Opłaty za Dom Pomocy Społecznej. Kiedy rodzina musi płacić za krewnego?
Umieszczenie bliskiej osoby w Domu Pomocy Społecznej często wiąże się nie tylko z trudnymi decyzjami emocjonalnymi, ale również z niespodziewanymi obciążeniami finansowymi dla rodziny. Przepisy precyzyjnie określają, kto i w jakich okolicznościach zobowiązany jest do pokrywania kosztów opieki, które potrafią sięgać kilku tysięcy złotych miesięcznie. Warto wiedzieć, jak wyglądają procedury ustalania odpłatności oraz w jakich sytuacjach można ubiegać się o zwolnienie z tego obowiązku.
Kto i na jakich zasadach ponosi koszty pobytu członka rodziny w Domu Pomocy Społecznej?
Sytuacja obciążania krewnych kosztami za pobyt w placówce opiekuńczej nie jest zjawiskiem odosobnionym, czego dowodem jest przypadek 27-letniego łodzianina, który po otrzymaniu pisma z MOPS udał się po poradę do adwokata. Z danych wynika, że w Łodzi jedynie co setnego pensjonariusza i jego rodzinę stać na samodzielne pokrycie pełnych wydatków, a konkretnie pełną odpłatność ponosiło tylko 16 z 1518 osób. W przypadku pozostałych pensjonariuszy różnicę w kosztach musiała pokrywać gmina Łódź.
Koszty te są znaczące, gdyż miesięczne utrzymanie w łódzkich domach pomocy społecznej waha się od 5 200 zł do 8 700 zł. Zgodnie z zasadami, placówka pobiera na ten cel 70% emerytury pensjonariusza, natomiast brakującą różnicę dopłaca sam pacjent lub jego rodzina. Do grupy zobowiązanych do dopłaty należą małżonkowie, rodzice oraz dzieci, jednak obowiązek ten powstaje wyłącznie wtedy, gdy ich dochody przewyższają określone ustawowo kryteria.
Mechanizm ten ilustruje przypadek wspomnianego wcześniej młodego człowieka, który ma co miesiąc dopłacać 2300 zł do utrzymania dziadka. Taka konieczność finansowa pojawia się w sytuacji, gdy dochód na osobę w rodzinie jest wyższy niż 300 procent ustalonego kryterium dochodowego.
Jakie okoliczności pozwalają na zwolnienie z obowiązku opłat za pobyt w DPS?
Obowiązujące od 2022 roku przepisy dają możliwość uniknięcia obciążeń finansowych, szczególnie jeśli członkowie rodziny dopuścili się w przeszłości rażącego naruszenia obowiązków rodzinnych lub alimentacyjnych. Należy jednak pamiętać, że to osoba wezwana do zapłaty musi udowodnić przed urzędem, że zachodzą przesłanki do zwolnienia, co może mieć zastosowanie na przykład w sytuacji, gdy dziadek znęcał się nad dziećmi i wnukami.
Katalog przesłanek umożliwiających ubieganie się o zwolnienie obejmuje również trudne sytuacje życiowe, takie jak długotrwała choroba, niepełnosprawność, bezrobocie czy śmierć członka rodziny. Z takiej możliwości mogą skorzystać także osoby bez dochodu, kobiety w ciąży oraz rodzice samotnie wychowujący dziecko.
W przypadku nagłej zmiany sytuacji materialnej, takiej jak utrata pracy lub zachorowanie, osoby już ponoszące opłaty powinny skontaktować się z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w celu złożenia wniosku o zwolnienie z kosztów.
Jak kryteria dochodowe wpływają na obowiązek dopłaty do DPS i zdolność kredytową?
Procedury egzekwowania opłat mogą dotykać dalszych krewnych, co potwierdza przypadek klientki wezwanej do dopłacania za dziadka, ponieważ ośrodek skierował roszczenia do wnuczki po stwierdzeniu, że dzieci pensjonariusza mają zbyt niskie dochody. Decyzje te opierają się na ścisłych wyliczeniach finansowych.
Dla osoby samotnie gospodarującej obowiązek zapłaty powstaje po przekroczeniu 300 procent kryterium dochodowego, co obecnie stanowi kwotę 3030 zł (300% z 1010 zł). W przypadku osób żyjących w rodzinie, próg ten wynosi 2469 zł na osobę, co odpowiada trzykrotności kwoty 823 zł.
Warto mieć na uwadze, że stałe obciążenie budżetu domowego z tytułu opłacania pobytu krewnego w DPS jest traktowane przez banki jako istotne zobowiązanie, które może skutkować odmową udzielenia kredytu.
Dlaczego MOPS nie prowadzi statystyk dotyczących wezwań do zapłaty za DPS?
Kwestia skali tego zjawiska pozostaje niejasna, o czym świadczy sytuacja, w której dziennikarz zapytał rzeczniczkę łódzkiego MOPS-u o liczbę wezwań wysłanych w bieżącym roku. Okazuje się, że ośrodek nie prowadzi statystyk dotyczących liczby takich dokumentów kierowanych do rodzin. Co więcej, urzędnicy nie sprawdzają z własnej inicjatywy relacji rodzinnych ani tego, jak pensjonariusz zachowywał się w przeszłości wobec osoby zobowiązanej do płacenia.
Iwona Jędrzejczyk-Kaźmierczak, rzecznik prasowy MOPS w Łodzi, stwierdziła: «Jeśli osoba z rodziny pensjonariusza wezwana do zapłaty odwoła się od naszej decyzji podając uzasadnienie, to Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej wystawia wezwanie do zapłaty dla kolejnej osoby, która wskazana jest w ustawie do ponoszenia opłat za pobyt».
