Guz mózgu (nowotwór mózgu) - przyczyny, objawy i leczenie
Guz mózgu (nowotwór mózgu) – przyczyny
W porównaniu z innymi najczęstszymi nowotworami złośliwymi medycyna stosunkowo niewiele wie o guzach mózgu, mimo ich znaczącego wpływu na występowanie niepełnosprawności i skrócenie oczekiwanej długości życia pacjentów. Jest tego kilka powodów; Po pierwsze, jako grupa nowotworów są one stosunkowo rzadkie. Po drugie, obejmują dużą liczbę różnych typów histologicznych (zgodnie z najnowszą klasyfikacją histologiczną guzów wewnątrzczaszkowych WHO zidentyfikowano ponad 130 różnych gatunków, a zmiany w tym systemie klasyfikacji dokonywały się dość często w ciągu ostatnich dwudziestu lat, co utrudnia długotrwałe badania czynników etiologicznych). Opierając się na dzisiejszej wiedzy o raku jako zjawisku biologicznym, guz mózgu jest rozumiany jako choroba dziedziczna, a proces karcynogenezy jako złożona współzależność czynników genetycznych i środowiskowych. W przypadku guzów mózgu, które ze względu na swoją lokalizację i istnienie bariery krew-mózg nie są bezpośrednio narażone na czynniki egzogenne, większe znaczenie mogą mieć czynniki genetyczne. W wielu przypadkach etiologia przyczyna guzów wewnątrzczaszkowych jest nieznana i jako możliwe czynniki etiologiczne podaje się:
Narażenie na promieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące jest wymieniane w wielu źródłach jako możliwy początkowy czynnik wzrostu guzów mózgu i udowodniony czynnik ryzyka guzów wewnątrzczaszkowych u dzieci. Większość nowotworów u dzieci jest wynikiem radioterapii innych nowotworów czaszki. Dzieci, które otrzymały napromienianie ośrodkowego układu nerwowego w leczeniu ostrej białaczki limfocytowej, mają siedmiokrotnie większe ryzyko rozwoju wtórnego nowotworu mózgu i dwudziestokrotnie wyższe ryzyko guzów wewnątrzczaszkowych. Najczęstszymi nowotworami są gwiaździaki i oponiaki.
Immunosupresja
Immunosupresję obserwuje się np. u pacjentów z pierwotnym chłoniakiem mózgu, leczonych immunosupresyjnie w celu przeszczepienia nerki lub szpiku kostnego lub chorych na AIDS.
Narażenie na wirusy
W warunkach eksperymentalnych wykazano, że przyjmowanie wirusów onkogennych może powodować guza mózgu (wirus RNA, wirus mięsaka Rousa, mięsak oponiakowy wirusa Polyoma)
Urazy i infekcje
Podaje się, że urazy i infekcje głowy jako przyczyna rozwoju guza mózgu są możliwe, ale badania nie są wystarczająco potwierdzone.
Chemoterapia
Stosowaniu cytostatyków w chemioterapii często towarzyszą ich skutki uboczne. Nie działają wybiórczo tylko na pierwotny proces złośliwy - guz, ale także „niszczą” w mniejszym lub większym stopniu część zdrowych komórek, co może skutkować pojawieniem się licznych skutków ubocznych, nawet guzów wewnątrzczaszkowych.
Zaburzenia hormonalne
Większej częstości występowania glejaka u mężczyzn i oponiaka u kobiet nie można tłumaczyć innymi czynnikami niż hormonalne
Kumulacja zaburzeń genetycznych
Według wielu źródeł wymieniane są one jako jedne z najważniejszych czynników etiologicznych w rozwoju pierwotnych guzów wewnątrzczaszkowych. Mianowicie, akumulując zaburzenia genetyczne, komórki unikają normalnych mechanizmów regulacyjnych i zniszczenia przez układ odpornościowy. Dlatego różne zespoły dziedziczne mogą być czynnikiem predysponującym do pojawienia się nowotworów, wśród nich dominują nerwiakowłókniakowatość, stwardnienie guzowate, choroba von Hippel-Lindau, zespół Turcotta czy zespół Li-Fraumeniego.
Guz mózgu – objawy
Objawy guza mózgu zależą od lokalizacji i wielkości guza. Niektóre guzy powodują bezpośrednie uszkodzenia poprzez atakowanie tkanki mózgowej, a niektóre powodują ucisk na mózg. Gdy rosnący guz wywiera nacisk na tkankę mózgową, zaczynają pojawiać się charakterystyczne objawy. Do najczęstszych należy ból głowy, który jest najsilniejszy rano po przebudzeniu, a nasila się w wyniku kaszlu, kichania lub ćwiczeń fizycznych.
Pojawiać mogą się także:
wymioty,
niewyraźne widzenie lub podwójne widzenie,
dezorientacja,
drgawki (zwłaszcza u dorosłych),
osłabienie kończyny lub części twarzy,
zmiana funkcjonowania psychicznego.
Inne typowe objawy to:
niezgrabność,
utrata pamięci,
dezorientacja t,
trudności w pisaniu lub czytaniu,
zmiany w zdolności słyszenia, smaku lub węchu,
zmniejszona czujność, która może obejmować senność i utratę przytomności,
trudności z połykaniem,
zawroty głowy,
problemy z oczami, takie jak opadające powieki i nierówne źrenice,
niekontrolowane ruchy,
drżenie rąk,
utrata równowagi,
utrata kontroli nad pęcherzem lub jelitami,
drętwienie lub mrowienie po jednej stronie ciała,
kłopoty z mówieniem lub rozumieniem tego, co mówią inni,
zmiany nastroju, osobowości, emocji i zachowania,
trudności z chodzeniem osłabienie mięśni twarzy, ramienia lub nogi.
W przypadku guzów przysadki mogą wystąpić następujące objawy:
wydzielina z sutków lub mlekotok,
brak miesiączki u kobiet,
rozwój tkanki piersi u mężczyzn lub ginekomastia,
powiększenie dłoni i stóp,
wrażliwość na ciepło lub zimno,
zwiększona ilość owłosienia na ciele lub hirsutyzm,
niskie ciśnienie krwi,
otyłość,
zmiany widzenia, takie jak niewyraźne widzenie lub widzenie tunelowe.
Guz mózgu – diagnostyka
Biorąc pod uwagę zróżnicowanie występujących nowotworów mózgu, niezwykle ważna jest prawidłowa diagnostyka, aby wprowadzone zostało leczenie odpowiednie dla określonego typu guza mózgu. Do najważniejszych etapów w diagnostyce nowotworu mózgu należą:
Wywiad
Dobrze pobrane anamnestyczne dane dotyczące problemów, zebrane od pacjenta lub członków rodziny, mogą wskazywać na istnienie procesu w jamie czaszki i prawidłowo kierować dalszym przebiegiem diagnostyki i leczenia.
Badanie przedmiotowe
Obiektywne kliniczne badanie fizykalne neurologów, okulistów i innych specjalistów pozwoli zebrać ważne dane, które określają różne oznaki i objawy procesów wewnątrzczaszkowych
Elektroencefalografia
Elektroencefalografia (EEG) to specjalna metoda neurofizjologiczna, która rejestruje aktywność elektryczną mózgu za pomocą elektrod umieszczonych na głowie lub podtwardówkowo lub w tkance mózgowej. Powstały diagram jest znany jako elektroencefalogram (EEG). W stanach patologicznych (epilepsja, encefalopatia, udar czy inne zmiany strukturalne mózgu) fale mózgowe mają swój własny, specyficzny zapis EEG, dzięki czemu EEG jest włączany jako metoda diagnostyczna w badaniu procesów wewnątrzczaszkowych
Analiza laboratoryjna
Analiza laboratoryjna płynu mózgowo-rdzeniowego pozwala na określenie liczby i wyglądu komórek, zawartości glukozy i białka, alfa-fetoproteiny (AFP), ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG).
Metody obrazowania (radiologiczne)
Zastosowanie metod obrazowych czy radiologicznych w diagnostyce guza mózgu to nie tylko ocena nieprawidłowości strukturalnych i wykrycie powikłań, ale także prezentacja zaburzeń czynnościowych, hemodynamicznych, metabolicznych, komórkowych i cytoarchitektonicznych. Opisuje właściwości morfologiczne i biologiczne w celu wykrycia i oceny guzów wewnątrzczaszkowych oraz oceny skuteczności odpowiedzi organizmu na leczenie i rokowania.
Tomografia komputerowa
Tomografia komputerowa (CT) jest ważna w diagnostyce guzów wewnątrzczaszkowych, zwłaszcza gdy daje wgląd w lokalizację i wielkość procesu, możliwą wieloośrodkowość (np. W przerzutach), wgląd w związek z otaczającymi strukturami i ich ruchem, nasileniem obrzęku w obszarach hipodensyjności i przedstawiające komory komorowe i wielkość wodogłowia. -CT} - jest bardziej przydatna niż rezonans magnetyczny w ocenie zmian kostnych i wykrywaniu zwapnień w guzie. Diagnostyka TK jest jedną z najpowszechniejszych metod wizualizacji guza mózgu, ze względu na jej wysoką wiarygodność (około 98%), krótki czas i niższe koszty obrazowania, a także większą reprezentację w ośrodkach regionalnych w porównaniu z metodami konkurencyjnymi.
Rezonans magnetyczny MR
Rezonans magnetyczny jest dziś metodą bardzo przydatną w diagnostyce guzów mózgu nie tylko u dorosłych, ale także w populacji pacjentów pediatrycznych. Jest lepsza od tomografii komputerowej (CT), zwłaszcza w badaniu zmian wewnątrzczaszkowych i rdzeniowych, ze względu na dokładność diagnostyczną i brak promieniowania jonizującego. Zaletami MR w stosunku do TK są wysokokontrastowa rozdzielczość obrazu, możliwość rekonstrukcji obrazu w kilku płaszczyznach, brak artefaktów kostnych, możliwość uwidocznienia wewnątrzczaszkowych naczyń krwionośnych. MR rozwiązuje również różnicowe dylematy diagnostyczne związane z urazami naczyniowo-mózgowymi lub krwiakami w resorpcji, które powstały po wykonaniu TK u pacjentów z gwiaździakami o niskim stopniu złośliwości.
Angiografia
Angiografia rezonansu magnetycznego (MRA) pomaga w przedoperacyjnej wizualizacji anatomicznie prawidłowych naczyń krwionośnych i naczyń krwionośnych guzów. W dzisiejszych warunkach, zanim neurochirurg rozpocznie chirurgiczne leczenie guza mózgu, wizualizuje zmianę guza dzięki wcześniej zrealizowanej tomografii komputerowej lub rezonansie magnetycznym. Rzadko decyduje się na wykonanie angiografii mózgowej, w celu diagnostyki różnicowej w odniesieniu do innych typów guzów lub zmian w ogóle oraz określenia położenia guza względem układu naczyniowego wewnątrzczaszkowego.
Nakłucie lędźwiowe
Nakłucie lędźwiowe sugeruje się w przypadku niejasnej diagnostyki różnicowej i podejrzenia raka opon mózgowo-rdzeniowych, podstawowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i M. Lyme. Nakłucie lędźwiowe jest przeciwwskazaniem u dzieci z guzem podnamiotowym oraz u dzieci z wodogłowiem z powodu niedrożności płynu mózgowo-rdzeniowego, ponieważ może prowadzić do przepukliny mózgu.
Biopsja stereotaktyczna
Biopsja stereotaktyczna jest najczęściej zalecana w przypadku zmian ogniskowych, których zwykle nie można potwierdzić klinicznie lub radiologicznie. Metoda ta służy do pozyskania próbek guzów wewnątrzczaszkowych, które dają jasne wskazania co do rodzaju uszkodzenia złośliwego i rodzaju terapii, jaką należy zastosować w leczeniu pacjenta. Również biopsja pozwala na bezpieczny wniosek, że tkanka w okolicy uszkodzenia nie ma cechy złośliwej, co usuwa wszelkie podejrzenia o jej złośliwości
Po ustaleniu typu, stadium i umiejscowienia guza mózgu, zespół lekarzy zaplanuje odpowiednio dobrane leczenie.
