Odkryli nową przyczynę cukrzycy. Zapadają na nią osoby, które mają ten nawyk
Z roku na rok rośnie liczba osób zmagających się z cukrzycą, także wśród młodych dorosłych. Choć zwykle winę za to przypisuje się genetyce czy otyłości, najnowsze badania naukowców z Uniwersytetu Południowej Kalifornii wskazują na jeszcze jeden, zaskakujący czynnik. Wystarczy codzienny, pozornie niewinny nawyk, by znacząco zwiększyć ryzyko rozwoju zaburzeń metabolicznych.
• Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna związana z zaburzeniami działania insuliny
• Chorują na nią coraz młodsi — nie tylko osoby otyłe czy starsze
• Zwiększa ryzyko powikłań, m.in. sercowo-naczyniowych i nowotworowych
• Najnowsze badanie wykazało, że pewien powszechny nawyk żywieniowy drastycznie podnosi ryzyko cukrzycy typu 2
Cukrzyca — choroba XXI wieku
Cukrzyca od dawna nazywana jest „epidemią naszych czasów”. Szacuje się, że dotyka już ponad 500 milionów osób na całym świecie, a liczba ta stale rośnie. W Polsce cierpi na nią ponad 3 miliony ludzi, z czego nawet co trzecia osoba nie wie o chorobie.
Istotą cukrzycy jest zaburzenie gospodarki węglowodanowej – organizm nie jest w stanie prawidłowo regulować poziomu glukozy we krwi, ponieważ nie produkuje wystarczającej ilości insuliny lub nie reaguje na nią prawidłowo. W efekcie glukoza gromadzi się w krwiobiegu, uszkadzając naczynia krwionośne, nerwy, nerki i oczy.
Najczęściej diagnozuje się cukrzycę typu 2., która stanowi ponad 90 proc. wszystkich przypadków. Występuje głównie u dorosłych, ale coraz częściej także u nastolatków. Cukrzyca typu 1, autoimmunologiczna, jest natomiast wynikiem zniszczenia komórek trzustki przez własny układ odpornościowy i wymaga stałego podawania insuliny.
Choć choroba rozwija się powoli, jej skutki potrafią być dramatyczne — od chorób serca i udarów po amputacje kończyn czy utratę wzroku.
Przeczytaj też: 5 objawów, że czas zbadać poziom cukru. Może być zbyt wysoki
Pracujemy na to już w młodym wieku
Przez lata uważano, że to choroba ludzi starszych, otyłych i prowadzących siedzący tryb życia. Jednak lekarze alarmują: coraz częściej pierwsze zaburzenia gospodarki glukozowej pojawiają się już u osób w wieku 20–30 lat.
Winne są nie tylko geny, stres czy brak ruchu. Coraz więcej badań wskazuje, że styl odżywiania młodych dorosłych ma ogromne znaczenie. Nieregularne posiłki, słodzone napoje, szybkie jedzenie „w biegu” – to codzienność wielu osób. Początkowo wydaje się to nieszkodliwe, ale organizm zapamiętuje każdy taki dzień.
Cukrzyca typu 2 nie pojawia się z dnia na dzień – rozwija się powoli, często zaczynając od stanu przedcukrzycowego i insulinooporności. Właśnie te wczesne etapy okazały się kluczowe w najnowszym badaniu, które zyskało ogromny rozgłos w świecie nauki.
Przeczytaj też: 11 objawów insulinooporności. Ten problem może mieć co trzeci Polak
Nowe badanie: jeden nawyk może podnieść ryzyko o ponad połowę
Badanie opublikowane 10 listopada 2025 roku w czasopiśmie Nutrition and Metabolism przeprowadzono na grupie młodych dorosłych w wieku 17–22 lat z nadwagą lub otyłością. Przez cztery lata naukowcy z Uniwersytetu Południowej Kalifornii obserwowali ich nawyki żywieniowe, regularnie analizując poziom glukozy i insuliny we krwi.
Wyniki zaskoczyły wszystkich. Każdy 10-procentowy wzrost spożycia żywności ultraprzetworzonej – czyli gotowych dań, słodzonych płatków, napojów, batoników czy fast foodów – wiązał się z 64-procentowym wzrostem ryzyka stanu przedcukrzycowego oraz 56-procentowym wzrostem ryzyka zaburzeń gospodarki glukozowej.
Co więcej, osoby, które już na początku badania jadły najwięcej takiej żywności, miały z czasem wyższe stężenie insuliny – to pierwszy sygnał rozwijającej się insulinooporności.
– Odkrycia te wskazują, że spożywanie żywności ultraprzetworzonej zwiększa ryzyko stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2 u młodych dorosłych. Ograniczenie takich produktów może pomóc zapobiec chorobie – powiedziała główna autorka badania, dr Yiping Li.
Jak dodała prof. Vaia Lida Chatzi, współautorka pracy, „dieta jest modyfikowalnym czynnikiem napędzającym wczesne zaburzenia metaboliczne i powinna stać się priorytetem działań profilaktycznych wśród młodych ludzi”.
Codzienne wybory, które mają długofalowe skutki
Czym właściwie jest żywność ultraprzetworzona? To produkty, które powstały głównie z przemysłowych składników – rafinowanych cukrów, tłuszczów, skrobi i dodatków poprawiających smak, konsystencję i trwałość. Wbrew pozorom to nie tylko chipsy czy fast foody, ale także wiele „codziennych” artykułów – słodzone płatki śniadaniowe, gotowe sosy, zupy w proszku, jogurty smakowe czy batoniki energetyczne.
Takie jedzenie zawiera niewiele błonnika i wartości odżywczych, za to dużo soli, tłuszczu i cukru. W efekcie sprzyja tyciu, stanom zapalnym i zaburzeniom pracy hormonów. Z czasem prowadzi to do pogorszenia wrażliwości komórek na insulinę – pierwszego kroku w kierunku cukrzycy typu 2.
Badacze podkreślają, że nawet niewielka zmiana w diecie – na przykład zastąpienie gotowych produktów świeżymi, minimalnie przetworzonymi – może znacząco obniżyć ryzyko choroby. Każdy posiłek to inwestycja w przyszłość metabolizmu.
Warto więc przyjrzeć się własnym nawykom i zadać sobie proste pytanie: co naprawdę jemy na co dzień – żywność czy jej imitację?
Źródła:
https://nutritionandmetabolism.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12986-025-01036-6
https://keck.usc.edu/news/usc-study-links-ultra-processed-food-intake-to-prediabetes-in-young-adults
https://www.eurekalert.org/news-releases/1105461
https://medicalxpress.com/news/2025-11-links-ultra-food-intake-prediabetes.html
