Choroby dyskwalifikujące ze służby wojskowej 2025. Jakie choroby i ułomności zwalniają ze służby wojskowej w 2025 roku? Kategoria E - wykaz chorób

System kategoryzacji a trwała niezdolność do służby

Podstawą pracy każdej powiatowej komisji lekarskiej jest przydzielenie jednej z czterech kategorii zdolności do służby wojskowej, oznaczonych literami A, B, D lub E. Kategoria A oznacza pełną zdolność, natomiast kategoria B to czasowa niezdolność, wynikająca z przemijających problemów zdrowotnych, takich jak złamania czy ostre stany zapalne, która zazwyczaj wiąże się z odroczeniem obowiązku na okres do 24 miesięcy. Zupełnie inną sytuację prawną i faktyczną tworzą kategorie D oraz E. Kategoria D oznacza niezdolność do służby w czasie pokoju, co w praktyce zwalnia z obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej, jednak pozostawia taką osobę w ewidencji na wypadek konfliktu zbrojnego.

Najbardziej radykalnym orzeczeniem jest przyznanie kategorii E, która jest równoznaczna z trwałą i całkowitą niezdolnością do czynnej służby wojskowej, zarówno w czasie pokoju, jak i w trakcie mobilizacji czy wojny. Osoba, która otrzyma taki wpis do książeczki wojskowej, zostaje całkowicie wykreślona z ewidencji wojskowej i nie podlega obowiązkowi obrony kraju bez względu na okoliczności. Decyzja ta zapada w oparciu o stwierdzenie schorzeń, które w sposób nieodwracalny upośledzają sprawność organizmu, uniemożliwiając wykonywanie podstawowych zadań żołnierskich lub stwarzając zagrożenie dla życia samego poborowego oraz jego otoczenia w warunkach stresu bojowego.

Wady budowy ciała, wzroku i słuchu

Istotną grupą przyczyn dyskwalifikujących potencjalnego rekruta są poważne wady budowy ciała oraz dysfunkcje narządów zmysłów, które są niezbędne do orientacji w terenie i obsługi sprzętu. W przypadku budowy ciała, przeszkodą nie do przejścia jest na przykład wzrost poniżej 155 cm, który często skutkuje kategorią D lub E, a także skrajna otyłość (II i III stopnia) czy też odwrotnie – znaczna niedowaga. Komisje zwracają również uwagę na widoczne deformacje, takie jak brak kończyn, palców, czy zniekształcenia kręgosłupa (zaawansowana skolioza, kifoza) upośledzające sprawność ruchową i oddechową. Takie ułomności fizyczne uniemożliwiają noszenie standardowego oporządzenia, a także wykonywanie forsownych marszów czy zadań taktycznych.

Równie rygorystyczne są wymagania dotyczące wzroku i słuchu. Osoby cierpiące na poważne wady wzroku, których nie da się skorygować do poziomu umożliwiającego sprawne funkcjonowanie, nie mogą liczyć na kategorię A. Do chorób dyskwalifikujących (kategoria E) należą między innymi ślepota jednego oka, jaskra, zwyrodnienia siatkówki czy wysoka krótkowzroczność lub nadwzroczność połączona ze zmianami na dnie oka. W przypadku narządu słuchu, przeszkodą jest obustronne przytępienie słuchu, głuchota czy przewlekłe, ropne zapalenia ucha środkowego. Brak możliwości precyzyjnego odbierania bodźców wzrokowych i słuchowych na polu walki stanowiłby śmiertelne zagrożenie, dlatego przepisy w tej kwestii są bezkompromisowe.

Przewlekłe choroby układu krążenia i oddechowego

Kolejną szeroką grupą schorzeń, które definitywnie zamykają drogę do wojska, są choroby przewlekłe układu krążenia oraz układu oddechowego. Serce i płuca to "silnik" żołnierza, dlatego wszelkie poważne awarie tych układów skutkują kategorią E. Do listy tej zalicza się nadciśnienie tętnicze II i III stopnia, zwłaszcza z powikłaniami narządowymi, chorobę niedokrwienną serca, przebyte zawały, a także istotne wady zastawek serca. Osoby z takimi obciążeniami nie są w stanie sprostać ogromnemu wysiłkowi fizycznemu, jaki jest standardem w wojsku, a stres bojowy mógłby doprowadzić u nich do nagłego załamania stanu zdrowia.

W kontekście układu oddechowego dyskwalifikujące są schorzenia utrudniające wymianę gazową i wydolność organizmu. Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc (POChP), ciężka postać astmy oskrzelowej wymagająca stałego leczenia farmakologicznego, czy też przebyta gruźlica z pozostawieniem istotnych zmian w płucach to przykłady diagnoz skutkujących orzeczeniem o niezdolności do służby. Również wady wrodzone układu oddechowego czy przewlekłe choroby opłucnej, które ograniczają ruchomość klatki piersiowej, są podstawą do zwolnienia z obowiązku obrony. W warunkach polowych, gdzie dostęp do leków może być utrudniony, a powietrze zanieczyszczone pyłem czy dymem, osoby te byłyby niezdolne do działania.

Zaburzenia psychiczne i neurologiczne

Szczególną uwagę komisje lekarskie poświęcają kondycji psychicznej oraz neurologicznym aspektom zdrowia kandydatów, co w 2025 roku jest traktowane z jeszcze większą skrupulatnością. Choroby psychiczne należą do bezwzględnych przeciwwskazań do służby wojskowej i niemal zawsze kończą się przyznaniem kategorii E. Mowa tu przede wszystkim o schizofrenii, zaburzeniach afektywnych (np. choroba afektywna dwubiegunowa), przewlekłych stanach lękowych oraz głębokich zaburzeniach osobowości (np. osobowość antyspołeczna czy paranoiczna). Także uzależnienia od alkoholu lub substancji psychoaktywnych, które doprowadziły do trwałych zmian w organizmie lub psychice, są podstawą do całkowitego wykluczenia ze struktur armii. Stabilność emocjonalna jest w wojsku tak samo ważna jak sprawność fizyczna, gdyż żołnierz ma dostęp do broni.

W sferze neurologicznej dyskwalifikujące są schorzenia, które mogą prowadzić do nagłej utraty przytomności lub zaburzeń kontroli nad ciałem. Najważniejszym przykładem jest tutaj padaczka, szczególnie jeśli napady występują często mimo leczenia. Do kategorii E kwalifikują również przebyte udary mózgu z pozostawionym deficytem neurologicznym, stwardnienie rozsiane, guzy mózgu oraz inne choroby zwyrodnieniowe układu nerwowego. Każde schorzenie, które wpływa na koordynację ruchową, zdolność logicznego myślenia czy szybkość reakcji, jest traktowane jako przeszkoda uniemożliwiająca bezpieczne i skuteczne pełnienie służby wojskowej w jakiejkolwiek formie.