Celiakia może ujawnić się w każdym wieku. Jak ją rozpoznać?
Celiakia, potocznie nazywana nietolerancją glutenu jeszcze do niedawna wiązana była z okresem dzieciństwa. Okazuje się jednak, że może ujawnić się w każdym wieku, a ponad 70% rozpoznań dotyczy osób powyżej 20. roku. Jak rozpoznać celiakię? Jakie badania należy wykonać? Artykuł powstał na podstawie rozmowy ze specjalistą gastroenterologiem, lek. med. Jackiem Kowerzanow.
Jakie są objawy celiakii?
Celiakia jest wielonarządową chorobą autoimmunologiczną, występującą u osób z danymi predyspozycjami genetycznymi w odpowiedzi na spożywanie pokarmów bogatych w gluten. Chorzy borykają się głównie dolegliwościami ze strony układu pokarmowego.
Typowe objawy celiakii:
- biegunki
- wzdęcia
- bóle brzucha
- spadek masy ciała
„Pacjenci uskarżają się najczęściej na luźne wypróżnienia z towarzyszącymi wzdęciami i bólami brzucha. Bóle te są niecharakterystyczne i mogą mieć różne umiejscowienie. W miarę postępu choroby obserwujemy także spadek masy ciała.” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow.
Celiakia jest chorobą wielonarządową i oprócz dolegliwości jelitowych mogą wystąpić także objawy spoza przewodu pokarmowego.
Objawy pozajelitowe celiakii:
- opryszczkowe zapalenie skóry
- nawracające afty w jamie ustnej
- zaburzenia miesiączkowania
- niepłodność
- nawracające poronienia
- padaczka
- nawracające migreny
- niedobory pokarmowe
- anemia
„W przebiegu tej choroby mamy do czynienia z różnymi niedoborami pokarmowym. Jeśli dotyczą gospodarki wapniowo – fosforanowej, mogą prowadzić do osteoporozy. Przy niedoborach żelaza (co jest bardzo często spotykane u młodych kobiet) bądź witaminy B12 i kwasu foliowego, dochodzi do anemii, czyli niedokrwistości. Jeżeli celiakia nie jest rozpoznana czy też jest źle prowadzona, może prowadzić do powikłań onkologicznych, głównie z przewodu pokarmowego bądź układu krwionośnego (chłoniaka).” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow.
Czy gluten jest szkodliwy dla każdego? Cała prawda o glutenie Zespół jelita drażliwego a dieta - jak się odżywiać?Jak zdiagnozować celiakię?
Podstawę diagnozy stanowi szczegółowy wywiad lekarski. W dalszej kolejności pacjent kierowany jest na badanie krwi oraz gastroskopię, podczas której pobiera się wycinek z dwunastnicy do badania mikroskopowego.
„W diagnostyce osoby dorosłej powinniśmy oznaczyć w surowicy krwi poziomy specyficznych przeciwciał. Potrzebna jest nam także ocena histopatologiczna, czyli badanie mikroskopowe wycinka z dwunastnicy, pobranego podczas wykonanej gastroskopii. W diagnostyce dzieci, jeżeli mamy pełny obraz kliniczny tej choroby, a poziomy przeciwciał w surowicy krwi przekraczają 10-krotną normę, możemy zrezygnować z biopsji dwunastnicy.” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow.
W przypadku trudności z postawieniem diagnozy, można wykonać badania genetyczne. Metoda ta ma jednak pewne ograniczenia.
„Warto jednak podkreślić, że badania genetyczne mówią nam o predyspozycji do celiakii, czyli nie każda osoba z pozytywnym wynikiem genetycznym będzie miała tę chorobę.” - powiedział lek. med. Jacek Kowerzanow.
Jak powstaje celiakia?
W zależności od predyspozycji genetycznych oraz działania czynników zewnętrznych, celiakia może ujawniać się w każdym wieku. Na skutek spożywania produktów zawierających gluten, układ odpornościowy zaczyna produkować przeciwciała, które aktywują stan zapalny w jelicie cienkim. Prowadzi to do niedoborów pokarmowych i pojawiania się przykrych dolegliwości.
„Gluten to mieszanina białek znajdujących się w zbożach, takich jak m.in. pszenica, żyto i jęczmień. Spożywanie produktów bogatych w gluten przez osoby z daną predyspozycją genetyczną stymuluje układ odpornościowy do produkcji swoistych przeciwciał. Powstałe przeciwciała aktywują stan zapalny, który toczy się głównie w jelicie cienkim, powodując uszkodzenie bądź zanik kosmków jelitowych. W kosmkach jelitowych odbywa się wchłanianie oraz trawienie spożywanych przez nas pokarmów.” - powiedział lek. med. Jackiem Kowerzanow.
