Masz te objawy? Od razu dzwoń na 112. Pierwsze 90 minut zdecyduje o Twoim życiu
Silny ucisk w klatce piersiowej może być tylko chwilowym skurczem mięśni, ale bywa też pierwszym sygnałem całkowitego zablokowania tętnicy wieńcowej. Od tej chwili organizm zaczyna wyścig z zegarem – a Ty masz najwyżej półtorej godziny, by trafić pod opiekę kardiologów. Dlaczego właśnie 90 minut i które symptomy powinny zapalić czerwone światło? Sprawdź, zanim będzie za późno.
- Ból w klatce piersiowej zawsze wymaga sprawdzenia
- Zablokowanie tętnicy wieńcowej grozi kalectwem lub śmiercią
- Leczenie daje najlepsze efekty, jeśli od wystąpienia objawów nie minie 90 minut
Tylko 90 minut na ratunek
W Polsce każdego roku dochodzi do około 80 tys. zawałów serca. Co piąty pacjent umiera w ciągu roku od incydentu. Jednym z głównych czynników wpływających na rokowanie jest czas od pojawienia się objawów do rozpoczęcia leczenia.
Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) rekomenduje, by od wystąpienia pierwszych symptomów do udrożnienia tętnicy nie minęło więcej niż 90 minut (tzw. czas „door-to-balloon”). Po przekroczeniu tej granicy martwica mięśnia sercowego postępuje szybko i może być nieodwracalna.
Ważne dane
Po dwóch godzinach niedokrwienia obumiera nawet 30% mięśnia sercowego.
Hospitalizacja w ciągu 90 minut istotnie zmniejsza śmiertelność i liczbę powikłań, takich jak niewydolność serca czy zaburzenia rytmu.
Objawy, których nie wolno ignorować
Silny ucisk w klatce piersiowej nie zawsze oznacza niepokojące zmiany, ale może być pierwszym objawem całkowitego zamknięcia tętnicy wieńcowej. Od tej chwili zaczyna się walka z czasem. Jeśli pacjent nie trafi do szpitala w ciągu 90 minut, ryzyko trwałego uszkodzenia serca gwałtownie rośnie.
Kluczowe objawy, których nie wolno ignorować:
- ból lub ucisk w klatce piersiowej trwający ponad 10 minut,
- zimny pot, duszność, uczucie nagłego osłabienia,
- sinienie ust, omdlenie, objawy neurologiczne (np. osłabienie jednej strony ciała).
Typowe objawy zawału to gniotący ból promieniujący do lewej ręki, żuchwy lub pleców, nudności, duszność, zimny pot. Jednak u kobiet i osób z cukrzycą objawy mogą być nietypowe – np. nagłe zmęczenie lub pieczenie w nadbrzuszu. Czytaj także: Kobiety boją się raka piersi, a umierają na serce. Zawał mylony z refluksem
Pierwsza pomoc w razie zawału
W przypadku bólu trwającego ponad 10 minut należy natychmiast wezwać pogotowie (112 lub 999), przyjąć pozycję półsiedzącą i – jeśli nie ma przeciwwskazań – rozgryźć 150–300 mg aspiryny. Nie wolno samodzielnie jechać do szpitala – każda minuta zwłoki obniża szanse na przeżycie, a w razie zatrzymania krążenia nie otrzymasz pomocy.
Profilaktyka i leczenie zawału serca
Czynniki ryzyka to m.in. wiek, palenie tytoniu, nadciśnienie, cukrzyca i stres. Regularne badania (np. lipidogram, EKG), zdrowa dieta i aktywność fizyczna znacząco zmniejszają prawdopodobieństwo incydentu sercowego.
Zabiegiem z wyboru pozostaje przezskórna angioplastyka z implantacją stentu. Leczenie fibrynolityczne stosuje się tylko tam, gdzie szybka interwencja zabiegowa nie jest możliwa.
Po zawale kluczowa jest rehabilitacja kardiologiczna oraz regularne kontrole – cztery wizyty u kardiologa w ciągu roku mogą zmniejszyć ryzyko zgonu nawet o 25%.
Źródła:
- European Society of Cardiology. 2023 ESC Guidelines for the management of acute coronary syndromes. European Heart Journal 2023; 44(38):3720-3826. DOI:10.1093/eurheartj/ehad275.
- Bychowski J., Michalski T., Bachorski W., Jaguszewski M., Gruchała M. Treatment delays and in-hospital outcomes of patients with ST-segment elevation myocardial infarction treated at a tertiary center in Poland. Polish Archives of Internal Medicine 2024; 134(3). DOI:10.20452/pamw.16695.
- Guidelines in Practice Team. ESC 2023 Guidelines Reflect Treatment Advances and New Trial Findings. Medscape UK, 2023 – kluczowe rekomendacje dotyczące dawki aspiryny (150-300 mg)
