Niedrożność kanalika łzowego – na czym polega? Przyczyny, objawy i leczenie niedrożności dróg łzowych
Niedrożność kanalika łzowego – charakterystyka
Narząd łzowy znajduje się w kanale kostnym utworzonym przez oczodół, kość szczękową i kość łzową. Składa się gruczołów łzowych produkujących łzy oraz kanalików łzowych odprowadzających ciecz łzową do przewodu nosowo-łzowego. Jest to rynienka o długości około 15-18 mm, która przebiega od dolnej części worka łzowego do jamy nosowej, gdzie kończy się nieco rozszerzonym otworem zaopatrzonym w zastawkę Hasnera. Błony śluzowe worka łzowego i przewodu nosowo-łzowego są pokryte nabłonkiem walcowatym, miejscami orzęsionym.
Kanał łzowy umożliwia swobodne spływanie łez z worka spojówkowego do nosa, a gdy dochodzi do jego niedrożności, następuje cofanie się wydzieliny do oka. Najczęściej z taką sytuacją mamy do czynienia u niemowląt, mówimy wówczas o wrodzonej niedrożności kanalika łzowego (występuje ona u ok. 5-6% noworodków). Zdecydowanie rzadziej rozpoznaje się nabytą (wtórną) niedrożność dróg łzowych. Dochodzi do niej u dorosłych, przeważnie na skutek przewlekłego stanu zapalnego lub urazów miejscowych.
Niedrożność kanalika łzowego – przyczyny
W większości przypadków niedrożność kanalika łzowego pojawia się u niemowląt i jest wówczas spowodowana brakiem pęknięcia błony zamykającej zastawkę Hasnera, co powinno się stać niedługo po porodzie. Inne przyczyny zablokowania kanalików łzowych u dzieci to: niewykształcenie się punktów łzowych powiek górnych i/lub dolnych, niecałkowity rozwój kanalika łzowego, system wąskich kanałów łzowych, infekcja. Zauważono częstsze występowanie schorzenia u wcześniaków w porównaniu z niemowlętami urodzonymi o czasie. Badania wykazały również większą częstość występowania niedowidzenia u dzieci z niedrożnością kanalików łzowych, dlatego ważne jest wczesne wykrycie problemu i przeprowadzenie pełnego badania wzroku.
U dorosłych najczęstszą przyczyną niedrożności kanalika łzowego są zmiany spowodowane przewlekłym stanem zapalnym błony śluzowej nosa i zatok przynosowych oraz zatok sitowych. Zaburzeniom w drożności przewodu nosowo-łzowego mogą sprzyjać także wady w budowie anatomicznej, np. skrzywienie przegrody nosowej czy nadmierne upowietrzenie małżowin nosowych środkowych.
Niedrożność kanalika łzowego – objawy
Niedrożność kanalika łzowego powoduje, że łzy gromadzą się na powierzchni oka, co powoduje:
zaczerwienienie i opuchnięcie powiek,
ból w okolicy worka spojówkowego,
gromadzenie się ropnej, żółtawo-zielonej wydzieliny,
w ciężkich przypadkach dochodzi do poważnego zakażenia układu łzowego, mogą pojawić się krwawe łzy.
Niedrożność kanalika łzowego – leczenie
Przy wystąpieniu objawów niedrożności kanalika łzowego u niemowlęcia najlepiej udać się do pediatry, natomiast w przypadku osoby dorosłej – od razu do okulisty.
Niedrożność kanalika łzowego bardzo często ustępuje samoistnie przed 8-10 miesiącem życia przy postępowaniu zachowawczym polegającym na wykonywaniu masażu kanalików – ponad 90% przypadków. Czasami konieczne jest również stosowanie kropli z antybiotykiem. Jeśli niedrożność utrzymuje się, zaleca się leczenie chirurgiczne obejmujące jeden z następujących zabiegów: sondowanie kanalików łzowych z irygacją, poszerzenie kanału łzowego za pomocą balonika i intubacja kanalika łzowego. O wyborze konkretnej metody decyduje okulista.
