Naczyniak okresu niemowlęcego – przyczyny powstawania i leczenie naczyniaków u niemowląt

Naczyniak okresu niemowlęcego – charakterystyka

Naczyniaki (łac. haemangioma) to łagodne nowotwory skóry, które powstają na skutek przerostów małych naczyń krwionośnych. Jest to najczęstsza zmiana rozrostowa pojawiająca się u człowieka, najczęściej spotykana u niemowląt i małych dzieci. Często widoczna już po urodzeniu lub w pierwszych tygodniach życia – stąd nazywa się ją naczyniakiem okresu niemowlęcego.

Naczyniaki u dzieci lokalizują się zazwyczaj na twarzy, skórze głowy, klatce piersiowej, kończynach górnych oraz na plecach. Częściej występują u dziewczynek niż u chłopców, szacuje się dotyczą one ok. 10% niemowląt rasy białej. Zazwyczaj są to zmiany pojedyncze, jeśli jest ich wiele, co może świadczyć o występowaniu naczyniaków wewnętrznych, dlatego konieczna jest wówczas rozszerzona diagnostyka. Naczyniaki rosną mniej więcej przez rok po urodzeniu, a następnie zmniejszają się stopniowo.

Naczyniaki niemowląt (ang. infanitile hemangiomas, IHs) charakteryzują się trzema etapami rozwoju:

• inicjacja – pojawienie się naczyniaka zaraz po urodzeniu lub w ciągu pierwszych dni/tygodni życia,

• wzrost – gwałtowny rozrost zmiany trwający zazwyczaj 5–6 miesięcy,

• inwolucja – regresja naczyniaka mogąca trwać nawet kilkanaście lat.

W kontekście występowania naczyniaków u noworodków i niemowląt należy przywołać termin malformacji naczyniowych, z którymi często bywają mylone. Malformacja jednak zawsze obecna jest na skórze już w chwili porodu, nie podlega rozrostowi i nigdy samoistnie nie znika.

Naczyniak okresu niemowlęcego – przyczyny

Dokładna przyczyna powstawania naczyniaków okresu niemowlęcego nie jest poznana. Pod względem histologicznym są one bogatokomórkową strukturą złożoną z niedojrzałych komórek śródbłonka. Obecnie najwięcej teorii mówi o tym, że bodźcem do powstania naczyniaka może być miejscowe niedotlenienie tkanek miękkich połączone ze zwiększeniem poziomu estrogenu po urodzeniu.

Uwzględniając ich strukturę, wyróżnia się kilka rodzajów naczyniaków:

• płaskie – są widoczne już w chwili urodzenia, mają nieregularny kształt i kolor różowy,

• jamiste – są wypukłe, rosną razem z dzieckiem, mają ciemnoczerwony kolor,

• gwiaździste – są niewielkie, ponieważ powstają z najmniejszych naczyń krwionośnych, często występują w grupach.

Naczyniak okresu niemowlęcego – objawy

Naczyniak okresu niemowlęcego może mieć różne rozmiary i umiejscowienie. Najczęściej znajduje się na twarzy – w okolicy oczu i warg, na owłosionej skórze głowy, szyi, czasem na tułowiu i kończynach górnych. Początkowo przypomina zazwyczaj małe, czerwone znamię, z czasem jednak zaczyna się powiększać.

Jeżeli zmiany są duże, mogą się przyczyniać do powstawania wad zgryzu i wymowy, z kolei zmiany umiejscowione w okolicy małżowiny usznej – do zaburzeń słuchu. Naczyniak narażony na urazy mechaniczne może pękać, co prowadzi do pojawienia się dolegliwości bólowych oraz blizn.

Naczyniak okresu niemowlęcego – leczenie

W zdecydowanej większości przypadków naczyniak okresu niemowlęcego nie wymaga leczenia. Najczęściej nie osiąga on dużych rozmiarów i nie powoduje powikłań, pozostawiając minimalny ślad na skórze. W trakcie regresji zmiany obserwuje się modyfikacje wyglądu: zmianę koloru (blednięcie) i konsystencji. Zanik naczyniaka nieleczonego przebiega w kierunku od centrum do obwódki.

Tylko w ok. 10% przypadków IHs stanowi zagrożenie dla zdrowia lub życia. Zazwyczaj wynika to z jego dużych rozmiarów lub niekorzystnej lokalizacji, wówczas leczenie okazuje się niezbędne. Najczęściej stosowaną metodą terapeutyczną jest steroidoterapia ogólna lub miejscowa, wcześniej jednak przeprowadza się badanie USG, które pozwala ocenić głębokość naczyniaka. Czas trwania leczenia jest kwestią indywidualną, zazwyczaj wynosi ok. pół roku. Chirurgiczne wycięcie naczyniaka okresu niemowlęcego stosowane jest rzadko i ogranicza się do sytuacji, kiedy terapia lekami zawiodła lub gdy występują przeciwwskazania do jej stosowania. W przypadku wczesnych zmian lub jako uzupełnienie terapii miejscowej stosuje się niekiedy pulsacyjny laser barwnikowy (PDL).