„Przychodzi facet do lekarza potwierdzić zdrowie…”. Jak postępować w przypadku nowotworu jądra i prostaty?

Zacznijmy od tego: „przychodzi facet do lekarza i mówi, że coś znalazł…”. Co dalej?

Lek. Piotr Paweł Świniarski: Jeśli pacjent wyczuje jakąkolwiek zmianę w obrębie jąder lub moszny, powinien natychmiast udać się do urologa. Lekarz, poprzez badanie fizykalne, a następnie USG, może ocenić echostrukturę zmiany i sprawdzić, czy wygląda to jak typowy guz jądra, torbiel najądrza, wodniak jądra czy cokolwiek innego. W sytuacji, gdy mamy istotne podejrzenie, że jest to guz jądra, oznacza się markery nowotworowe, takie jak AFP, beta-HCG i LDH.

A jeśli diagnoza się potwierdzi?

Potwierdzenie nowotworu oznacza, że pacjent zwykle w ciągu tygodnia poddawany jest orchidektomii – albo całkowitej (usunięcie całego jądra), albo częściowej (usunięcie samego guza przy oszczędzeniu zdrowych tkanek). Przed operacją, w ramach tzw. oncofertility, pacjentowi zawsze powinno być zaproponowane bankowanie nasienia, niezależnie od wieku czy posiadanych dzieci, szczególnie jeśli nie zakończył planów rodzinnych. Operacja powinna być przeprowadzona w ciągu kilku dni od potwierdzenia diagnozy.

Czy zbyt późne wykrycie zmiany lub odkładanie wizyty u lekarza ma poważne konsekwencje?

Oczywiście. Gdy choroba rozprzestrzeni się poza jądro, leczenie staje się bardziej skomplikowane, a rokowania gorsze. Liczy się każdy dzień. Regularne badania mogą uratować życie, a wczesna diagnoza umożliwia pełne wyleczenie nawet w 99% przypadków. Opóźnienie diagnozy i leczenia nawet o kilka tygodni znacząco pogarsza rokowania.

Jak wygląda postępowanie pooperacyjne?

Usunięta zmiana jest wysyłana na badanie histopatologiczne, które potwierdza rodzaj nowotworu oraz stopień zaawansowania i złośliwości. Następnie wykonuje się tomografię klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy. Oceniamy wówczas, czy konieczne jest dalsze leczenie – chemioterapia lub radioterapia. Decyzja zależy od ewentualnych przerzutów.

Rak jąder jest szybko rozwijającym się nowotworem, co determinuje cały proces diagnostyczno-leczniczy. Jak sytuacja wygląda w przypadku prostaty?

Pacjent nie jest w stanie samodzielnie zbadać prostaty. Może jednak zauważyć objawy, takie jak częstsze oddawanie moczu, naglące parcie, trudności w utrzymaniu moczu, kroplowanie czy mikcja przerywana. Sam strumień może być też słabszy, „nie leci już na płot, tylko na buty”. W skrajnych przypadkach może dojść do zatrzymania moczu. Dzieje się tak, ponieważ prostata otacza cewkę moczową, a gdy się powiększa, zwęża jej światło, co prowadzi do tzw. problemów przeszkodowych. Jednak ocena realnego zagrożenia należy do lekarza. W tym przypadku istotnym czynnikiem jest wiek pacjenta, ponieważ rozrost i rak prostaty dotyczą głównie starszych mężczyzn. W przeciwieństwie do raka jądra, czas nie jest tutaj tak ważny, jednak nadal bardzo ważna jest profilaktyka.

Koniec programu profilaktycznego. Rząd wycofuje darmowe badania Czytaj dalej Zapalenie mózgu. Drugi przypadek gorączki Zachodniego Nilu z Polsce Czytaj dalej

Z jakich badań korzysta się w diagnostyce męskich chorób?

Podstawowa diagnostyka obejmuje oznaczenie z krwi poziomu PSA i kreatyniny oraz badanie ogólne moczu, badanie gruczołu krokowego per rectum czyli DRE (digital rectal examination) oraz USG nerek, pęcherza, prostaty. Jeśli wyniki wskazują na ryzyko, zalecamy rezonans magnetyczny (MRI) gruczołu krokowego z określeniem potencjalnie podejrzanych miejsc w skali PIRADS. Na tej podstawie lekarz wykonuje biopsję fuzyjną prostaty, która pozwala precyzyjnie pobrać wycinek z podejrzanego obszaru i ocenić pod kątem nowotworu gruczołu krokowego.

Mężczyźni niechętnie wypowiadają się o tych badaniach, zwłaszcza o DRE.  

Niestety, mężczyźni mocno stresują się tym badaniem, zupełnie niepotrzebnie. Badanie gruczołu krokowego przez odbytnicę trwa dosłownie chwilę, a jego znaczenie diagnostyczne jest bardzo istotne – pozwala nam zdiagnozować raka prostaty we wczesnym stadium. Po wykonaniu badania, zdecydowana większość mówi, że „nie było tak źle, jak się spodziewali”. Strach przed tym badaniem czasami hamuje pacjentów przed regularnymi kontrolami urologicznymi, a każdy mężczyzna powinien te badania wykonywać. Ważne jest, aby lekarze i media zwiększali świadomość społeczeństwa, że regularne badania i kontrole u specjalisty to potwierdzenie zdrowia, są elementem profilaktyki raka prostaty. 

Jakie kroki podejmuje lekarz w przypadku nowotworu prostaty?

Rak prostaty jest najczęściej występującym męskim nowotworem i już kilka lat temu wyprzedził raka płuc. W przypadku postawionej diagnozy leczeniem pierwszego rzutu jest prostatektomia radykalna, czyli leczenie polegające na usunięciu całego gruczołu krokowego. Jeśli pacjent nie chce lub nie może poddać się operacji, alternatywą jest radioterapia czyli naświetlanie prostaty.

Jaką metodę leczenia preferuje Pan w swojej praktyce?

Jako chirurg częściej decyduję się na prostatektomię. Można ją określić jako wycięcie gruczołu krokowego wraz z chorobą, co w teorii eliminuje wszystkie komórki nowotworowe. Jeśli jednak margines po operacji jest dodatni lub mamy podejrzenie, że doszło już do odległych przerzutów, wdrażamy, adekwatnie do naszych podejrzeń, radio- i/lub chemioterapię. Radioterapia po prostatektomii ma na celu naświetlenie pozostałych komórek nowotworowych, tak aby doszło do ich obumarcia czyli apoptozy.  

Czy styl życia ma znaczenie w profilaktyce raka prostaty? 

Styl życia to element kluczowy. Zdrowa dieta, unikanie używek, dbanie o prawidłową masę ciała, regularna aktywność fizyczna, najlepiej sześć razy tygodniowo, odpowiednia ilość i jakość snu, i regeneracji. Należy regularnie stawiać się na badania, reagować na niepokojące objawy, jak krew w moczu czy w kale, a także problemy z erekcją. Pamiętajmy, że zaburzenia erekcji są objawem innych chorób, takich jak cukrzyca, depresja czy problemy kardiologiczne, które wpływają na erekcję i libido. Same problemy z erekcją mogą wyprzedzać średnio o 5 lat incydenty sercowo-naczyniowe, jak zawał serca czy udar mózgu, dlatego warto traktować je bardzo poważnie i podjąć dalszą diagnostykę. 

Dziękuję za rozmowę i wyjaśnienia.

Również dziękuję i zachęcam wszystkich mężczyzn do regularnych badań – wczesne wykrycie to najlepsza szansa na pełne wyleczenie. 
 

Zobacz także:

Będą zmiany w kształceniu pielęgniarek i położnych. Tak zdecydował rząd

Doktor z Zakładu Medycyny Sądowej zdradził, jak wygląda śmierć. „Ciało umiera na raty”

Czekaliśmy na to od dawna. Ważne zmiany w realizacji recept