Kołatanie serca, bóle głowy? Tak może objawiać się niedobór tej witaminy

Kwas foliowy – witamina B9

Kwas foliowy to syntetyczna forma witaminy B9. Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie, co oznacza, że organizm nie jest w stanie magazynować jej w dużych ilościach i musi być regularnie dostarczana z pożywieniem. Często zamiennie używa się terminów kwas foliowy i foliany, jednak nie jest to dokładnie to samo. Foliany są naturalnie występującą formą witaminy B9. "Folium" po łacinie oznacza "liść" i rzeczywiście, warzywa liściaste, ale także rośliny strączkowe, to najlepsze źródła kwasu foliowego w diecie.

Często foliany nie przyswajają się tak dobrze, jak syntetyczny kwas foliowy, ponieważ w przyrodzie występują w towarzystwie wielu związków ograniczających ich biodostępność. Foliany wykazują także dużą wrażliwość na obróbkę termiczną oraz promieniowanie UV. Ostatecznie przyjmuje się, że foliany z pożywienia przyswajają się w zakresie 50 – 80 proc., a natomiast syntetyczna witamina B9 – całkowicie. Aczkolwiek coraz więcej jest osób, u których występują zaburzenia w metabolizmie kwasu foliowego. Poleca się im suplementację metylowaną formą kwasu foliowego.

Kwas foliowy – rola w organizmie

Kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zdają sobie z tego sprawę kobiety ciężarne, ponieważ muszą suplementować tę witaminę od samego początku ciąży , a nawet wcześniej. Natomiast reszta społeczeństwa przypomina sobie o kwasie foliowym zwykle w przypadku pojawienia się jakichś kłopotów zdrowotnych, niedoborów.

A od kwasu foliowego wiele zależy:

• synteza DNA – kwas foliowy odgrywa kluczową rolę w procesach replikacji komórek i naprawie DNA, co jest szczególnie istotne dla szybkiego wzrostu i rozwoju, wszystkich komórek i tkanek w organizmie. Z tego też powodu, nieprawidłowy poziom witaminy B9 może wpływać na rozwój niektórych typów nowotworów.
  
• regulacja poziomu homocysteiny – jej wysoki poziom w organizmie powoduje uszkodzenie naczyń krwionośnych i podwyższenie poziomu cholesterolu LDL , co prowadzi do rozwoju miażdżycy, a w konsekwencji do zawału mięśnia sercowego. Kwas foliowy, podobnie jak inne witaminy z grupy B (B6 i B12), obniża jej poziom.
  
• produkcja czerwonych krwinek – co jest niezbędne do prawidłowego transportu tlenu w organizmie. Zbyt niskie stężenie B9 prowadzi do rozwoju niedokrwistości. W tym przypadku, oprócz niskiej hemoglobiny, w morfologii pojawi się także zwiększona średnia objętość erytrocytu (podwyższone MCV) oraz umiarkowana małopłytkowość.
  
• funkcjonowanie układu nerwowego – kwas foliowy bierze udział w syntezie neuroprzekaźników. Jego działanie ma związek z metabolizmem homocysteiny i przekształcania jej do S-adenozynometioniny. Jej niedobór występuje u osób z chorobą Alzheimera i depresją.

Objawy niedoboru kwasu foliowego

Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Najczęściej są to objawy neurologiczne, takie jak:

• zaburzenia mowy i wzroku,
• mrowienie oraz drętwienie rąk i nóg,
• niestabilność chodu,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• drażliwość,
• pogorszenie nastroju, stany depresyjne lub psychotyczne.

Niedobór kwasu foliowego może także dawać inne objawy:

• anemia megaloblastyczna – związana także z niedoborem witaminy B12 – można wymienić tu: zmęczenie, osłabienie, bladość skóry, zawroty i bóle głowy,
  
• problemy z układu trawiennego – biegunki, utrata apetytu, chudnięcie,
  
• choroby serca i układu krwionośnego – podwyższone ryzyko miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu,
  
• wypadanie włosów , łamliwość paznokci, suchość skóry,
  
• problemy immunologiczne – podatność na infekcje,
  
• zaburzenia układu rozrodczego – u kobiet niedobór kwasu foliowego może wpływać na regularność cyklu menstruacyjnego i zdrowie jajników, a u mężczyzn na liczbę i ruchliwość plemników.

Kwas foliowy w ciąży

Kwas foliowy jest niezwykle ważny w ciąży, ponieważ wspomaga prawidłowy rozwój układu nerwowego płodu. Jego odpowiednia podaż pomaga zapobiegać wadom cewy nerwowej, takim jak rozszczep kręgosłupa. Suplementacja tej witaminy jest zalecana już na etapie planowania ciąży, aby zapewnić zdrowy rozwój dziecka.

Do tej pory standardowe zalecenia obejmowały przyjmowanie kwasu foliowego w ilości 400 μg dziennie, w okresie starań o ciążę, jak i na jej początkowym etapie. 7 marca 2024 roku Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników opublikowało natomiast nowe stanowisko, dotyczące zaleceń co do przyjmowania choliny, witamin B6 i B12 oraz kwasu foliowego ze wskazaniem na jego metylowaną formę, i tak:

• W okresie okołokoncepcyjnym zaleca się suplementację 400 µg 5-MTHF oraz 400 µg kwasu foliowego/dzień
• U kobiet w ciąży oraz podczas laktacji zaleca się suplementację 800 µg 5-MTHF/dzień
• W suplementacji kobiet planujących ciążę, ciężarnych oraz w czasie laktacji można również stosować preparaty zawierających w swoim składzie zarówno aktywny folian, jak i syntetyczny kwas foliowy
• U kobiet przygotowujących się do ciąży zaleca się suplementację folianami co najmniej 12 tygodni przed planowaną koncepcją
• U kobiet z BMI >30 kg/m2 po oznaczeniu poziomu folianów poniżej 28 nmol/l zaleca się suplementację 5 mg/dobę folianów w połączeniu z mio-inozytolem (1000 mg) maksymalnie do 12 tc.
• U kobiet, które urodziły wcześniej dziecko z wadą cewy nerwowej zaleca się suplementację 5 mg/dzień folianów 13
• Należy pamiętać, że w przypadku kwasu foliowego górny bezpieczny poziom dziennego spożycia (safe upper level) wynosi 1 mg/dzień

Zobacz także:

Anemia wciąż nawraca? Lekarz wyjaśnia, dlaczego tak może się dziać

Niedobór wapnia poznasz po nogach. Zwróć uwagę na jeden szczegół

Mdłości, wymioty, zaparcia. Tak objawia się nadmiar tego pierwiastka, a łykamy go na potęgę