Nadchodzi zmiana czasu na zimowy. Czy zaszkodzi zdrowiu? Są nowe badania

Jak zmiana czasu rozregulowuje zegar biologiczny

Zmiana czasu obowiązuje w większości krajów europejskich od ponad pół wieku. Jej pierwotny cel — oszczędność energii — z biegiem lat stracił na znaczeniu, a w centrum debaty znalazł się wpływ na zegar biologiczny. Nasz rytm dobowy reguluje m.in. temperaturę ciała, wydzielanie hormonów i ciśnienie krwi; nawet godzinne przesunięcie światła porannego i wieczornego rozstraja ten układ na kilka–kilkanaście dni. U osób z chorobami serca, zaburzeniami snu czy na nocnych zmianach efekt odbija się szczególnie dotkliwie.

Zmiana czasu zbliża się nieubłaganie — w nocy z soboty na niedzielę, 26 października 2025 r., cofniemy wskazówki zegarków o godzinę i wrócimy do czasu zimowego. Jaki to będzie miało wpływ na nasze zdrowie?

Zmiana czasu szkodzi sercu i metabolizmowi

Badacze ze Stanforda przeanalizowali 300 mln rekordów zdrowotnych, łącząc je z symulacjami ekspozycji na światło. Według ich modeli całoroczny czas zimowy obniżałby częstość udarów o 0,09 p.p., a otyłości – o 0,78 p.p.; w przełożeniu na populację USA to 300 tys. i 2,6 mln przypadków mniej rocznie.

Ryzyko ostrej choroby sercowo-naczyniowej rośnie najbardziej po marcowym przejściu na czas letni: w stanie Michigan liczba zawałów serca skoczyła o 24 % w pierwszy poniedziałek, a fińska analiza odnotowała 8 % wzrost udarów w ciągu dwóch dni. Mechanizm tłumaczy się utratą snu, wzrostem poziomu kortyzolu i chwilowym nadciśnieniem.

Rosną także:

• odsetek wypadków drogowych i błędów medycznych w pierwszym tygodniu po zmianie,
• objawy depresyjne u osób wrażliwych na niedobór porannego światła,
• problemy metaboliczne – brak snu zwiększa apetyt na węglowodany i zaburza gospodarkę glukozową.

Nic dziwnego, że American Academy of Sleep Medicine, National Sleep Foundation i American Medical Association deklarują, iż to stały czas zimowy najlepiej synchronizuje się z ludzką fizjologią

Jak przygotować organizm na zmianę czasu?

Aby zminimalizować "czasowy jet-lag”, warto zacząć przygotowania trzy-cztery dni przed przestawieniem zegarków: każdego dnia kładź się i wstawaj o kwadrans bliżej nowego rytmu, dzięki czemu przesunięcie dla organizmu będzie ledwie zauważalne. Zaraz po przebudzeniu wystaw się na naturalne światło — nawet 20-minutowy spacer lub otwarcie okna wysyła silny sygnał do „zegara biologicznego” w mózgu, który reguluje wydzielanie kortyzolu i melatoniny. Wieczorem przygaś lampy i odłóż ekrany co najmniej godzinę przed snem, bo niebieskie światło z telefonów hamuje produkcję melatoniny, utrudniając zaśnięcie. Unikaj nadmiaru kofeiny i alkoholu: oba pogarszają jakość snu, a alkohol dodatkowo zaburza fazę REM, kluczową dla regeneracji. Zjedz lekką kolację na dwie-trzy godziny przed snem i nawodnij się, bo stabilny poziom glukozy oraz odpowiednia ilość płynów pomagają utrzymać równą temperaturę ciała i ciśnienie krwi w nocy.

 

źródła:

• Weed L., Zeitzer J.M. Circadian-informed modeling predicts regional variation in obesity and stroke outcomes under different permanent US time policies. Proceedings of the National Academy of Sciences. 2025;122(38):e2508293122. DOI:10.1073/pnas.2508293122
• Sandhu A., Seth M., Gurm H.S. Daylight saving time and myocardial infarction. Open Heart. 2014;1(1):e000019. DOI:10.1136/openhrt-2013-000019
• Ruuskanen J.O., Sipilä J.O.T., Rautava P. i wsp. Changes in ischemic stroke occurrence following daylight saving time transitions: a nationwide cohort study. Sleep Medicine. 2016;27-28:20-24. DOI:10.1016/j.sleep.2016.10.009
• American Academy of Sleep Medicine Public Safety Committee. Permanent standard time is the optimal choice for health and safety: an American Academy of Sleep Medicine position statement. Journal of Clinical Sleep Medicine. 2023;19(1):1-3. DOI:10.5664/jcsm.10468
• American Heart Association Newsroom. Here’s your wake-up call: Daylight saving time may impact your heart health