W warzywach z Lidla i Biedronki wykryto pestycydy. Sprawdzamy, jaki mają wpływ na zdrowie

Fundacja PRO-TEST jako strażnik konsumentów

Fundacja PRO-TEST to niezależna organizacja konsumencka z siedzibą w Warszawie. Od 2008 r. publikuje wyniki porównawczych testów produktów wykonywanych w akredytowanych laboratoriach i udostępnia je w formie płatnych lub otwartych raportów. Należy do międzynarodowej sieci International Consumer Research & Testing (ICRT), skupiającej 37 instytucji w 34 krajach, dzięki czemu korzysta ze wspólnych metodyk badawczych i może negocjować preferencyjne ceny analiz laboratoryjnych.

Cele statutowe fundacji obejmują edukację konsumentów, ochronę interesów kupujących oraz nagłaśnianie przypadków nieuczciwych praktyk producentów. PRO-TEST finansuje badania głównie ze składek i mikrodotacji. Jak podkreślają jej przedstawiciele – nie przyjmuje pieniędzy od testowanych firm, by zachować pełną niezależność.

Czerwona papryka pod mikroskopem

Tegoroczne badanie objęło próbki czerwonej papryki pochodzące z hiszpańskich upraw i kupione w tym samym tygodniu w sklepach Lidl oraz Biedronka w Warszawie. Analizy GC-MS wykryły w nich ślady siedmiu związków chemicznych.

Poziom każdej substancji mieścił się w obowiązujących w Unii Europejskiej najwyższych dopuszczalnych poziomach pozostałości (MRL), ale różniła się ich liczba i łączny ładunek toksykologiczny. Co dokładnie znaleziono w papryce?

Papryka z Lidla: fludioksonil, cyprodynil (2 substancje, stężenie 0,07–0,09 mg/kg).

Papryka z Biedronki: azoksystrobina, fludioksonil, metoksyfenozyd, metrafenon, spirotetramat (5 substancji, stężenie 0,04–0,22 mg/kg).

Badacze zwrócili też uwagę na zjawisko „efektu koktajlu”: nawet jeśli pojedyncze pestycydy nie przekraczają norm, ich mieszanina może oddziaływać synergistycznie na organizm. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) od 2019 r. rozwija modele oceny ryzyka właśnie dla takich mieszanin.

Wyniki budzą też pytania o przyszłość samego spirotetramatu, który – jak przypomina PRO-TEST – ma zostać wycofany z rynku UE ze względów toksykologicznych.

Czy pestycydy są niebezpieczne?

Toksykolodzy podkreślają, że najwyższy dopuszczalny poziom pozostałości zakłada tzw. bezpieczny margines ekspozycji dla zdrowych dorosłych. Problem pojawia się, gdy przekraczamy MRL w wielu produktach naraz lub dochodzi do ekspozycji wrażliwych grup, np. kobiet w ciąży, małych dzieci lub osób z chorobami wątroby.

Jak ograniczyć ryzyko w domu?

1. Myj warzywa pod bieżącą wodą przez co najmniej 30 sekund, używając dodatkowo szczoteczki do warzyw.
    
2. Moczenie w 5% roztworze sody oczyszczonej (1 łyżka na litr wody) pomaga usunąć pestycydy kontaktowe.
    
3. Obieranie skórki usuwa kolejną porcję związków, ale także część błonnika i witamin – warto stosować, gdy warzywo nie traci na wartości kulinarnej.

Z perspektywy zdrowia publicznego nie należy demonizować warzyw jako źródła pestycydów – ich korzyści (błonnik, witaminy, antyoksydanty) zdecydowanie przewyższają potencjalne ryzyko przy zrównoważonej diecie. Niemniej pediatrzy, endokrynolodzy i onkolodzy od lat postulują dalsze obniżanie progów MRL i rozwijanie metod upraw o mniejszym zużyciu chemii rolniczej, zwłaszcza że część pestycydów (np. spirotetramat czy metrafenon) łączy się w badaniach z zaburzeniami hormonalnymi i rozrodczymi.

Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.

 

Źródła:

1. Fundacja PRO-TEST: „Papryka z Lidla czy Biedronki? Wiemy, która ma pestycydy”, 18 marca 2025 r.
2. Odżywianie Wprost: „Pestycydy w papryce z Biedronki i Lidla. Ich stężenie mieściło się w dopuszczalnych normach”, 19 marca 2025 r.
3. EFSA: materiały o ryzyku mieszanin pestycydów, 2025 r.
4. WHO/FAO: Codex Alimentarius – „Guidelines on Maximum Residue Limits for Pesticides”.