Erytrodermia – przyczyny, objawy i leczenie.

Występowanie oraz charakterystyka erytrodermii

Erytrodermia, czyli złuszczające zapalenie skóry to zespół objawów, który znacznie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety (stosunek zachorowań wynosi około 3:1). Wiek, w którym diagnozuje się najwięcej przypadków erytrodermii to około 40 lat. Statystyki te natomiast nie powinny być brane zbyt mocno pod uwagę, biorąc pod uwagę, że przyczyny erytrodermii mogą być różne, a zespół objawów dla niej charakterystyczny może występować zarówno u noworodków jak i u osób bardzo starych.

Objawy erytrodermii

Erytrodermia jest zespołem objawów przede wszystkim o charakterze zapalnym. Jej najważniejszą cechą jest zaczerwienienie skóry, obejmujące przynajmniej 90% powierzchni ciała. Częstym objawem towarzyszącym jest złuszczanie naskórka – stąd potoczna nazwa „złuszczające zapalenie skóry”. Złuszczanie występuje zwykle w przedziale od 2 do 6 dni od pojawienia się zaczerwienia, poczynając od zgięć ramion i kolan. W przebiegu erytrodermii skóra zdaje się być cieplejsza, trochę jak w stanie podgorączkowym, a zmianom najczęściej towarzyszy jednocześnie bardzo mocny, uporczywy świąd oraz obrzęk. Najbardziej charakterystyczny jest obrzęk powiek, powodujący wywinięcie się dolnej powieki na zewnątrz (tzw. ektropion).

Jeżeli objawy nie są odpowiednio minimalizowane w procesie leczenia lub podczas oczekiwania na diagnozę, erytrodermia może doprowadzić do zaburzeń w obrębie przydatków skóry. Wówczas chory zaczyna tracić włosy, a także dochodzi do prążkowania i grubienia paznokci – w konsekwencji czego również do odwarstwienia się płytki paznokciowej od łożyska.

W przebiegu przewlekłych przypadków erytrodermii może również dochodzić do stałych zmian miejscowych i rozlanych w pigmentacji skóry, które przypominają wyglądem bielactwo.

Wymienione wyżej objawy charakterystyczne są dla każdego rodzaju erytrodermii. Należy jednak pamiętać również, że w zależności od przyczyny jej występowania pojawiać się będą także symptomy odpowiednie dla chorób, które do erytrodermii doprowadziły.

Przyczyny erytrodermii

Przyczyny występowania erytrodermii bywają bardzo zróżnicowane. Objawy mogą występować samoistnie jako erytrodermia pierwotna oraz w wyniku chorób, dla których stanowi schorzenie wtórne.

W erytrodermii pierwotnej główną przyczyną wystąpienia zmian skórnych jest reakcja na leki takie jak antybiotyki, neuroleptyki, leki przeciwgruźlicze i przeciwnowotworowe. W postaci wtórnej natomiast lista chorób towarzyszących jest niestety dużo dłuższa:

·        łuszczyca – przyczyną wystąpienia erytrodermii jest tu zwykle stosowanie przez pacjenta sterydów w leczeniu łuszczycy i zła na nie reakcja,

·        łupież czerwony mieszkowy,

·        atopowe zapalenie skóry,

·        wyprysk kontaktowy,

·        łojotokowe zapalenie skóry,

·        pęcherzyca,

·        pemfigoid, zwany dermatozą pęcherzową,

·        rumień wielopostaciowy (w szczególności jego najcięższe typy, które częstą stanowią reakcje polekowe),

·        zespół Sezarego i ziarniniak grzybiasty - chłoniaki skórne z limfocytów T-komórkowych.

Objawy erytrodermii, pojawiające się na skórze bez zapowiedzi w postaci mniejszych zmian skórnych, wymagają bezzwłocznego zgłoszenia się na diagnostykę, ponieważ mogą być oznaką chorób nowotworowych takich jak chłoniak czy białaczka, ale również rak płuc, odbytnicy czy jajowodu.

Erytrodermia może wystąpić również w przebiegu AIDS oraz GVHD, czyli chorobie poprzeszczepowej, będącej agresywną reakcją na przeszczepiany narząd ze strony organizmu gospodarza.

Zagrożenia i leczenie erytrodermii

Erytrodermia może być bardzo niebezpiecznym zespołem objawów pierwotnych jak i wtórnych. Jest potencjalnie poważnym zagrożeniem. Im wolniejsza reakcja lub w ogóle brak leczenia, tym większe prawdopodobieństwo wstrząsu, odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych w organizmie. Zwiększony skórny przepływ krwi może doprowadzić do niewydolności serca. Erytrodermii towarzyszy również szczególnie mocne osłabienie odporności, a to z kolei może wywołać wiele nieprzyjemnych konsekwencji, które w wyniku zaniedbania dosyć często prowadzą do śmierci.

Z tego właśnie względu każdorazowo należy traktować sprawę poważnie i zgłaszać się do dermatologa na leczenie. Duża część chorych z bardzo intensywnymi objawami, wymaga hospitalizacji, ma to miejsce zwłaszcza w przypadku dzieci.

Wstępne leczenie uogólnionej erytrodermii zawsze polega na uzupełnieniu strat wody i elektrolitów. Dopiero po zażegnaniu najgorszego kryzysu związanego z zagrożeniem życia, stosuje się standardowe leczenie. Przede wszystkich należy nawilżać skórę wilgotnymi opatrunkami oraz aplikować na jej powierzchnię emolienty i maści steroidowe. Konieczne może się okazać stosowanie sterydów doustnie. Bardzo często pacjentom podaje się również leki antyhistaminowe oraz antybiotyki (w przypadku erytrodermii wtórnej).