Dopamina – co to jest i jaką funkcję pełni w organizmie?
Dopamina – co to jest i jaką funkcję pełni w organizmie?
Dopamina to organiczny związek chemiczny. Zaliczany jest do grupy katecholamin razem z adrenaliną i noradrenaliną. Działanie dopaminy jest uzależnione od miejsca jej aktywowania. Dopamina powstaje w kilku miejscach w ciele. Produkowana jest w układzie pokarmowym i pełni w nim funkcję neuromodulatora, który kontroluje transport sodu, przepływ krwi przez błonę śluzową żołądka oraz stymuluje wytwarzanie węglowodanów. Przede wszystkim, dopamina pełni bardzo ważną funkcję w układzie nerwowym jako neuroprzekaźnik. Poprzez receptory dopaminy D1 i D2 kontroluję pracę układu nerwowego i obwodowego. Synteza dopaminy przeprowadzana jest w ciałach komórek nerwowych inaczej nazywanych neuronami. Jej działanie w układzie nerwowym jest wykazywane przede wszystkim w kilku obszarach naszego organizmu, a jest to: układ limbiczny, który zajmuje się regulacją procesów emocjonalnych, odpowiada za nasze samopoczucie, motywację do działania, dba o nasze myślenie, pamięć, uwagę oraz rozwiązywanie problemów. Kolejnym obszarem jest podwzgórze mózgowe, które zajmuje się kontrolą układu hormonalnego, produkującego hormon wzrostu, gonadotropiny, prolaktynę. Ostatnim miejscem jest pozapiramidowy układ nerwowy, który poprzez regulację napięcia mięśniowego odpowiada za koordynację mięśniową a także wyzwalanie ruchów dowolnych.
Dopamina – kiedy wykonać badanie?
Badanie dopaminy zlecane jest przez lekarza specjalistę w przypadku podejrzenia chorób układu nerwowego takich jak ADHD, pląsawica lub choroba Parkinsona. Możliwe jest zlecenie przeprowadzenia kontroli dopaminy w organizmie także w przypadku podejrzenia chorób nowotworowych prowadzących do nadmiernego wytwarzania dopaminy np. zwojak, nerwiak lub guz chromochłonny. Badanie dopaminy jest oparte na standardowej procedurze tak jak w przypadku wykonywania badań innych katecholamin. W takim przypadku pobrany materiał w postaci osocza przekazywany jest do laboratorium w celu zbadania jego stężenia we krwi. Na badanie trzeba udać się na czczo, czyli nie można jeść przez około osiem godzin przed pobraniem materiału do badania. Na badanie najlepiej udać się rano po przebudzeniu. Warto także wypić szklankę wody przed pobraniem, aby ułatwić przepływ krwi przez igłę. Norma dopaminy wynosi poniżej 888 pmol/l. Badanie dopaminy można wykonać także na podstawie moczu, wtedy dokładność badania jest większa i próg błędu jest niewielki. W wyniku stresu bądź wysiłku fizycznego stężenie dopaminy we krwi może ulec chwilowemu zwiększeniu, stąd w niektórych rzadkich przypadkach lekarz może zlecić badanie dopaminy na podstawie moczu.
Dopamina – nadmiar i niedobór
Nadmiar dopaminy może występować w przypadku występowania chorób układu nerwowego, przykładową choroba jest pląsawica Huntingtona. Przy tej chorobie zostaje obniżone napięcie mięśni szkieletowych, występują ruchy mimowolne, drżenie kończyn. Osoba mająca tę chorobę przypomina w swoim zachowaniu kogoś po spożyciu alkoholu. Nadmiar dopaminy może wywołać zaburzenia koncentracji, halucynacje, urojenia, problemy z prawidłową ocena rzeczywistości. Narkotyki takie jak kokaina powodują nagły zastrzyk dopaminy w organizmie, dając uczucie szczęścia i euforii. Jednak ludzki organizm bardzo szybko przyzwyczaja się do każdych używek i aby uzyskać później ten sam efekt wymaga ciągłego zwiększania dawki.
Niedobór dopaminy może być spowodowany różnymi chorobami i powoduje takie objawy jak spadek motywacji, utrata energii, ciągłe zmęczenie, lęki, wewnętrzne napięcie, łatwość do popadania w depresję. Badania dowodzą, że niedobór dopaminy zwiększa ryzyko występowania choroby Parkinsona. W przypadku Parkinsona dochodzi do uszkodzenia komórek istoty czarnej śródmózgowia, które odpowiadają za produkcję dopaminy. Przy tej chorobie występujący brak dopaminy powoduje niewyraźną mowę, upośledzenie ruchu, drżenie spoczynkowe czy sztywnienie mięśni. Dodatkowo niedobór dopaminy może potęgować objawy u ludzi chorujących na ADHD. Istnieją jednak leki na zwiększenie poziomu dopaminy w organizmie.
