Światowy Dzień Zakrzepicy. To najważniejszy objaw cichego zabójcy

Zakrzepica: nie tylko choroba unieruchomionych

Zakrzepica to proces, w którym wewnątrz naczynia krwionośnego (najczęściej w żyłach głębokich kończyn dolnych) powstaje skrzeplina (zakrzep). Ta skrzeplina może zablokować przepływ krwi. Największe zagrożenie pojawia się, gdy fragment zakrzepu oderwie się i z prądem krwi powędruje do płuc, powodując zatorowość płucną – stan bezpośredniego zagrożenia życia, który u części chorych kończy się nagłym zgonem. Przeczytaj: Pij codziennie. Zmniejsza ryzyko zakrzepów, a do tego wybornie smakuje

Choć choroba często kojarzona jest z długotrwałym unieruchomieniem (np. po operacjach, urazach czy podczas długiej podróży), może dotknąć każdego. Na ryzyko zachorowania wpływa wiele czynników, w tym wiek (ryzyko podwaja się co dekadę po 40. roku życia), otyłość, ciąża, hormonalna terapia zastępcza, a także choroby nowotworowe i przewlekłe. Wczesne rozpoznanie ratuje życie, a jednak szacuje się, że w Polsce zbyt duża grupa chorych bagatelizuje pierwsze symptomy.

Asymetryczny obrzęk kończyny dolnej – objaw alarmowy numer jeden

Mimo że zakrzepica żył głębokich (ZŻG) może przebiegać bezobjawowo lub skąpoobjawowo (szczególnie w odcinku dystalnym, czyli w łydce), jednym z najbardziej charakterystycznych i alarmujących objawów, którego nie wolno lekceważyć, jest nagły, asymetryczny obrzęk kończyny dolnej.

Jeśli jedna noga (zazwyczaj łydka lub całe podudzie) staje się nagle wyraźnie grubsza i spuchnięta niż druga (różnica ≥ 2 cm w obwodzie), jest to sygnał, który powinien skłonić do natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Obrzęk ten jest wynikiem utrudnionego odpływu krwi z kończyny zablokowanej przez zakrzep. Inne objawy, które często towarzyszą obrzękowi, to:

• Ból: Zwykle opisywany jako głęboki, rozpierający, nasilający się podczas chodzenia lub ucisku łydki.
• Zmiana koloru i temperatury: Skóra w obrębie obrzęku może być zaczerwieniona, ucieplona i tkliwa w dotyku. W ciężkich przypadkach może pojawić się zasinienie.
• Poszerzone żyły powierzchowne: Widać je szczególnie wyraźnie, ponieważ przejmują funkcję zablokowanych żył głębokich.
• Asymetria (występowanie obrzęku tylko w jednej nodze) jest kluczowa dla odróżnienia ZŻG od innych przyczyn puchnięcia nóg (np. niewydolności serca czy nerek, które dają obrzęki obustronne). Pojawienie się tego symptomu, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka, wymaga pilnej diagnostyki obrazowej (badania USG Doppler żył) i wdrożenia leczenia przeciwzakrzepowego.

Profilaktyka i kiedy działać natychmiast

Wczesna diagnoza i leczenie ŻChZZ, w tym stosowanie leków przeciwzakrzepowych (antykoagulantów), są kluczowe dla zapobiegania śmiertelnej zatorowości płucnej. Równie ważna jest profilaktyka.

Podstawy profilaktyki zakrzepicy:

• Ruch i nawodnienie: Aktywność fizyczna (zwłaszcza ćwiczenia łydek) oraz odpowiednie nawodnienie są niezbędne, szczególnie podczas długotrwałego siedzenia (samolot, samochód, praca biurowa).
• Kontrola wagi: Redukcja otyłości zmniejsza nacisk na żyły i poprawia krążenie.
• Wiedza: Uświadamianie lekarza o wszelkich czynnikach ryzyka (np. historia zakrzepicy w rodzinie, stosowanie antykoncepcji hormonalnej, przebyte operacje).

Sytuacja alarmowa – wezwij pomoc!

Obrzęk kończyny dolnej, choć groźny, to dopiero pierwszy etap. Jeśli jednocześnie pojawią się objawy zatorowości płucnej, należy niezwłocznie wezwać pogotowie. Zatorowość płucna objawia się:

• Nagłą, niewyjaśnioną dusznością.
• Bólem w klatce piersiowej, nasilającym się przy głębokim wdechu.
• Przyspieszoną akcją serca (tachykardia) i uczuciem niepokoju.
• Kaszel, czasem z odkrztuszaniem krwi (krwioplucie).

Pamiętajmy: zakrzepica nie czeka. Szybka reakcja na asymetryczny obrzęk nogi może uratować życie. Przeczytaj: Triada Virchowa – 3 przyczyny i sygnały, że w żyłach rozwija się zakrzepica

 

Źródła: Pacjenci.pl, ump.edu.pl, termedia.pl