Glikol etylenowy jest bezbarwną, bezwonną, cieczą o słodkawym smaku, powszechnie występującą w środkach przeciw zamarzaniu. Może zostać wypity przypadkowo, najczęściej przez dzieci lub celowo w ramach próby samobójczej lub próby uzyskania efektu upojenia alkoholowego. Rozkładany przez organizm powoduje powstawanie kwasu glikolowego i kwasu szczawiowego, które warunkują jego toksyczność. Diagnozę można potwierdzić, mierząc poziom glikolu etylenowego we krwi; jednak wiele szpitali nie ma możliwości wykonania tego testu. Najczęstszym źródłem glikolu etylenowego jest samochodowy płyn do spryskiwaczy lub płyn chłodzący do chłodnic. Inne źródła glikolu etylenowego obejmują:
środki przeciwoblodzeniowe do szyb samochodowych,
płyn hamulcowy,
olej silnikowy,
akcesoria ciemniowe dla fotografów,
bejce do drewna,
rozpuszczalniki i farby.
Objawy zatrucia glikolem etylenowym
Oznaki zatrucia glikolem etylenowym zależą od czasu po spożyciu. Objawy zwykle następują trzystopniowo, chociaż nie u każdej osoby będą one identyczne.
Etap 1 (od 30 minut do 12 godzin) obejmuje objawy neurologiczne i żołądkowo-jelitowe i wygląda podobnie do zatrucia alkoholem. Osoby zatrute mogą wydawać się odurzone, mieć zawroty głowy, brak koordynacji ruchów mięśni, ślinienie się, przygnębienie, niewyraźną mowę, drgawki, nieprawidłowe ruchy oczu, bóle głowy i splątanie. Podrażnienie żołądka może powodować nudności i wymioty. Widoczne jest również nadmierne pragnienie i oddawanie moczu. Z biegiem czasu organizm metabolizuje glikol etylenowy do innych toksyn.
Etap 2 (od 12 do 36 godzin), w którym objawy zatrucia „alkoholem” wydają się ustępować, co jest przyczyną poważnych uszkodzeń wewnętrznych. Podwyższone tętno, hiperwentylacja lub zwiększony wysiłek oddechowy i odwodnienie mogą zacząć się rozwijać, wraz z wysokim ciśnieniem krwi i kwasicą metaboliczną. Objawy te są wynikiem nagromadzenia się kwasów organicznych powstałych w wyniku metabolizmu glikolu etylenowego. Dodatkowo mogą wystąpić niskie stężenia wapnia we krwi, nadreaktywność mięśni, skurcze mięśni i zastoinowa niewydolność serca. Jeśli osoba nie otrzyma pomocy medycznej, na tym etapie często dochodzi do śmierci w wyniku zatrucia.
Etap 3 (24 do 72 godzin) - na tym etapie ciężka niewydolność nerek rozwija się w wyniku zatrucia glikolem etylenowym. Można zaobserwować ciężki letarg, śpiączkę, depresję, wymioty, drgawki, ślinienie się i brak apetytu. Jeżeli pomoc nadejdzie w porę, niewydolność nerek jest zwykle odwracalna, chociaż mogą być konieczne tygodnie lub miesiące leczenia wspomagającego, w tym hemodializy, zanim funkcja nerek powróci.
Zatrucia glikolem etylenowym - leczenie
Najważniejszym początkowym sposobem leczenia zatrucia glikolem etylenowym jest stabilizacja osoby. Ponieważ glikol etylenowy jest szybko wchłaniany, jest mało prawdopodobne, aby odkażanie żołądka przyniosło korzyści, chyba że zostanie przeprowadzone w ciągu 60 minut od połknięcia. Ze względu na to, że węgiel aktywny nie adsorbuje glikoli, nie jest zalecany, ponieważ nie będzie skuteczny w zapobieganiu wchłanianiu. Jest stosowany tylko w obecności toksycznej dawki innej trucizny lub narkotyku. Osoby w stanie ciężkiego zatrucia glikolem etylenowym są często przywożone do szpitala w stanie krytycznym. W tej sytuacji, zamiast oczyszczania przewodu pokarmowego, przeprowadza się stabilizację chorego, w tym udrożnienie dróg oddechowych z intubacją. Osoby z kwasicą metaboliczną lub napadami drgawkowymi wymagają leczenia wodorowęglanem sodu i lekami przeciwdrgawkowymi, takimi jak benzodiazepina.
Warto dodać, że najlepszym lekiem na zatrucia jest zapobieganie. Należy pamiętać o kilku kwestiach, które pozwolą uniknąć, a przynajmniej zminimalizować ryzyko zatrucia glikolem etylenowym:
Na rynku dostępne są produkty przeciw zamarzaniu do użytku samochodowego, zawierające glikol propylenowy zamiast glikolu etylenowego i są one ogólnie uważane za bezpieczniejsze w użyciu, ponieważ mają nieprzyjemny smak w przeciwieństwie do odczuwanego „słodkiego” smaku toksycznych płynów chłodniczych na bazie glikolu etylenowego;
zawsze należy sprzątać wszelkie wycieki substancji;
trzeba regularne sprawdzać pojazdy pod kątem wycieków;
przechowywać płyny zawierających glikol etylenowy w wyraźnie oznaczonych, oryginalnych, szczelnych pojemnikach, w miejscach niedostępnych dla zwierząt domowych i małych dzieci.
