Zatrucia paracetamolem – ogólne spojrzenie
Paracetamol znajduje się w ponad 100 lekach dostępnych bez recepty, w tym lekach pediatrycznych (kapsułki, tabletki i syropy), a także lekach na kaszel i przeziębienie. Wiele leków na receptę zawiera również paracetamol. W związku z tym przedawkowanie paracetamolu jest dość częste. Główny toksyczny metabolit paracetamolu, imina N-acetylo-b-benzochinonu, jest wytwarzany przez układ enzymatyczny cytochromu P450; zneutralizowany w wątrobie przez glutation. Ostre przedawkowanie powoduje wyczerpanie glutationu w wątrobie. W efekcie gromadzi się N-acetylo-b-benzochinonoamina, powodując martwicę hepatocytów, co może spowodować uszkodzenie innych narządów (nerek, trzustki). Zatrucie wymaga dawki dobowej w przypadku ostrego przedawkowania wynoszącej łącznie> 150 mg / kg masy ciała (około 7 g dla dorosłych). Przewlekłe lub wielokrotne nadużywanie prowadzi w rzadkich przypadkach do uszkodzenia wątroby. Przewlekłe przedawkowanie jest zwykle spowodowane ciągłym przyjmowaniem nieracjonalnie dużej ilości leków przeciwbólowych.
Objawy zatrucia paracetamolem
Łagodne zatrucie może przebiegać bezobjawowo lub objawy mogą być minimalne w ciągu 48 godzin od przyjęcia leku.
Ostre pojedyncze zatrucia paracetamolem które przechodzą przez 4 etapy:
Etap I występuje ok. 1/2 godziny po spożyciu i trwa do 24 godzin. Pojawiają się:
nudności,
wymioty,
brak łaknienia,
złe samopoczucie,
obfite pocenie się,
bladość skóry.
W większości przypadków żołądkowo-jelitowe objawy zatrucia paracetamolem całkowicie mijają i nie prowadzą do uszkodzenia wątroby.
Etap II, 24–48 godzin po spożyciu – bóle okolicy podżebrza prawego, rozpoczyna się ostra niewydolność nerek.
Etap III, 72–96 godzin po spożyciu – postępujące uszkodzenie wątroby, pojawiają się:
wymioty,
zażółcenie skóry,
bóle pod żebrami,
drżenie rąk,
zaburzenia świadomości,
kwasica metaboliczna,
hipoglikemia,
niewydolność nerek,
zaburzenia rytmu serca,
niedotlenienie,
uszkodzenie serca,
krwotoczne zapalenie trzustki,
reakcje alergiczne takie jak: pokrzywka, zwężenie oskrzeli, wstrząs.
Etap IV, 4 dni–2 tygodnie po spożyciu – faza zdrowienia. Jeżeli w ciągu pierwszych dni ostrego zatrucia paracetamolem nie dojdzie do śmierci pacjenta, to objawy powoli zanikają. Prawdopodobieństwo i ciężkość uszkodzenia wątroby można przewidzieć na podstawie ilości przyjętego leku, a dokładniej na podstawie stężenia we krwi.
Co ciekawe, dzieci nie metabolizują lub prawie nie metabolizują paracetamolu do związków toksycznych, przez co można im go podawać bez większego ryzyka. U dzieci istnieje 6-krotnie mniejsze prawdopodobieństwo uszkodzenia wątroby niż u osób dorosłych.
Leczenie zatrucia paracetamolem
Jeśli przypuszcza się, że paracetamol jest obecny w przewodzie pokarmowym, przepisuje się węgiel aktywowany. Jako pierwszą pomoc należy sprowokować wymioty u osób, które są przytomne i niezwłocznie przewieźć poszkodowanego do szpitala. Acetylocysteina jest antidotum na zatrucia paracetamolem. Jest prekursorem glutationu, który zmniejsza toksyczność paracetamolu na skutek zwiększonej podaży glutationu w wątrobie i być może na skutek innych mechanizmów.
