Zapalenie mięśnia sercowego - objawy, przyczyny, leczenie. Wywiad z ekspertem

Zapalenie mięśnia sercowego to stan zapalny środkowej części tkanki mięśnia. Może dawać bardzo skąpe objawy, do tego stopnia, że nie będziemy nawet świadomi, że coś złego dzieje się w naszym sercu. Każdy z nas może zachorować na zapalenie mięśnia sercowego i to czyni tę chorobę taką podstępną. Jak zdiagnozować zapalenie mięśnia sercowego? Jakie są przyczyny? Jak wygląda leczenie? Czy zapalenie mięśnia sercowego zdarza się często po przebytej infekcji Covid-19? Czy szczepionki na Covid-19 (Pfizer, Moderna) niosą ryzyko wystąpienia tego schorzenia? Na te i inne pytania odpowiada kardiolog dr Piotr Borowski.

Co to jest zapalenie mięśnia sercowego?

Zapalenie mięśnia sercowego to stan zapalny środkowej części tkanki mięśnia. Serce składa się z trzech warstw: wsierdzia, sierdzia i osierdzia. Zapalenie mięśnia sercowego dotyczy sierdzia.

Jakie są przyczyny zapalenia mięśnia sercowego?

Etiologii jest niestety bardzo wiele. Najczęściej nie udaje nam się znaleźć konkretnej przyczyny, dlaczego u danego pacjenta wystąpiło zapalenie mięśnia sercowego. Od zwykłych wirusów, które powodują zwykłe przeziębienie, przez bakterie, a nawet leki, takie jak antybiotyki, czy leki przeciwpadaczkowe i przeciwnowotworowe. To wszystko może wywoływać zapalenie mięśnia sercowego.

Czy istnieją czynniki genetyczne?

Nie, o których bezpośrednio bym wiedział. Tak naprawdę każdy z nas może zachorować na zapalenie mięśnia sercowego i to czyni tę chorobę taką podstępną. Oczywiście, możemy mieć pewne czynniki predysponujące, m.in. choroby związane z obniżeniem odporności, toczeń, czy zapalenia układowe, które mogą przyczynić się do rozwoju zapalenia mięśnia sercowego.

Jak rozpoznać zapalenie mięśnia sercowego? Jakie są objawy?

Zapalenie mięśnia sercowego może dawać bardzo skąpe objawy, do tego stopnia, że nie będziemy nawet świadomi, że coś złego dzieje się w naszym sercu. Przy łagodnej postaci choroby może to być zwykłe zmęczenie, które odczuwamy.

Jak zdiagnozować zapalenie mięśnia sercowego?

Może to być zaskakujące, ale kluczowa jest rozmowa z pacjentem. W 90 procentach zapalenie mięśnia sercowego spowodowane jest przez infekcję wirusową. Możemy więc połączyć fakty. Przykładowo pacjent mówi, że 2-3 tygodnie wcześniej przeszedł przeziębienie. Po tym czasie nieustannie odczuwa, że jest zmęczony, ma mniej siły, dziwnie się czuje, albo ma zaburzenia rytmu serca. W tej sytuacji możemy przypuszczać, że doszło do zapalenia mięśnia sercowego.

Czy zapalenie mięśnia sercowego zdarza się często po przebytej infekcji Covid-19?

Według najświeższego raportu ze Stanów Zjednoczonych na 2021 rok, zakażenie Covidem zwiększa ryzyko wystąpienia problemów kardiologicznych, w tym zapalenia mięśnia sercowego aż do 117 razy.

Czy szczepionki na Covid-19 (Pfizer, Moderna) mogą wywołać zapalenie mięśnia sercowego?

Może tak się zdarzyć. Według statystyk w Stanach Zjednoczonych, w konkretnej grupie pacjentów po szczepionce występowały incydentalnie zapalenia mięśnia sercowego. U chłopców po 16-stym roku życia obserwowano zwiększoną zachorowalność po drugiej dawce przypominającej szczepionki (Pfizer i Moderna). Musimy jednak pamiętać, że tego typu przypadki zdarzają się bardzo rzadko. Zapalenie mięśnia sercowego zdecydowanie częściej występuje po infekcji Covid-19, niż po podaniu szczepionki. Nie zapominajmy, że nawet zwykłe przeziębienie niesie ryzyko rozwoju zapalenia mięśnia sercowego.

Czym charakteryzuje się ostre zapalenie mięśnia sercowego?

Czasem potrafi przybrać bardzo radykalną formę. Są to najczęściej objawy niewydolności serca, z dusznościami, przebiegające z dosyć dramatycznym przebiegiem. Serce jest tak zajęte przez proces zapalny, że jego wydolność jest bardzo słaba. Jeśli pacjent nie otrzyma szybkiej pomocy, może dojść do zatrzymania krążenia i zgonu. Jest to poważny stan zagrażający życiu. Pamiętajmy, że przy każdym dyskomforcie i bólu w klatce piersiowej, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, czy zadzwonić po karetkę.

Jak odróżnić zapalenie mięśnia sercowego od zawału?

Zapalenie mięśnia sercowego jest dla lekarzy dużym wyzwaniem. Nie raz spotkałem się z sytuacją, gdy dolegliwości i obraz pacjenta przedstawiały zawał. Pacjent odczuwał ból w klatce piersiowej i były widoczne zmiany w EKG. Kiedy jednak zrobiliśmy pełen panel badań, łącznie z leczeniem inwazyjnym (koronarografią), okazało się, że nie ma zmian, które mogłyby wskazywać na zawał serca. Odnotowaliśmy jednak wysokie składniki stanu zapalnego. Niesamowicie pomocny w diagnozie jest rezonans magnetyczny serca, dzięki któremu możemy zobaczyć miejsca, w których tkanka mięśnia sercowego jest objęta procesem zapalnym. Nie jest to jednak proste i czasem objawy bywają naprawdę mylące.

Jak wygląda leczenie zapalenie mięśnia sercowego?

Leczenie zależy głównie od tego, jak silnie wyrażone są objawy. Możemy mieć łagodną postać zapalenia mięśnia sercowego i znikome objawy, takie jak zwykłe przemęczenie, czy kołatanie serca. W tej sytuacji pomoże nam przede wszystkim odpoczynek. Należy zrezygnować z wysiłku fizycznego przez co najmniej sześć miesięcy, aby dać sercu czas na zregenerowanie się i samowyleczenie. Przy cięższych objawach, które przebiegają z zaburzeniami rytmu serca lub cechami niewydolności serca, musimy zastosować terapię farmakologiczną. Czasem przebieg choroby może być piorunujący, co obserwowaliśmy u młodych mężczyzn z infekcją Covid-19. W tej sytuacji musieliśmy stosować ECMO, czyli urządzenie do oksygenacji zewnątrzustrojowej.

Czy istnieją domowe metody leczenia zapalenia mięśnia sercowego?

Możemy stosować naturalne środki przeciwzapalne, które będą łagodzić nasze dolegliwości, np. imbir i cynk. Pamiętamy, że w gorącym okresie (pierwsze dwa tygodnie infekcji) nie powinniśmy przyjmować ibuprofenu, gdyż może to pogorszyć przebieg zakażenia. Paracetamol jest dozwolony.

Z Joanną Kamińską rozmawiał kardiolog dr Piotr Borowski, absolwent Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, od 2014 związany zawodowo z Wojskowym Instytutem Medycznym w Warszawie. Swoją wiedzę systematycznie pogłębia na licznych kursach, kongresach i szkoleniach specjalistycznych w kraju jak i za granicą.