Zwyrodnienie plamki żółtej – przyczyny, objawy, leczenie

Zwyrodnienie plamki żółtej – co to za choroba?

Zwyrodnienie plamki żółtej, określane także jako AMD (ang. age-related macular degeneration), to choroba okulistyczna związana z wiekiem – dotyka osoby po 50.–60. roku życia. Jest najczęstszą przyczyną znacznej utraty wzroku u seniorów. Powoduje ona niewyraźne lub ograniczone widzenie centralne z powodu uszkodzenia plamki żółtej, czyli środkowej części siatkówki. To właśnie w okolicy plamki żółtej znajduje się najwięcej fotoreceptorów, które są odpowiedzialne za wyraźne widzenie, bez zniekształceń. 

Istnieją dwa podstawowe typy zwyrodnienia plamki żółtej – około 85–90% przypadków to typ suchy (zanikowy), a 10–15% to typ mokry (wysiękowy). Osoby z suchym zwyrodnieniem plamki żółtej doświadczają stopniowego pogarszania się wzroku spowodowanego pojawianiem się złogów zwanych druzami. Kilka małych druz może nie powodować zmian w widzeniu, ale gdy stają się one większe i liczniejsze, mogą zaciemniać lub zniekształcać obraz. Gdy stan ten jest zaawansowany, wrażliwe na światło komórki plamki stają się cieńsze i ostatecznie obumierają, co prowadzi do utraty centralnego widzenia. Mokre zwyrodnienie plamki żółtej postępuje bardzo szybko, czasami w ciągu kilku dni dochodzi znacznej utraty widzenia. Doprowadza do niego przesiąkanie krwi i płynu do siatkówki. W zaawansowanym stadium choroby powstaje blizna, co jest powodem trwałego uszkodzenia siatkówki. 

Wyróżnia się trzy etapy AMD:

• wczesne AMD – u większości chorych w początkowej fazie choroby nie pojawiają się zaburzenia wzroku, dlatego ważne są regularne badania okulistyczne, szczególnie u osób po 50. roku życia,

• AMD pośrednie – na tym etapie zaawansowania choroby może wystąpić pewna utrata wzroku, ale niekiedy objawy mogą być niezauważalne,

• późne AMD – na tym etapie dochodzi do wyraźnej utraty widzenia centralnego.

Zwyrodnienie plamki żółtej – przyczyny

Konkretne czynniki powodujące zwyrodnienie plamki żółtej nie zostały poznane. Wiadomo jedynie, że powody zwyrodnienia plamki żółtej są złożone i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Zwraca się natomiast uwagę, że podłoże AMD związanego z wiekiem nie jest takie samo, jak w przypadku dystrofii plamki Stargardta. Choroba Stargardta to forma zwyrodnienia plamki żółtej występująca u młodych ludzi, spowodowana recesywnym genem ABCR. Objawy tego schorzenia pojawiają się między 8. a 12. rokiem życia i obejmują stopniowe pogarszanie się ostrości wzroku dziecka.

Zwyrodnienie plamki żółtej – objawy

Wraz z postępującym zwyrodnieniem plamki żółtej u chorych pojawia się zamazany obszar w centrum pola widzenia w jednym lub obu oczach. Pojawiają się także:

• zniekształcenia wizualne, takie jak postrzeganie linii prostych jako pozornie wygiętych, falistych,

• potrzeba jaśniejszego światła podczas czytania,

• zwiększona trudność w przystosowywaniu się do słabego oświetlenia,

• zmniejszona intensywność lub jasność kolorów,

• trudność w rozpoznawaniu twarzy.

Zwyrodnienie plamki żółtej – diagnostyka i leczenie

Podstawą rozpoznania jest badanie okulistyczne przeprowadzane po podaniu kropli rozszerzających źrenice. Diagnostyka może zostać poszerzona o nieinwazyjne badanie OCT (tomografię komputerową oka) oraz angiografię fluoresceinową (AF) lub indocyjaninową (ICG) obrazującą naczynia krwionośne.  

Zwyrodnienie plamki żółtej jest nieuleczalne, jedyne, co można zrobić, to próbować spowolnić postęp choroby, pomocne mogą okazać się: zdrowa dieta, bogata w kwasy tłuszczowe omega-3, ćwiczenia, unikanie palenia i ochrona oczu przed promieniowaniem ultrafioletowym. Naukowcy nie ustają jednak w poszukiwaniu skutecznej terapii AMD. Jedną z takich nowoczesnych metod jest leczenie wysiękowego zwyrodnienia plamki żółtej zastrzykami bezpośrednio do gałki ocznej (są to tzw. iniekcje doszklistkowe) zawierające środek hamujący rozrost naczyń krwionośnych.