Wykrycie celiakii bez tych badań jest niemożliwie. Ekspert wyjaśnia
Celiakia cechuje się silną nadwrażliwością na gluten. Można na nią zachorować w każdym momencie życia. Objawy choroby nie zawsze są jednakowe u każdego, kto na nią choruje. Jednak dzięki odpowiedniej diagnostyce można mieć pewność, czy jest się chorym na celiakię, czy też nie. Co to za badania? Ekspert wyjaśnia. Artykuł powstał na podstawie rozmowy ze specjalistą gastroenterologiem lek. med Jackiem Kowerzanowem.
Wywiad i badanie fizykalne
„Tak jak przy każdej chorobie, podstawą jest wywiad i badanie fizykalne u lekarza specjalisty”. - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow.
Wywiad lekarski ma za cel podjęcie wstępnej decyzji o dalszym leczeniu i służy do rozpoznania choroby. Nie ma ścisłego schematu, jak powinien przebiegać, lecz informacje, które najczęściej lekarz chce uzyskać od pacjenta to:
• objawy ze strony układu pokarmowego: kształt stolca, regularność wypróżniania, nudności, bóle brzucha i wymioty,
• objawy ogólne: wzrost lub spadek masy ciała, temperatura ciała, obrzęki.
• objawy dotyczące klatki piersiowej: duszności, kaszel, ból w klatce piersiowej,
• objawy związane z układem kostno-stawowym: problemy z poruszaniem się, ruchomość stawów i ból stawów.
Podczas badania fizykalnego, w tym przypadku jamy brzusznej, pacjent kładzie się na plecach i rozluźnia mięśnie – jest to potrzebne, by uwidocznić powłoki brzuszne. Lekarz omacuje, opukuje, ostukuje i osłuchuje pacjenta, obserwując przy tym jego mimikę i odruchy. Dzięki temu jest w stanie określić, w którym rejonie brzucha pojawia się ból lub inna dolegliwość. Podczas badania pacjent ma ręce ułożone wzdłuż ciała. Przed badaniem fizykalnym koniecznie powinien oddać mocz.
Badanie krwi
„W diagnostyce osoby dorosłej powinniśmy oznaczyć w surowicy krwi poziomy specyficznych przeciwciał”. - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow. Badanie serologiczne z krwi umożliwia ustalenie, ile wynosi stężenie przeciwciał – nie zawsze konieczne jest oznaczanie ich wszystkich, lecz krew najczęściej trzeba pobrać, by ocenić poniższe parametry:
• przeciwciała przeciwko endomysium mięśni gładkich,
• przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej,
• przeciwciała przeciwko deamidowanej gliadynie.
Gdy zamierza się wykonać badania serologiczne, by ustalić czy dana osoba choruję na celiakię, należy je wykonać jeszcze przed zastosowaniem przez potencjalnego chorego diety bezglutenowej. Badania te są pomocne w diagnozowaniu celiakii ze względu na wysoką czułość.
Podczas zabiegu krew pobierana jest przeważnie z żyły łokciowej – pielęgniarka pobiera ok. 5 ml. Następnie krew trafia do analizy w laboratorium. Po wszystkim do uszkodzonej w wyniku badania skóry przyciska się przez ok. 4 minuty gazik jałowy.
„W diagnostyce dzieci, jeżeli mamy pełny obraz kliniczny tej choroby, a poziomy przeciwciał w surowicy krwi przekraczają 10-krotną normę, możemy zrezygnować z biopsji dwunastnicy. Problemy pojawiają się w momencie, kiedy mamy kłopoty diagnostyczne. Posiłkujemy się wtedy badaniami genetycznymi. Warto jednak podkreślić, że badania genetyczne mówią nam o predyspozycji do celiakii, czyli nie każda osoba z pozytywnym wynikiem genetycznym będzie miała tę chorobę”. - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow.
Gastroskopia
„Potrzebna jest nam także ocena histopatologiczna, czyli badanie mikroskopowe wycinka z dwunastnicy, pobranego podczas wykonanej gastroskopii”. - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow.
Gastroskopia umożliwia kontrolę i ocenę stanu m.in. dwunastnicy. Podczas badania do przełyku pacjenta wprowadzany jest przewód, umożliwiający obserwację obrazu z wnętrza ciała. Gastroskop wprowadza się najpierw przez usta do żołądka, z którego kieruje się go do dwunastnicy. W trakcie zabiegu do żołądka wdmuchuje się powietrze, ułatwiające ogląd badanej okolicy. Samo badanie trwa maksymalnie 60 minut i nie utrudnia oddychania. Pacjenci często zasypiają podczas zabiegu i jedyne co mogą odczuwać, to niewielki dyskomfort.
