniem jest porażenie splotu barkowego, które skutkuje osłabieniem i niedowładem kończyn górnych albo porażeniem czterokończynowym”.
   
• na neurologiczne postaci zakażenia jest narażony każdy, choć dzieci oraz osoby po 65 roku życia, mają osłabiony układ odpornościowy, dlatego mogą być dużo łatwiejszym celem. W grupie ryzyka są też osoby przyjmujące leki na choroby autoimmunologiczne.