Nadciśnienie ciążowe (zatrucie ciążowe, gestoza) – jak je rozpoznać? Przyczyny, objawy, leczenie

Nadciśnienie ciążowe (zatrucie ciążowe, gestoza) – charakterystyka

Nadciśnienie ciążowe (zatrucie ciążowe, gestoza) jest zespołem objawów pojawiających się na skutek wzrostu ciśnienia tętniczego krwi indukowanego ciążą. Stan ten może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu matki i dziecka, gdyż podnosi ryzyko odklejenia się łożyska. Wysokiemu ciśnieniu krwi mogą towarzyszyć obrzęki oraz białkomocz (mówi się wówczas o stanie przedrzucawkowym).

Nadciśnienie w ciąży rozpoznaje się, gdy wartość ciśnienia skurczowego osiąga ≥140 mmHg lub gdy ciśnienie rozkurczowe wzrasta do ≥90 mmHg. Jeśli ciśnienie krwi osiąga 140–149/90–99 mmHg, mówimy o nadciśnieniu lekkim, przy wartościach 150–159/100–109 mmHg – o nadciśnieniu umiarkowanym, natomiast ciśnienie powyżej 160/110 mmHg określane jest jako ciężkie. Wystąpienie białkomoczu jest kolejnym etapem choroby, rozpoznaje się go, gdy poziom białka w moczu wynosi >300 mg/l, 500 mg/24 h. Obrzęki towarzyszą także kobietom, których ciąża przebiega prawidłowo, dlatego nie uznaje się ich za wskaźnik użyteczny do rozpoznania zatrucia ciążowego.

Zatrucie ciążowe pojawia się przeważnie w drugim trymestrze ciąży, po 20. tygodniu i ustępuje do 40 dni po porodzie. Gestoza dotyka ok. 5–10% ciężarnych.

Nadciśnienie ciążowe (zatrucie ciążowe, gestoza) – przyczyny

Przyczyny występowania schorzenia nie zostały do końca poznane. Uważa się, że nadciśnienie ciążowe występuje częściej u kobiet, które jeszcze przed zajściem w ciążę cierpiały z powodu nadciśnienia, cukrzycy, chorób nerek czy chorób układu krążenia. Ryzyko wystąpienia gestozy wzrasta także w następujących sytuacjach:

• gdy jest to pierwsza ciąża lub gdy od poprzedniej ciąży minęło ponad 10 lat,

• gdy mamy do czynienia z ciążą mnogą,

• gdy wiek ciężarnej wynosi powyżej 40 lat,

• gdy wykryto nadciśnienie tętnicze w poprzedniej ciąży,

• gdy stwierdzono stan przedrzucawkowy w wywiadzie położniczym.

Niekiedy wspomina się także o związku zatrucia ciążowego z konfliktem serologicznym, a także ze stanem psychicznym kobiety – wskazuje się na częstsze występowanie gestozy u kobiet z depresją ciążową.

Nadciśnienie ciążowe (zatrucie ciążowe, gestoza) – objawy

Pierwszym podstawowym objawem gestozy jest wysokie ciśnienie tętnicze. U części kobiet objawy nie są mocno nasilone i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia matki i dziecka, w niektórych przypadkach dochodzi jednak do wystąpienia poważnych symptomów. Nadciśnieniu ciążowemu (zatruciu ciążowemu, gestozie) mogą towarzyszyć:

• białkomocz (przy nadciśnieniu ciążowym z podwyższonym poziomem białka w moczu mówimy o stanie przedrzucawkowym),

• obrzęki,

• wymioty,

• bóle głowy,

• zaburzenia widzenia,

• bóle brzucha.

Jeżeli odpowiednio wcześnie nie zostanie wdrożone leczenie, wzrasta ryzyko wystąpienia rzucawki ciążowej. Wówczas do wyżej wymienionych objawów dołączają silne drgawki, niekiedy utrata przytomności. Śmiertelność kobiety i dziecka sięga wówczas nawet 20%.

Nadciśnienie ciążowe (zatrucie ciążowe, gestoza) – leczenie

U kobiet z nadciśnieniem tętniczym indukowanym ciążą, gdy nie występuje białkomocz, należy regularnie kontrolować ciśnienie krwi i przyrost masy ciała oraz wykonywać badaniamoczu. Stosuje się również leczenie farmakologiczne: metylodopę, labetalol lub nifedypinę. W przypadku pojawienia się białkomoczu leczenie obejmuje pobyt w szpitalu. W stanie przedrzucawkowym i z poziomem ciśnienia ciężkim do opanowania zaleca się wykonanie cesarskiego cięcia między 34. a 36. tygodniem ciąży (jeśli objawy wystąpią po 37. tygodniu ciąży, zakończenie ciąży powinno nastąpić w ciągu maksymalnie 48 godzin).