Renta z tytułu niezdolności do pracy pod lupą. Liczby mówią jedno, eksperci biją na alarm

Kluczowe etapy i statystyki procesu przyznawania rent

Prawie co trzeci wniosek o przyznanie renty jest odrzucany przez ZUS, przy czym dane za 2024 rok wskazują, że 62,9% decyzji stanowiły odmowy, a 37,1% decyzje pozytywne. Dr Marcin Wojewódka podkreśla, że procedura ta nie należy do najłatwiejszych, a jej złożoność można porównać do skomplikowanych badań medycznych, a nie rutynowej kontroli wzroku. Warto zaznaczyć, że rolnicy podlegają pod orzecznictwo KRUS, podczas gdy ZUS obsługuje pozostałe grupy zawodowe.

W 2024 roku zarejestrowano 86,8 tys. wniosków o rentę, co oznacza spadek o 0,8% względem roku 2023. Rok wcześniej odnotowano natomiast wzrost liczby zgłoszeń o 2,4% w porównaniu do 2022 roku. W analizowanym okresie ZUS wydał 46,2 tys. decyzji przyznających świadczenie oraz 27,3 tys. decyzji odmownych.

Potencjalne opóźnienia w wydawaniu decyzji mogą wynikać z ograniczonej liczby orzeczników lub długiego procesu analizy medycznej, co bywa interpretowane jako przeciąganie postępowania. Ze względu na trudności w uzyskaniu świadczenia i restrykcyjne kryteria, wielu wnioskodawców decyduje się na dochodzenie swoich praw na drodze sądowej. Należy pamiętać, że jedynie Zakład Ubezpieczeń Społecznych zatrudnia lekarzy na pełnoetatowych umowach o pracę.

Profil wnioskodawców i przyczyny ubiegania się o świadczenie

Anna Maria Dukat zauważa, że o świadczenie ubiegają się nie tylko ofiary wypadków przy pracy czy chorób zawodowych. Wśród wnioskodawców znajdują się osoby z wrodzonymi problemami zdrowotnymi, a także pacjenci, których zdolność do pracy została ograniczona przez problemy natury psychicznej.

Katalog osób starających się o wsparcie obejmuje również sprawców zdarzeń, takich jak wypadki komunikacyjne spowodowane pod wpływem alkoholu lub innych używek.

Zdaniem dr. Marcina Wojewódki liczba wniosków utrzymuje się na stabilnym poziomie, co świadczy o braku gwałtownych zmian w stanie zdrowia społeczeństwa oraz w warunkach świadczenia pracy. Taka sytuacja jest neutralna dla rynku pracy i nie generuje masowego odpływu pracowników, a w ostatnich latach nie zaistniał żaden czynnik, który drastycznie wpłynąłby na te statystyki.

Geografia wniosków o rentę w Polsce

W 2024 roku najwięcej wniosków, bo aż 11,6 tys., zarejestrowano w województwie śląskim, gdzie istotnym czynnikiem jest koncentracja życia gospodarczego wokół górnictwa. Drugie miejsce zajęło Mazowsze z wynikiem 10,2 tys. zgłoszeń, na co wpływ ma duża liczba mieszkańców tego regionu, co warto zestawić z ogólnopolskim wynikiem 87,7 tys. wniosków z 2021 roku.

W czołówce znalazła się także Wielkopolska z liczbą 9,4 tys. zgłoszeń. Na przeciwległym biegunie statystyk uplasowały się województwa o mniejszej liczbie wniosków, takie jak opolskie z wynikiem 1,3 tys. oraz świętokrzyskie, gdzie odnotowano 2,5 tys. spraw.

Obserwowane różnice mogą wynikać z migracji pracowników oraz dynamiki powstawania i zamykania firm w poszczególnych regionach. Anna Maria Dukat zwraca uwagę na te zależności, wskazując jednocześnie na rolę wysokiej gęstości zaludnienia na Śląsku oraz wciąż silną pozycję przemysłu w zachodniej Polsce.

Kryteria i restrykcyjność systemu

Wnioski o rentę bywają rozpatrywane w sposób budzący kontrowersje, a orzecznictwo ZUS zyskuje niekiedy miano "cudownego uzdrawiania pacjenta". Ekspertka BCC Anna Maria Dukat zaznacza, że uzyskanie prawa do świadczenia wymaga od chorych dużej determinacji i odporności psychicznej, a samo orzecznictwo budzi wiele wątpliwości.

Dr Marcin Wojewódka wskazuje, że relatywnie wysoka liczba decyzji odmownych świadczy o szczelności systemu weryfikacji. Poziom odmów odnotowany w ostatnim czasie nie odbiega jednak w znaczący sposób od praktyki obserwowanej w latach poprzednich.