Międzynarodowy Dzień Osób Leworęcznych. 10-procentowa mniejszość na celowniku chorób
13 sierpnia przypada Międzynarodowy Dzień Osób Leworęcznych – święto tych, którzy codziennie dostosowują się do praworęcznego świata. Z pozoru to tylko „odwrotna” dłoń, w praktyce różnice sięgają mózgu, ergonomii i… statystyk urazowych. Dlaczego więc bycie leworęcznym wciąż oznacza większe ryzyko bólu i kontuzji?
Leworęczność: geny, mózg i statystyki
Według największej do tej pory metaanalizy, osoby leworęczne stanowią 10,6% światowej populacji, częściej są to mężczyźni. Kierunek ręczności kształtuje się już w życiu płodowym i wynika z subtelnych różnic w rozwoju półkul mózgowych. Nowe badania wskazują na udział genu TUBB4B, którego rzadkie warianty występują u leworęcznych 2,7 razy częściej. Genetyka jednak odpowiada za mniej niż 1% przypadków, co sugeruje dominującą rolę czynników losowych w rozwoju ręczności.
Ból od „prawych” krzeseł i sprzętów
Szkolne pulpity, myszki komputerowe, sprzęt laboratoryjny czy medyczny – większość z nich projektowana jest z myślą o osobach praworęcznych. To zmusza leworęcznych do nienaturalnych skrętów ciała i nadgarstków, prowadząc do przeciążeń. Badanie z 2022 roku wykazało, że studenci leworęczni korzystający z praworęcznych ławek częściej odczuwali bóle szyi i dolnego odcinka pleców. Zastosowanie mebli dostosowanych do obu rąk zmniejszyło dolegliwości o 30%.
Podobne wyniki przyniosła analiza z Indii, w której dominowały bóle karku i barków. Wieloletnie kompensacje zwiększają ryzyko przeciążeniowych zespołów bólowych oraz obniżają komfort nauki i pracy.
Skaleczenia i urazy – sprzęt nie dla wszystkich
Większość narzędzi ręcznych i elektronarzędzi, od nożyczek po szlifierki kątowe, zaprojektowano z myślą o osobach praworęcznych. W badaniu populacyjnym z USA osoby leworęczne częściej zgłaszały wypadki w domu, pracy, podczas jazdy, uprawiania sportu i obsługi narzędzi. Analiza z koreańskich placów budowy pokazała, że ryzyko amputacji palca podczas obsługi szlifierki było prawie pięciokrotnie wyższe u leworęcznych operatorów. Przeczytaj: Trwałe lakiery do paznokci bez lampy w Rossmannie. Żelowy efekt za kilka złotych
Jak zmniejszyć ryzyko?
- Wybieraj sprzęt i meble opisane jako „dwuręczne” lub z możliwością zmiany ustawień.
- Ustawiaj przybory i urządzenia w sposób symetryczny, szczególnie w gabinetach i salach zabiegowych.
- Zapewnij pracownikom szkolenia z obsługi narzędzi oraz dostęp do sprzętu dostosowanego do lewej ręki.
Międzynarodowy Dzień Osób Leworęcznych przypomina, że ergonomia to nie przywilej, lecz konieczność. Proste zmiany w otoczeniu pracy, nauki i życia codziennego mogą skutecznie ograniczyć ryzyko kontuzji i przewlekłego bólu wśród osób leworęcznych.
