7 największych mitów na temat autyzmu. Tak naprawdę wygląda życie osób w spektrum

Mit 1: Osoby w spektrum to geniusze

W popkulturze dominuje obraz autystyka jako ekscentrycznego geniusza – wybitnego matematyka, muzyka lub artysty. To wizerunek budowany przez filmy i seriale, które pokazują tzw. "savantów”, czyli osoby z autyzmem i jednocześnie niesamowitymi talentami. Tymczasem taka sytuacja dotyczy jedynie ok. 3–10 proc. osób w spektrum. Większość z nich nie posiada ponadprzeciętnych zdolności, ale też nie musi ich mieć, by być wyjątkowymi osobami i prowadzić szczęśliwe życie.

Mit 2: Autyzm można wyleczyć

Po pierwsze, autyzm nie jest chorobą, lecz odmiennym neurotypem – innym sposobem przetwarzania informacji, postrzegania świata i budowania relacji. Po drugie, nie istnieje ani lek, ani terapia, które "wyleczą” autyzm. Po trzecie, zamiast próbować "wyleczyć” osoby autystyczne, powinniśmy zrozumieć ich potrzeby i wspierać je w codziennym rozwoju.

Mit 3: Osoby z autyzmem potrzebują ciągłej opieki

Autyzm to spektrum, co oznacza, że objawy i ich nasilenie są bardzo różne. Niektóre osoby potrzebują intensywnego wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, inne funkcjonują zupełnie samodzielnie: kończą studia, pracują zawodowo, zakładają rodziny. Diagnoza ASD nie przesądza o przyszłości – decydują o niej objawy, dostęp do profesjonalnego wsparcia oraz zrozumienie ze strony otoczenia i bliskich.

Mit 4: Osoby z autyzmem nie są w stanie nawiązywać relacji

To jeden z najbardziej krzywdzących mitów. Osoby w spektrum odczuwają emocje równie intensywnie jak osoby neurotypowe – czasami nawet silniejsze. To, co je różni, to sposób ich wyrażania. Osoby z autyzmem często mają trudności w odczytywaniu mimiki, tonu głosu czy kontekstu społecznego – dla osoby, która nie zna istoty autyzmu, może to sprawiać wrażenie chłodu emocjonalnego. W rzeczywistości wiele z nich bardzo pragnie bliskości i to komunikuje, choć inaczej niż neurotypowi. Czytaj także: Nowy program dla dzieci i młodzieży w spektrum autyzmu. Bezpłatny – na NFZ

Mit 5: Z autyzmu się wyrasta

Autyzm nie mija z wiekiem, nie wyrasta się z niego. Objawy co prawda mogą się zmieniać, a osoby uczą się lepiej funkcjonować w świecie, ale nadal pozostają w spektrum. Niestety, przez wiele lat polski system wsparcia koncentrował się niemal wyłącznie na dzieciach. Dopiero dziś mówi się głośniej o potrzebach dorosłych z ASD i tworzy dla nich specjalistyczne formy pomocy – np. grupy wsparcia czy dostosowaną terapię.

Mit 6: Osoby w spektrum są agresywne

Agresja nie jest objawem autyzmu. Może się jednak zdarzyć w sytuacjach silnego stresu, przeciążenia sensorycznego lub frustracji z powodu niezrozumienia. Zamiast oceniać zachowanie jako nieadekwatne, warto zapytać: co się za nim kryje? Zwykle lęk. Pomocne okazuje się m.in. stworzenie przewidywalnego otoczenia, nauka regulacji emocji i budowanie skutecznej komunikacji – to naprawdę działa. Czytaj także: Maciej Stuhr otworzył się na temat córki. Przyznał, że jest „lekko niepełnosprawna”

Mit 7: Osoby z autyzmem nie powinny mieć dzieci

To absolutna nieprawda. Dorosłe osoby z ASD mogą być dobrymi, troskliwymi i uważnymi rodzicami – o ile otrzymają wcześniej niezbędne wsparcie. Trudności w rozpoznawaniu emocji czy reagowaniu na bodźce nie wykluczają zdolności do miłości, opieki i zaangażowania w wychowanie dziecka. Kluczem jest akceptacja, terapia wspierająca oraz świadomość swoich mocnych i słabych stron. Czytaj także: Życie z ADHD nie jest łatwe. Zwłaszcza gdy się jest już dorosłym człowiekiem

źródła: Fundacja Jim, "Autyzm dziecięcy – współczesne spojrzenie", Magdalena Chrościńska-Krawczyk, Mirosław Jasiński, Klinika Pediatrii, Endokrynologii i Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, Fundacja Synapsis