To pierwsze objawy jaskry. Okulistka tłumaczy, jak ich nie przegapić i co robić, gdy wystąpią
Według danych WHO jaskra jest drugą po zaćmie najczęstszą przyczyną ślepoty na świecie. Schorzenie zaliczane jest do grupy chorób cywilizacyjnych. W Polsce na jaskrę choruje ok. 800 tys. osób, przy czym połowa nie zdaje sobie z tego sprawy. Tymczasem opóźniona diagnostyka jest główną przyczyną utraty wzroku przez pacjentów z tą chorobą.
Czym jest jaskra?
Jaskra to cała grupa schorzeń charakteryzujących się postępującym uszkodzeniem nerwu wzrokowego. (...) To się przekłada na powstanie ubytków w polu widzenia, które mogą ostatecznie kończyć się ślepotą
– mówi okulistka, prof. Bożena Romanowska-Dixon.
Jaskra jest przewlekłą chorobą oczu, która prowadzi do stopniowego uszkodzenia nerwu wzrokowego , co może skutkować pogorszeniem widzenia, a w zaawansowanych przypadkach nawet ślepotą. Jej główną przyczyną jest zazwyczaj podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, ale choroba może rozwijać się również przy prawidłowym ciśnieniu.
Wyróżnia się kilka rodzajów jaskry . Najczęstsza postać choroby to jaskra pierwotna otwartego kąta – rozwija się powoli i często nie daje objawów we wczesnym stadium. Rzadsza, ale bardziej niebezpieczna jest jaskra zamkniętego kąta, która może powodować nagłe ataki z silnym bólem oka i pogorszeniem widzenia.
Przeczytaj też: Masz takie problemy ze wzrokiem? To może być guz mózgu
Oprócz tych dwóch podstawowych postaci choroby występuje również jaskra wtórna , czyli wywołana innymi schorzeniami, urazami lub przyjmowanymi lekami oraz jaskra wrodzona u dzieci, której przyczyną są wady rozwojowe oka.
Jaskra jest podstępna i nie boli
Jaskra jest chorobą niezwykle podstępną, ponieważ chorzy przez długi czas nie doświadczają żadnych objawów, podczas gdy nieodwracalne uszkodzenie nerwu wzrokowego postępuje . Właśnie dlatego ponad 60% przypadków wykrywanych jest przypadkowo podczas rutynowych badań. Niestety ponad 70% przypadków wykrywanych jest zbyt późno, by możliwe było uratowanie wzroku pacjenta. Jak mówi prof. Romanowska-Dixon:
Ponad połowa chorych na jaskrę jest niezdiagnozowana, a wynika to z niewiedzy pacjentów, ale też z braku objawów, np. bólowych. Zaburzenie widzenia jest dostrzegane bardzo późno, ponieważ początkowe pogorszenie widzenia może dotyczyć tych obszarów pola widzenia, które nie są istotne dla ostrości wzroku. Poza tym centralne widzenie jest zachowane bardzo długo i może być kompensowane przez drugie oko lub ośrodkowy układ nerwowy.
Przeczytaj też: Bardzo często to pierwszy objaw SM. Dotyka oczu
Objawy i diagnostyka jaskry
Objawy jaskry, takie jak stopniowe zawężanie pola widzenia i niewyraźne widzenie mogą być długo niezauważalne dla chorego. O wiele rzadziej występuje jaskra kąta zamkniętego z bólem głowy lub oczu . Dlatego tak ważne jest wykonywanie regularnych badań okulistycznych. Przeczytaj: Badanie okulistyczne – na czym polega, rodzaje badań wzroku
Przynajmniej raz w roku powinny badać się wszystkie osoby, które mają w rodzinie osobę cierpiącą na jaskrę – występowanie choroby wśród najbliższych zwiększa ryzyko nawet 8-krotnie . Równie często okulistę powinny odwiedzać osoby po 40. roku życia, z cukrzycą , chorobami kardiologicznymi, częstymi bólami głowy i narażone na długotrwały stres.
Jeśli podejrzewasz u siebie jaskrę
Jeżeli dostrzeżesz u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy związane ze wzrokiem lub bólami głowy, a w ostatnim czasie nie byłeś u okulisty, jak najszybciej umów wizytę. Pamiętaj, że każdy dzień bez leczenia to więcej uszkodzeń nerwu wzrokowego . Jeśli specjalista po wstępnym badaniu poweźmie podejrzenie jaskry, przeprowadzi szczegółową diagnostykę.
Badania w kierunku jaskry obejmują pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, badania dna oka , OCT nerwu wzrokowego oraz dokładne badanie pola widzenia.
W razie potwierdzenia diagnozy jaskry lekarz opracuje dla ciebie plan leczenia. Chociaż nie pozwala ono na cofnięcie zaistniałych uszkodzeń, może istotnie zwolnić postęp choroby. Leczenie najczęściej obejmuje zakrapianie do oczu kropli obniżających ciśnienie wewnątrzgałkowe .
Przeczytaj też: Po tym poznasz, że zaczyna się jaskra. Lekarz wskazał nietypowy objaw
W przypadku stwierdzenia jaskry kluczowa jest konsekwencja w leczeniu. Kropli trzeba używać zgodnie z ustalonym przez lekarza harmonogramem . Nawet jeśli leczenie przynosi efekty, konieczne są regularne wizyty kontrolne u okulisty; zazwyczaj odbywają się one co 3-6 miesięcy.
Źródła:
MP.pl. Na jaskrę cierpi 800 tys. Polaków. Dostępne online: https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/aktualnosci/318678,na-jaskre-cierpi-800-tys-polakow [dostęp: 25.03.2025].
Vidium Medica. Pierwsze oznaki jaskry – co zrobić, gdy się pojawią? Dostępne online: https://vidiummedica.pl/pierwsze-oznaki-jaskry-co-zrobic-gdy-sie-pojawia/ [dostęp: 25.03.2025].
